Als deel van de onderhandelingen met Saoedi-Arabië om Israël te erkennen, eisen de VS dat de regering in de Saoedische hoofdstad Riyad zijn olie blijft verkopen in dollars, niet in China’s renminbi (yuan) of in andere munteenheden dan de dollar. De VS onderhandelen daarover achter gesloten deuren met Saoedi-Arabië en zetten het land onder druk om haar olie in dollars te blijven verkopen. Washington is immers bezorgd dat Riyad zijn ruwe olie zou kunnen verkopen in andere munteenheden, in het bijzonder in Chinese munt renminbi (yuan).

Saoedi-Arabië is een van ’s werelds drie grootste olieproducenten. Sinds de jaren 1970 verkoopt Riyad zijn ruwe olie in dollars en helpt zo de hegemonische status van de dollar als wereldwijde reservemunt te behouden. De Wall Street Journal berichtte dat de VS voor het ogenblik werken aan een diplomatieke deal waarin Saoedi-Arabië akkoord zou gaan om zijn diplomatieke relaties met het apartheidsregime in Israël te normaliseren.

In ruil wilt Riyad dat Washington belooft voor altijd bescherming garandeert en helpt bij de ontwikkeling van een nucleair programma. Hoewel de onderhandelingen op het eerste zicht over Israël-Palestina gaan, heeft de Wall Street Journal opgemerkt dat de VS de deal ook gebruiken om druk te zetten op “Saudi-Arabië om zijn groeiende relatie met China te beperken.”

“De regering-Biden zoekt verzekeringen van Saoedi-Arabië dat ze afstand zal nemen – economisch en militair – van China”, voegde de krant er aan toe, met anonieme VS-functionarissen als bron. Wat betreft de Saoedi-Chinese relaties heeft Washington deze drie voornaamste eisen, volgens de Wall Street Journal:

1. “verzekeringen dat Riyad Amerikaanse dollars zal gebruiken, geen Chinese munt, om olieverkopen te prijzen”;
2. “verzekeringen van Saoedi-Arabië dat het China niet zal toestaan militaire basissen in het koninkrijk te bouwen”;
3. “beperkingen van het gebruik van technologie ontwikkeld door het Chinese bedrijf Huawei door Saoedi-Arabië”.

Hoewel veel analisten speculeren dat het leger van de VS geleidelijk aan West-Azië zal verlaten om prioriteit te geven aan de nieuwe Koude Oorlog, benadrukt deze berichtgeving dat de nadruk van president Joe Biden’s “op de deal [met Saoedi-Arabië] een reflectie is van zijn politiek dat VS een centrale speler in het Midden-Oosten moeten blijven om Iran onder controle te houden, om Rusland te isoleren vanwege zijn oorlog in Oekraïne en om de pogingen van China tegen te gaan om de belangen van Washington in de regio over te nemen”.

Systeem petrodollar helpt hegemonie VS-dollar te behouden

Het systeem van de petrodollar is altijd een van de centrale steunpilaren geweest die de hegemonie van de VS-munt in stand houden. Het feit dat landen die olie importeren dollars nodig hebben om ervoor te betalen verzekert een stabiele vraag voor de dollar doorheen de wereld. Dit stabiliseert de dollar en helpt om het enorme tekort op de betalingsbalans te financieren dat de VS al decennia onderhouden.

Tabel: ceicdata.com

Wanneer zij een aanhoudend tekort op de handelsbalans hebben, zien de meeste landen hun nationale munt in waarde dalen ten opzichte van de munt die ze gebruiken om voor import te betalen. Als de lokale munt verzwakt, maakt dit import duurder en export goedkoper, wat het land aanzet om haar handel in balans te brengen.

De VS zijn daarentegen zeer lang in staat geweest om een gigantisch handelstekort met de rest van de wereld aan te houden, omdat er zoveel vraag is naar de eigen munt. Het systeem van petrodollar is een belangrijke reden voor deze grote vraag voor dollars (naast verschillende andere factoren – zoals de overweldigende militaire macht van de VS, de perceptie dat de dollar een stabiele waardehouder zou zijn, de open kapitaalmarkten met veel investeringsmogelijkheden, etc.).

