75 jaar geleden werd de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie opgericht. Het ontstond in de nasleep van enkele van de meest turbulente gebeurtenissen in de menselijke geschiedenis.

De Sovjet-Unie verloor 27 miljoen levens om Nazi-Duitsland te verslaan. China verloor meer dan 20 miljoen mensen in een veel langere oorlog tegen het Japanse imperium. De Britten waren verslagen, hun koloniën uitgehongerd, verdeeld en verlaten. Europa lag in puin.

De Verenigde Staten daarentegen kwamen er economisch sterker uit en werden, na Hiroshima en Nagasaki, beschermd door de verschrikkelijke kracht van de atoombom. Ze gebruikten hun nieuwe macht snel om een project op te leggen van wereldwijde hegemonie. ” Absolute overmacht moet het doel zijn van het Amerikaanse beleid,” zei een memo van Buitenlandse Zaken in 1947.

“Absolute overmacht moet het doel zijn van het Amerikaanse beleid,” zei een memo van Buitenlandse Zaken in 1947

De NAVO was een cruciaal stukje van die puzzel. Het werd opgericht op 4 april 1949 met de expliciete missie om “het Sovjet-expansionisme af te schrikken” en een permanente “Noord-Amerikaanse aanwezigheid op het [Europese] continent” te vestigen.

De NAVO benadrukt dat zij een kracht voor de democratie is. Maar vanaf het begin heeft het enkele van de meest reactionaire krachten in de Europese samenleving bewapend, beschermd en ondersteund.

Het brutale Estado Novo-regime van António Salazar in Portugal was een van de oprichters van de NAVO – en bleef een kernlid totdat deze in 1974 werd omvergeworpen. Adolf Heusinger, een hoge nazi-officier en nauwe bondgenoot van Hitler die door de Sovjet-Unie werd gezocht wegens oorlogsmisdaden, werd voorzitter van het Militair Comité.

De NAVO benadrukt dat zij garant staat voor vrijheid. Maar we hoeven niet ver terug te kijken om de vingerafdrukken te vinden in pogingen om de aspiraties van volkeren naar soevereiniteit de kop in te drukken.

De NAVO heeft enkele van de meest reactionaire krachten in de Europese samenleving bewapend, beschermd en ondersteund

De Indiase premier Jawaharlal Nehru wees op de steun van de NAVO aan het Salazar-regime en zijn koloniale oorlogen in Afrika en veroordeelde het Bondgenootschap op de Conferentie van Bandung in 1955. Hij noemde het “een van de machtigste beschermers van het kolonialisme”.

x

Ieder stichtend lid van de NAVO was een grote koloniale macht. En tegen de jaren zestig waren er meer dan een dozijn NAVO-bases in Noord-Afrika – inclusief een nucleaire testlocatie.

Ieder stichtend lid van de NAVO was een grote koloniale macht

De NAVO benadrukt dat het een defensief bondgenootschap is. Maar in de loop van haar geschiedenis heeft de NAVO hele staten vernietigd en ontmanteld. Volgens onderzoek uitgevoerd door het Costs of War-project van het Watson Institute van Brown University hebben de oorlogen van na 11 september die zijn opgelegd aan de volkeren van Afghanistan, Irak, Pakistan, Syrië, Jemen, Libië en Somalië 4,5 miljoen levens geëist en tientallen miljoenen tot armoede en onvrijwillige migratie gedwongen.

Nu gaat de NAVO mondiaal. Het recente Strategisch Concept verwees naar Afrika en het Midden-Oosten als zijn ‘zuidelijke buurland’. En tijdens de Top van 2023 in Vilnius bracht de NAVO een communiqué uit waarin de eerder geschetste strategische houding van de organisatie werd verdubbeld: China’s “uitgesproken ambities … stellen de belangen, veiligheid en waarden van de NAVO in vraag”, wat een NAVO-wending noodzakelijk maakt van de Atlantische Oceaan naar de Stille Oceaan.

Nu de groeiende ambities van de NAVO de spanningen op verschillende fronten tot een kookpunt doen stijgen, is het absoluut noodzakelijk geworden om haar gewelddadige missie ter discussie te stellen en de oorlogsmachine te ontmantelen.

Nu de groeiende ambities van de NAVO de spanningen tot het kookpunt doen stijgen, is het absoluut noodzakelijk geworden om de oorlogsmachine te ontmantelen

Daarom heeft de Progressieve Internationale vorige week met partners over de hele wereld samengewerkt om op te roepen tot een mondiale actiedag op de 75e verjaardag van de NAVO. Activisten in zes landen – de VS, Duitsland, België, Groot-Brittannië, Italië en Colombia – ondernamen een reeks acties om de NAVO uit te dagen en haar propaganda te doorbreken.

Dit artikel verscheen eerder op Progressive International.

Een interessante video over de geschiedenis van de NAVO vind je hier: