Nadia bij de bezetting van de Begijnhofkerk.
Interview, Reportage -

Bezetting Begijnhofkerk: “We leven als onzichtbare burgers, geef ons onze waardigheid”

Sinds 30 januari bezetten verschillende collectieven van mensen zonder papieren de Brusselse Begijnhofkerk. Ze werken en leven in België vaak tientallen jaren maar hebben totaal geen rechten. Ze willen gehoord worden door de overheden en vragen een regularisatie om een toekomstperspectief te hebben voor zichzelf en hun gezin. Een deel van de kerkbezetters zijn vrouwen zonder papieren, meestal met kinderen. Hun precaire situatie is vaak schrijnend. We spraken met Nadia en Assia, die hier meer dan vijf jaar wonen en die deelnemen aan de kerkbezetting.

dinsdag 16 maart 2021 17:25
Spread the love

 

De kerkbezettting ziet er goed georganiseerd uit met een buitenwacht en koffie aan de ingang. De ruimte is ingedeeld in een vrouwen- en mannengedeelte, afgescheiden door hangende lakens. Het is een zonnige winterdag als ik me ’s ochtends naar de kerk begeef om de vrouwen te bezoeken. In de kerk is het ijskoud, ook al proberen ze het wat gezelliger in te richten. Ik moest denken aan de vriestemperaturen van de voorbije dagen. Ik kreeg het al koud bij de gedachten alleen al.

Nadia ging zich net opfrissen als ik haar aanspreek. Een montere zelfbewuste vrouw en ja ze wou me te woord staan. Met een diepe zucht steekt ze van wal. Waar moet ik beginnen, staat er in haar ogen te lezen. Nadia is 34 en woont al vijf jaar in België samen met haar zoon die inmiddels 16 is en hier naar school gaat.

We leefden in angst

Ik en mijn zoon verlieten ons land Marokko wegens het geweld van mijn ex-partner. Ik was gescheiden en woonde alleen met mijn zoon en mijn ex bleef me belagen. Hij kwam regelmatig naar mijn huis en sloeg me. Ik stond machteloos. Ik kom uit de Rifregio, een meer conservatief deel in het noorden van Marokko. Van een gescheiden vrouw wordt verwacht dat ze terug bij haar ouders intrekt. Maar ik zag dat niet zitten. Het is terug naar af. Ik zou dan thuis moeten blijven en mag niet meer werken, wat ik voordien wel deed.

Ik wil als vrouw graag op eigen benen staan, maar de stalking en terreur van mijn ex was een probleem. Ik kon geen klacht indienen, omdat mijn ex zelf bij de politie werkte. En ook de buren durfden niets te doen als ik hen om hulp vroeg. Ze hadden schrik voor represailles van mijn ex. We leefden in angst. De enige oplossing die ik nog zag, was vertrekken uit mijn land voor mijn eigen veiligheid en de veiligheid van mijn zoon.

Ik had nooit gedacht dat ik hier ook in een lijdensweg terecht zou komen als vrouw zonder papieren. Het begon al met het zoeken naar een woonst. Ik ging met mijn zoon daarom tijdelijk inwonen bij een oude man die ik verzorgde en bij wie ik het huishouden deed. Maar de situatie was er onhoudbaar. De man was gemeen tegen mij en mijn zoon. We zijn er na een maand vertrokken. Ik vond een andere woonst en ander werk.

Werkgevers staan te springen voor werknemers zonder papieren

Ik heb de afgelopen vijf jaar altijd gewerkt. Het is heel gemakkelijk als werknemer zonder legaal verblijf om werk te vinden. De werkgevers staan te springen, want ze weten dat ze je lager kunnen betalen, het niet moeten aangeven en dat je niet zal klagen. Ze buiten ons flink uit. Maar dat neem je erbij, want je hebt geen keuze. De huur en de rekeningen moeten betaald worden, er moet eten op tafel komen.