Landen volgens hun betalingsbalans ( 1980 tot 2008 – rood is tekort, groen is overschot). Kaart: IMF/CC BY-SA 1:0

Telkens wanneer Saoedi-Arabië een overschot aan dollars had, heeft ze die in het verleden in het Amerikaanse banksysteem gestort, dat in ruil dit overschot aan geld gebruikt om nog meer leningen te financieren. De Centrale Bank van Saoedi-Arabië investeert de overtallige dollars die ze ontvangt van de verkoop van ruwe olie ook in de aankoop van Amerikaanse staatsobligaties, waardoor ze in feite de overheidsuitgaven van de VS financiert.

Zoals Geopolitical Economy Report eerder al berichtte: in 1974 stuurde (VS-president Richard) Nixon zijn minister van Financiën William Simon naar Saoedi-Arabië. “Het doel” van die reis was volgens Bloomberg om “ruwe olie als economisch wapen te neutraliseren en een manier te vinden om Saoedi-Arabië te overtuigen om het  “groeiend tekort te financieren met haar nieuwgevonden rijkdom aan petrodollars”.

Washington tekende toen een historisch akkoord met Riyad en beloofde de Golf-monarchie te verdedigen in ruil voor de exclusieve verkoop van Saoedi-Arabische olie in dollars, van de storting van die dollars in commerciële banken in de VS en van investeringen in staatsobligaties. Bloomberg legde uit: “het basiskader was verbazingwekkend simpel. De VS zou olie kopen van Saoedi-Arabië en het koninkrijk van militaire hulp en uitrusting voorzien. In ruil daarvoor zouden de Saoedi’s miljarden van hun petrodollar-winsten herinvesteren in staatsobligaties en de overheidsuitgaven van de VS financieren.”

Saudi-Arabië ontwikkelt hechtere banden met China, bespreekt potentiële verkoop olie in yuan

China is de grootste handelspartner van Saoedi-Arabië en de twee landen hebben hechtere banden ontwikkeld in de afgelopen jaren. Sinds een decennium al koopt Beijing meer olie in de Perzische Golf dan de VS. De regio is erg belangrijk voor de Chinese energieveiligheid: ze voorziet de Oost-Aziatische reus van een derde van zijn energiebehoeften.

Afgelopen maart 2023 hielp China een historische verzoening tussen Saoedi-Arabië en Iran te bewerkstelligen. Washington was woedend over deze doorbraak voor vrede en heeft Riyad onder druk gezet om opnieuw zijn agressieve omsingelingsstrategie tegen Teheran te vervoegen. De Chinese president Xi Jinping bezocht Saoedi-Arabië in december 2022, waar hij akkoorden sloot met de Gulf Cooperation Council (GCC -Samenwerkingsraad van de Arabische Golfstaten) en de Arabische liga.

Tabel: US Energy Information Administration

In Riyad kondigde Xi aan dat “China zal doorgaan met de invoer van grote hoeveelheden ruwe olie uit de GCC-landen, de invoer van vloeibaar aardgas zal uitbreiden … en vol gebruik zal maken van de Shanghai Petroleum and Natural Gas Exchange als platform voor de verrekening van de olie- en gashandel in yuan“.

De Saoedische minister van Financiën bevestigde afgelopen januari 2023 voor het eerst publiekelijk dat Riyad inderdaad overweegt om olie in andere munten te verkopen. Desondanks, hoewel er veel speculatie over heeft plaatsgevonden in de financiële pers, heeft de Saoedische overheid in het openbaar geen plannen aangekondigd om zijn ruwe olie in yuan of een andere munt aan te prijzen.

In 2021 werd Saoedi-Arabië een officiële gesprekspartner van de Shanghai Cooperation Organisation (SCO). Deze SCO is een belangrijke instelling voor de bevordering van Euraziatische integratie, met lidstaten als China, Rusland, Indië en Pakistan. Tevens werd Iran een volledig lid van de SSO afgelopen juli 2023

Saoedi-Arabië is een van de drie grootste olieproducenten ter wereld (samen met de VS en Rusland). Iran is sinds lang een van de tien grootste producenten van ruwe olie.

Dit artikel werd overgenomen van Geopolitical Economy Report. Het is de samenvattende transcriptie van de videoboodschap van Ben Norton, die je hieronder kan bekijken.