“In elke oorlog wordt iedereen die voorzichtig is, die naar de argumenten van beide partijen luistert alvorens een standpunt te vormen, of die officiële informatie in twijfel trekt, onmiddellijk beschouwd als medeplichtig aan de vijand”, aldus historica Anne Morelli.

Daar doet DeWereldMorgen niet aan mee. Wij veroordelen heel sterk de militaire invasie van Rusland in Oekraïne. Het is een criminele agressie die ingaat tegen het internationaal recht. Maar wij hoeden ons voor zwart-wit versies. De geopolitieke situatie is buitengewoon complex. Wij willen aspecten naar voor brengen die in de mainstream media worden verzwegen of onderbelicht, om alzo het debat meer genuanceerd te kunnen voeren. (n.v.d.r.)

(Het Amerikaanse tijdschrift) USA Today meldde dat een beeld dat viraal ging − van een Oekraïens flatgebouw dat door de Russen werd gebombardeerd − een foto bleek te zijn van een flatgebouw in de Gazastrook dat in mei 2021 was vernield door de Israëlische luchtmacht.

Een paar dagen daarvoor had de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken zich bij de Israëlische ambassadeur in Kiev beklaagd: “Jullie behandelen ons als Gaza.” Hij was woedend dat Israël de Russische invasie niet veroordeelde en alleen geïnteresseerd was in het weghalen van Israëlische burgers uit het land (Haaretz, 17 februari 2022).

Het UNRWA-gebouw in Gaza, gebombardeerd op 15 januari 2009. Foto: ISM Palestine/CC BY-SA 2:0

Het was tegelijkertijd een verwijzing naar de Oekraïense evacuatie van Oekraïense echtgenotes van Palestijnse mannen uit Gaza in mei 2021 en een opfrissing van Israëls geheugen over het feit dat de president van Oekraïne toen zijn volledige steun had gegeven aan de aanval van Israël op de Gazastrook (Ik kom tegen het eind van mijn stuk terug op die steun).

Israëls aanvallen op Gaza moeten inderdaad vermeld en in aanmerking genomen worden wanneer we de huidige crisis in Oekraïne willen evalueren. Het is geen toeval dat er foto’s verwisseld raken: er zijn nog niet veel flatgebouwen neergehaald in Oekraïne (Ilan Pappé schreef dit artikel op 4 maart), maar er is een overvloed aan verwoeste flatgebouwen in de Gazastrook.

Toch is het niet alleen de hypocrisie rond Palestina die naar boven komt wanneer we de oorlog in Oekraïne in een bredere context beschouwen. Het is de algehele dubbele moraal van het Westen.

Die moet onder de loep worden genomen, zonder evenwel ook maar een moment onverschillig te blijven voor het nieuws en de beelden die ons uit de oorlogszone bereiken: van getraumatiseerde kinderen, vluchtelingenstromen, gebombardeerde gebouwen en het dreigende gevaar dat dit slechts het begin is van een menselijke catastrofe in het hart van Europa.

Tegelijk kunnen degenen onder ons die de menselijke catastrofes in Palestina meemaken, verslaan en verwerken niet om de hypocrisie van het Westen heen. We kunnen die aanwijzen, zonder dat we ook maar een moment afbreuk doen aan onze menselijke solidariteit en empathie met de slachtoffers van welke oorlog dan ook.

We móeten dit doen, anders zal de leugenachtigheid die aan de basis ligt van de bedrieglijke agenda van de Westerse politieke elite en media, hen eens te meer helpen om hun eigen racisme en straffeloosheid te verstoppen wanneer ze gewoon doorgaan met immuniteit te verlenen aan Israël en hun onderdrukking van de Palestijnen.

Een Palestijnse moeder en dochter stappen door wat ooit een winkelstraat en een minaret was in Gaza. UN Photo

Ik stel vier foute stellingen vast die tot op vandaag centraal staan in de manier waarop het Westen met de Oekraïnecrisis omgaat. Ik heb ze in deze vier lessen gegoten.

Les 1: Witte vluchtelingen zijn welkom, andere veel minder

De ongekend eensgezinde beslissing van de EU om haar grenzen te openen voor de Oekraïense vluchtelingen, gevolgd door een terughoudender beleid van Groot-Brittannië, steekt schril af tegen haar politiek van grenzen sluiten voor vluchtelingen die sinds 2015 uit de Arabische wereld en Afrika komen.

De overduidelijke rassendiscriminatie, waarbij mensen op zoek naar een beter leven verschillend behandeld worden op basis van hun kleur, godsdienst of afkomst, is weerzinwekkend. Toch ziet het er niet naar uit dat er snel verandering zal komen. Sommige Europese leiders zijn zelfs niet beschaamd om hun racisme publiekelijk te verkondigen.

Dit zijn de woorden van de Bulgaarse eerste minister Kiril Petkov: “Dit [de Oekraïense vluchtelingen] zijn niet de vluchtelingen die we gewoon zijn. Dit zijn Europeanen. Deze mensen zijn intelligent, ze zijn geschoold … Dit is niet de vluchtelingengolf die we gekend hebben: mensen van wie je niet zeker wist wie ze waren, mensen met een onduidelijk verleden, die zelfs terroristen hadden kunnen zijn …”

Studenten van kleur die aangaven te studeren in Oekraïne werden in de ondertitels van een VTM-reportage van maandag 28 februari 2022 aan de grens van Oekraïne prompt omgeturnd tot ‘vluchteling uit Marokko’. Screenshot VTM Nieuws

Hij is niet de enige. De westerse media hebben het voortdurend over ‘onze soort vluchtelingen’. Bij de grensovergangen tussen Oekraïne en zijn Europese buren is dit racisme manifest. Deze racistische houding, met sterke islamofobe ondertoon, zal niet veranderen zolang Europese leiders blijven ontkennen dat het sociale weefsel op het hele continent multiraciaal en multicultureel is.

Een realiteit trouwens die gecreëerd werd door tientallen jaren van Europees kolonialisme en imperialisme, door huidige Europese regeringen ontkend en genegeerd, terwijl diezelfde regeringen een immigratiepolitiek voeren die gebaseerd is op precies dat racisme waarvan het kolonialisme en imperialisme van het verleden waren doortrokken.

Les 2: Irak mag je binnenvallen, Oekraïne niet

Het is redelijk verbijsterend hoe onwillig de westerse media zijn om de Russische beslissing tot aanvallen te contextualiseren binnen een bredere (en voor de hand liggende) analyse van hoe de regels van het internationale spel veranderd zijn sinds 2003 (met de invasie van Irak door de VS, Groot-Brittannië en hun bondgenoten, nvdr).

President Ronald Reagan met een delegatie Afghaanse Moedjaheddin,  de latere Taliban, de ‘good guys’ die wapens en training kregen van de VS tegen de Sovjet-Unie, die hun land bezette. Foto: Michael Evans/US national Archive/Public Domain

Je kunt nauwelijks een analyse vinden die erop wijst dat de VS en Groot-Brittannië het internationaal recht inzake de soevereiniteit van een staat met voeten hebben getreden toen hun legers met een coalitie van westerse landen Afghanistan en Irak aanvielen.

Een heel land bezetten omwille van een politiek doel is geen uitvinding van Vladimir Poetin. Het werd door het Westen ingevoerd als een gerechtvaardigd politiek hulpmiddel.

Les 3: Soms mag je neonazisme gedogen

De analyse laat ook na Poetins terechte opmerkingen over Oekraïne te belichten. Die rechtvaardigen geenszins de invasie, maar verdienen wel onze aandacht, ook nog tijdens de invasie. Tot juist voor de huidige crisis waarschuwden progressieve westerse media zoals The Nation, The Guardian, The Washington Post enz. dat de groeiende macht van neonazi-groeperingen in Oekraïne van invloed kon zijn op de toekomst van Europa en daarbuiten. Diezelfde media wijzen nu het belang af van het neonazisme in Oekraïne.

Het Amerikaanse tijdschrift The Nation schreef op 22 februari 2019: “Vandaag maken toenemende berichten over extreemrechts geweld, ultranationalisme en uitholling van de fundamentele vrijheden brandhout van de aanvankelijke euforie van het Westen. Er zijn pogroms van neonazi’s tegen de Roma, ongecontroleerde aanvallen op feministen en lgbt-groepen, boekverbrandingen, en nazi-collaborateurs worden verheerlijkt met de steun van de staat.”

Vrijwilligers van de extreemrechtse groepering Pravij Sektor (‘de ware sector’) met hun leider Dmytro Yarosh (r) werden in het Oekraïens leger geïntegreerd met eigen bataljons. Foto: Right Sektor Flickr Photostream/CC BY-SA 3:0

Twee jaar eerder (op 15 juni 2017) waarschuwde The Washington Post zeer scherpzinnig dat een botsing tussen Oekraïne en Rusland ons niet de macht van de neonazi’s in Oekraïne mocht doen vergeten:

“Terwijl in Oekraïne de strijd tegen de door Rusland gesteunde separatisten blijft doorgaan, krijgt Kiev te maken met een nieuwe bedreiging voor zijn soevereiniteit op lange termijn: machtige rechtsextremistische groeperingen. Deze groeperingen schrikken er niet voor terug geweld te gebruiken om hun doelstellingen te bereiken, die beslist niet verenigbaar zijn met de tolerante, westers georiënteerde democratie die Kiev kennelijk wil worden.”

Vandaag neemt The Washington Post echter een afwijzende houding aan en noemt een dergelijke beschrijving een ‘valse beschuldiging’: “Er zijn in Oekraïne verschillende paramilitaire nationalistische groeperingen actief, zoals het Azov-bataljon en Rechtse Sector, die een neonazi-ideologie aanhangen. Hoewel ze sterk opvallen, zouden ze weinig steun van de bevolking hebben. Slechts één uiterst-rechtse partij, Svoboda (‘vrijheid’) zetelt in het Oekraïense parlement vertegenwoordigd met één verkozene.”

Eerdere waarschuwingen (op 9 november 2017) van een nieuwsmedium als The Hill, de grootste onafhankelijke nieuwssite in de VS, zijn duidelijk vergeten: “Er zijn wel degelijk formaties van neonazi’s in Oekraïne. Dit werd massaal bevestigd door bijna alle belangrijke westerse nieuwsmedia. Dat analisten dit nu kunnen afdoen als propaganda verspreid door Moskou is zeer verontrustend. Het is vooral verontrustend gezien de huidige opleving wereldwijd van neonazi’s en witte supremacisten.”

Les 4: Flatgebouwen beschieten is alleen een oorlogsmisdaad in Europa

De gevestigde orde in Oekraïne heeft niet alleen connecties met deze neonazi’s, ze is ook op een verontrustende en gênante manier pro-Israël. Een van de eerste dingen die president Volodymyr Zelensky gedaan heeft, was Oekraïne terugtrekken uit het UN Committee on the Exercise of the Inalienable Rights of the Palestinian People (VN-Comité inzake de uitoefening van de onvervreemdbare rechten van het Palestijnse volk), het enige internationale tribunaal dat ervoor zorgt dat de Nakba niet wordt ontkend of vergeten.

Dit was een beslissing van de Oekraïense president zelf. Hij had geen sympathie voor de nood van de Palestijnse vluchtelingen en beschouwde hen niet als slachtoffers van een misdaad. In interviews die hij gaf na Israëls recente barbaarse bombardement op de Gazastrook (in mei 2021) verklaarde hij dat de enige tragedie in Gaza de tragedie was die de Israëli’s hadden geleden. Als dat zo is, dan zijn het in dit geval alleen Russen die lijden in Oekraïne.

Maar Zelensky is niet de enige. Als het over Palestina gaat, bereikt de hypocrisie een nieuw niveau. Een voltreffer op één leegstaand flatgebouw in Oekraïne domineerde het nieuws en leidde tot diepgaande analyses over menselijke wreedheid, Poetin en onmenselijkheid.

Flatgebouw in Kharkov na een Russische granaatinslag op 3 maart 2022 om 15:40 uur. Foto: State Emergency Service Ukraine/CC BY-SA 4:0

Deze bombardementen moeten natuurlijk worden veroordeeld, maar het lijkt erop dat degenen onder de wereldleiders die er het eerst bij waren om te veroordelen er het zwijgen toe deden toen Israël de stad Jenin platgooide in 2000, de wijk Al-Dahaya in Beiroet in 2006 en de stad Gaza gedurende de afgelopen vijftien jaar in de ene meedogenloze golf na de andere.

Over sancties werd zelfs niet gesproken, laat staan dat ze aan Israël werden opgelegd voor zijn oorlogsmisdaden van 1948 tot nu. In de meeste Westerse landen die vandaag Rusland sancties opleggen, is zelfs maar de mogelijkheid van sancties tegen Israël opperen onwettig en wordt dat als ‘antisemitisch’ bestempeld.

Hoe rechtvaardig en passend de oprechte menselijke solidariteit van het Westen met Oekraïne ook is, we mogen de racistische context en het eurocentrisme van Oekraïne niet over het hoofd zien. De enorme solidariteit van het Westen geldt voor al wie bereid is tot zijn blok en invloedssfeer toe te treden. Deze officiële empathie is echter nergens te bespeuren wanneer soortgelijk, en erger, geweld wordt gebruikt tegen niet-Europeanen in het algemeen en tegen de Palestijnen in het bijzonder.

Als bewuste personen kunnen wij schipperen tussen onze reacties op rampen en onze verantwoordelijkheid om te wijzen op de hypocrisie die vaak de weg heeft gebaand voor dergelijke catastrofes.

Het internationaal rechtvaardigen van invasies in soevereine landen en het toestemmen met de voortdurende kolonisatie en onderdrukking van anderen, zoals Palestina en de Palestijnen, zullen in de toekomst tot meer tragedies als die van Oekraïne leiden, overal op onze planeet.

Navigating our Humanity: Ilan Pappé on the Four Lessons from Ukraine verscheen in de Palestina Chronicle op 4 maart 2022 en werd vertaald door Hilde Baccarne. Ilan Pappé is professor aan de Britse Exeter University. Eerder was hij hoofddocent politieke wetenschappen aan de universiteit van Haifa. Hij is auteur van The Ethnic Cleansing of Palestine, The Modern Middle East, A History of Modern Palestine: One Land, Two Peoples en Ten Myths about Israel (zie de recensie Ilan Pappé en de tien mythes van Israël).

In mei 2018 was Ilan Pappé in Leuven en spraken we met hem over zijn boek (7:37):