Er moet ook een commissaris Seksueel Geweld komen die beleidsadviezen kan formuleren, een nieuwe arbitragecommissie die onafhankelijk van de kerk tegemoetkomingen voor de slachtoffers regelt, een chatlijn binnen de kerk en een permanentie van gespecialiseerde advocaten.

De belangrijkste uitspraak komt echter van gewezen justitieminister Koen Geens (CD&V): “ Men dekt elkaar af. Wanneer je het ziet, moet je het zeggen. We kunnen honderd commissies maken, maar ieder van ons is mee verantwoordelijk.”

De uitspraak van Koen Geens is een herhaling van het besluit van de PFOS-onderzoekscommissie in het Vlaams parlement over de vervuiling door het bedrijf 3M: “ Een cascade van beslissingen op verschillende niveaus, maar een gebrek aan overzicht en een duidelijke eindverantwoordelijkheid”.

Als iedereen verantwoordelijk is niemand verantwoordelijk en kan niemand er voor aangesproken en nog minder voor gesanctioneerd worden. Het is met deze commissie zoals met alle andere.

Niemand is verantwoordelijk, beleidsadviezen moeten van een nog aan te stellen commissaris komen, een arbitragecommissie zal uitmaken hoe groot de “tegemoetkoming” zal zijn, de kerk moet een chatlijn maken en er moeten gespecialiseerde advocaten komen.

Het besluit en de aanbevelingen van de onderzoekscommissie staan evenwel in schril contrast met de door de twee commissies gedane vaststellingen. Tijdens de hoorzittingen van de eerste commissie, de Bijzondere Kamercommissie Misbruik, werd een reeks van “disfuncties” vastgesteld.

Daaruit bleek onomstotelijk dat de toenmalige justitieminister Stefaan De Clerck (CD&V) niet enkel actief tussen kwam in het lopend onderzoek, wat een minister is verboden. Hij miskende ook de Grondwet, de bevoegdheden van het parket en de procedureregels. Zijn gedrag werd in het besluit afgedaan als “goede trouw”.

Ook de Hoge Raad voor Justitie blies in het advies aan de huidige onderzoekscommissie tegelijk warm en koud. Er was een bewijs voor druk van de kerk maar het was niet “hard”. De in het onderzoeksverslag vastgestelde “disfuncties” waren dat echter wél.

Miskenning van de procedureregels, miskenning van de rechten van de slachtoffers, miskenning van de uitspraak van het hof van cassatie, miskenning van het toezicht op de regelmatigheid van de procedure.

Het is ook opmerkelijk dat de commissie zich wél uitspreekt over wat de kerk moet doen, tegemoetkomingen betalen en chatten met de slachtoffers, maar dat zij haar eigen opdracht en bevoegdheid doorschuift naar een nieuwe commissie en een aan te stellen commissaris.

De “disfuncties” binnen de kerk werden door het VRT-programma Godvergeten aangetoond. Wat de kerk daarmee moet doen is een privé-aangelegenheid waar de kerk verantwoordelijk voor is. De specifieke opdracht van de parlementaire commissie lag op een ander terrein: Wat deed het politiek beleid en de federale openbare dienst justitie er aan én, wat moet daarin gewijzigd worden?

Wat het politiek beleid deed is overduidelijk: de toenmalige justitieminister ging volkomen in de fout. De “disfuncties” in justitie zijn eveneens gekend. De gerechtelijke afhandeling van de operatie Kelk was een aaneenschakeling van onregelmatigheden in de procedure.

Wat deden de twee onderzoekscommissies er mee? De persoonlijke verantwoordelijkheid van de minister werd ontweken door een nergens onderbouwde bewering van “goede trouw”. Nu wordt ook de verantwoordelijkheid ontweken van de procureur-generaal, die de wettelijke opdracht heeft om toezicht te houden op de regelmatigheid van de procedure.

Omdat het de opdracht van een parlementaire commissie is aanbevelingen te doen aan de plenaire vergadering om de wetgeving aan te passen is het de vraag wat daarin kan worden vastgesteld en voorgesteld.

Het is duidelijk dat de onderzoeken door de twee commissies hebben aangetoond dat de recente hervorming, waardoor het strafrechtelijk beleid aan één minister persoonlijk werd gegeven aanleiding werd tot ernstig misbruik.

Het was voorspelbaar dat deze ondemocratische en ongrondwettelijke machtstoewijzing zou mislopen en het is dan ook gebeurd. Het is ook duidelijk waarom het kon gebeuren. Om dezelfde reden als nadien zichtbaar is geworden in de afkoopwet en in de afhandeling van het dossier Reuzegom.

Justitieminister Stefaan De Clerck schond de bestaande procedure en maakte er eigenmachtig een nieuwe, om één maatschappelijke klasse een afwijkende behandeling te bezorgen. Na hem deed justitieminister Koen Geens hetzelfde.

Zijn versie van de afkoopwet, die toeliet op vertrouwelijke wijze schuld en boete af te kopen, was ook bestemd voor één bepaalde maatschappelijke klasse, namelijk voor de kapitaalkrachtige fraudeurs. Net zo kwam er over het Reuzegom-dossier terecht kritiek van de bevolking wegens “klassenjustitie”.

Het is eveneens duidelijk dat er wat mis loopt met de opdrachten en bevoegdheden van het openbaar ministerie, meer bepaald met een eveneens gewijzigde machtsuitoefening door de procureur-generaal. Dat bleek ook uit de andere dossiers.

In Kazachgate, het parlementair onderzoek over de wordingsgeschiedenis van de afkoopwet, gingen twee procureurs-generaal stevig hun boekje te buiten. De éne paste een nog niet gestemde wet toe, de andere lobbyde in het geheim met de advocaten van de verdachten om de politieke besluitvorming te beïnvloeden.

In de Reuzegomzaak tekende de procureur-generaal geen cassatieberoep aan, hoewel het arrest van het Antwerpse Hof van Beroep erg betwistbaar was. Dat deed hij evenmin met de geheel onregelmatige afhandeling van Operatie Kelk, de onwettelijke teruggave van de bij de kerk in beslag genomen documenten, terwijl hij daar zelf bij aanwezig was.

In plaats van deze onregelmatigheden voor de leggen aan de beoordeling van het Hof van Cassatie spoedde de procureur-generaal zich om de teruggave te bevelen.

Het is dus wél een juiste aanbeveling dat de werkzaamheden van de onderzoekscommissie moeten worden hervat. Gezien de specifieke opdrachten en bevoegdheden van de commissie, het toezicht op het politiek beleid en de mogelijke aanpassing van de wet, moeten deze werkzaamheden feitelijk pas beginnen.

De door de slachtoffers schriftelijk gevraagde hoorzitting van gewezen justitieminister Stefaan De Clerck en van de evenmin gehoorde procureur-generaal Johan Delmulle kunnen de volgende maal niet worden vergeten.