Vlaanderen hinkt achterop

Vlaamse beleidsmakers en andere actoren moeten daarom dringend een tand bijsteken, vinden de organisaties. “Vlaanderen heeft hier geen regelgevend kader rond”, zegt Katharina Beelen van Rikolto die het initiatief nam om de organisaties samen te brengen. “De Vlaamse voedselstrategie besteedt wel aandacht aan gezonde voeding in de schoolomgeving, maar legt zichzelf geen concrete doelstellingen, standaarden en budgetten op. Dit in tegenstelling tot Brussel en Wallonië, en ondanks de universele verklaring van de rechten van de mens (art. 25), de Europese Kindgarantie en het Kinderrechtenverdrag (art. 27).”

Uit de preventiepeiling van het Vlaams Instituut Gezond Leven vzw in opdracht van Departement Zorg blijkt ook dat het voedingsaanbod op Vlaamse scholen nog niet volledig voldoet aan de richtlijnen van de Vlaamse overheid. “Vooral een uitgebreider plantaardig aanbod met grotere groenteporties en meer gezonde, plantaardige alternatieven voor vlees is wenselijk”, zegt voedings- en gedragsveranderingsexperte Jolien Plaete. “Kinderen en jongeren eten over het algemeen te weinig groenten en fruit en te veel suiker- en vetrijke snacks.”

“Uit ons onderzoek blijkt dat de voedselomgeving rond scholen , veelal ongezond is door een groeiend aanbod van fastfood”, vult Sciensano-onderzoekster Stefanie Vandevijvere aan. “Dit belemmert de ontwikkeling van gezonde voedingspatronen.”

Wat moeten overheden doen?

Steeds meer scholen proberen de grootste honger bij leerlingen te stillen, maar schreeuwen om ondersteuning en een structurele aanpak. Daarom formuleren de organisaties 10 aanbevelingen waar overheden in ons land mee aan de slag moeten.

Nieuwe regelgeving moet scholen aanmoedigen om een aantrekkelijk, gezond voedingsaanbod te voorzien. “Dat gaat van ontbijt, soep, warme maaltijden, tussendoortjes en minstens één maaltijd per dag aan te bieden met meer plantaardige alternatieven. De overheid speelt ook een cruciale rol om een toegankelijk systeem te voorzien dat kosteloos is voor de ouders of werkt met een betaalbaar, niet-stigmatiserend systeem.”

Verder ligt er huiswerk om de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie en de Hoge Gezondheidsraad in de praktijk te brengen. “Bijvoorbeeld om reclame te verbieden voor ongezonde voeding gericht op kinderen binnen en rond de scholen. Ook moet de overheid de nutritionele criteria voor het voedingsaanbod op school vastleggen in regelgeving.”

Tot slot benadrukt Katharina Beelen het belang van een integrale aanpak. “Je moet leerlingen niet alleen leren wat goed eten is en hoe ze een evenwichtig voedingspatroon in de praktijk brengen. De leerstof in de klas moet kloppen met wat leerlingen in de refter eten. Dat vraagt om een echt voedingsbeleid, waarbij de school leerlingen, ouders en de schoolomgeving betrekt. Vlaanderen moet zich daarom mee achter het Europese kader voor de “Whole School Food Approach” scharen, die daarvoor de weg bereidt.”

Meer dan een probleem van armoede

De groep van ondertekenaars trekt het thema expliciet breder dan de armoedeproblematiek. “Vaak wordt het probleem verengd tot ‘lege brooddozen’ van kinderen in armoede. Maar gelijkaardige studies in andere Europese landen tonen aan dat de inhoud van de brooddoos vaak ongezond en onevenwichtig is, los van socio-economische status. “En kinderen die vaak niet of niet evenwichtig eten, kunnen zich minder goed concentreren”, zegt Katharina Beelen, “en dat heeft een impact op hun leerprestaties.”

Goed eten op school is dus belangrijk voor alle kinderen, zeggen de ondertekenaars. Momenteel onderzoeken Universiteit Gent en het Vlaams Instituut Gezond Leven vzw in opdracht van Departement Zorg de samenstelling van de brooddozen van Vlaamse kinderen en de toegankelijkheid van schoolmaaltijden verder. Zowel dit onderzoek als de studie rond de voedselomgeving in Vlaanderen zijn momenteel nog lopende en zullen beleidsaanbevelingen met zich meebrengen, die de overheid nog verder afwacht.

“Samenwerking tussen federaal, Vlaams en lokaal niveau is de basis om scholen te ondersteunen”, zegt Katharina Beelen. “Bijvoorbeeld bij het opnemen van gezonde, duurzame criteria in aanbestedingsprocedures. Ook de samenhang tussen alle domeinen van sociaal beleid is onontbeerlijk. Het recht op gezonde voeding mag niet los staan van maatregelen rond herverdeling, armoedebestrijding, gezondheidszorg en sociale bescherming.”

Notes:

De volledige tekst met aanbevelingen kunt u hier terugvinden … Hieronder vindt u de beknopte oplijsting:

1. Werk samen op alle niveaus en met alle relevante sectoren om scholen te ondersteunen.
2. Zorg voor coherentie met andere domeinen van sociaal beleid.
3. Moedig basis- en secundaire scholen aan om op permanente basis een aantrekkelijk, gezond voedingsaanbod te voorzien en minstens één maaltijd per dag aan te bieden, met meer plantaardige alternatieven en betaalbaar voor élk kind.
4. Voorzie een aanvulling op de bestaande Europese basissubsidie voor schoolfruit en -groenten.
5. Zorg voor een brede sensibilisering van het belang van water drinken en garandeer dat scholen blijvend aandacht besteden aan toegankelijke, aantrekkelijke en goed functionerende waterfonteintjes.
6. Zorg voor middagtoezicht dat kosteloos is voor ouders, zodat álle leerlingen zonder onderscheid kans hebben om ’s middags op school te blijven.
7. Voorzie werkings- of opstartmiddelen voor de nodige materialen en infrastructuur, de bijhorende personeelskosten en de energiekosten.
8. Bouw mee aan een nieuwe voedingscultuur op school.
9. Verbeter de voedselomgevingen zowel binnen als rond de scholen, met oog voor de aanbevelingen van de WHO en de Hoge Gezondheidsraad.
10. Zorg voor een integrale aanpak, waarbij alle actoren in en rond de school betrokken zijn.

Over Rikolto

Rikolto (vroeger Vredeseilanden) is een internationale organisatie die wereldwijd samenwerkingen opzet tussen burgers, boeren, bedrijven, kennisinstellingen en overheden om voedselsystemen eerlijker, transparanter en milieuvriendelijker te maken. Gezonde en duurzame voeding voor iedereen, vandaag en in de toekomst: dat is waar Rikolto voor gaat. In België werken we aan oplossingen die van goed eten op school en in de supermarkt een evidentie maken.