Ik werk lange dagen van soms meer dan 14 uur en verdien gemiddeld 40 euro per dag. Als ik thuiskom van het poetswerk en het huishoudelijk werk bij de gezinnen, ben ik s ‘avonds nog in de weer met koeken en taarten bakken om aan bakkers te leveren of ik maak kruidenmassage-olie die ik dan doorverkoop om extra geld te hebben. Ik heb geen vakantie of rustdag en amper tijd om eens met mijn zoon samen een activiteit te doen.

Aan het begin van de maand maak ik altijd de optelsom van hoeveel ik nodig heb om mijn rekeningen te betalen en voor eten en drinken. Mijn huur alleen al is 750 euro. Reken daarbij nog gas, elektriciteit, water, internet, schoolkosten, kleding, voedsel, …

Aan het begin van de maand maak ik altijd de optelsom van hoeveel ik nodig heb om mijn rekeningen te betalen en voor eten en drinken. Mijn huur alleen al is 750 euro. Reken daarbij nog gas, elektriciteit, water, internet, schoolkosten, kleding, voedsel, … Ik heb een tienerzoon en ik wil dat die een zo normaal mogelijk schoolleven heeft.

Toen ik opslag vroeg, belde hij de politie

In Marokko heb ik verschillende opleidingen gevolgd, o.a. als fitnesscoach en voor beheer van administratie, maar omdat ik geen papieren heb, kan ik hier niet voor dat soort jobs solliciteren. Het werk dat de meeste vrouwen zonder papieren doen is als huishoudster, of een job in snackbars en bij bakkers. Ze bereiden de koeken en brood thuis, die ze vervolgens aan de bakkers leveren. Ik heb ook heel lang bij een bakker zelf gewerkt. Ik heb er alles gegeven, dag en nacht gewerkt en hij heeft er heel goed van geprofiteerd. De dag dat ik hem vroeg om me een beetje opslag te geven, dreigde hij met de politie te bellen. Ik was toen zo kwaad en zei hem, doe dat dan maar. En effectief, hij belde de politie en beschuldigde mij van diefstal. Ik had dat nooit verwacht en barstte in huilen uit. De politie wist meteen hoe de vork in de steel zat. Ze lieten me gaan.

Het is overal hetzelfde. Je vindt gemakkelijk werk in het zwart voor amper vijf euro per uur. Als je dat niet wil aanvaarden, zeggen ze je dat er genoeg anderen in de rij staan om de job te doen. En soms betalen ze je zelfs niet. Je kan nergens terecht om een klacht in te dienen. Ik ken vrouwen die vaak amper 20 euro per dag verdienen. En vaak doen werkgevers ook nog allerlei avances in ruil voor loonsverhoging. Sommige vrouwen voelen zicht verplicht om daarop in te gaan om te overleven.

Mijn zoon is altijd op zijn hoede

Mijn zoon zit op school en doet het heel goed, maar van zodra hij 18 is, zal hij niet meer verder kunnen studeren zonder geldig verblijf. Dit toekomstperspectief maakt hem triestig. ‘Moet ik binnenkort ook in het zwart gaan werken tegen de helft van een normaal loon’, vraagt hij mij telkens. Als hij weggaat met zijn vrienden moet hij altijd op zijn hoede zijn voor mogelijke controles. Plaatsen waar ze betaling vragen met bankkaart mijdt hij, of hij vraagt zijn vrienden om het voor hem te doen. En ja, hij kan niet alles doen zoals zijn vrienden. Hij ziet elke vakantie met lede ogen hoe zijn vrienden allemaal op vakantie vertrekken.

Door de coronamaatreglen is onze situatie als mensen zonder papieren nog lastiger geworden. Heel wat horecazaken en snackbars waar we voordien in de keuken werkten zijn gesloten. Er blijft voor velen alleen schoonmaak over. We moeten nog meer kleinere jobs doen om rond te kunnen komen.

Verplichte digitale betalingen door Covid maar geen bankkaart

Bijvoorbeeld voor het Brussels openbaar vervoer STIB moet je nu alles met bankkaart betalen. We moeten andere mensen smeken om de betaling te doen met hun kaart en dat we het dan cash terugbetalen.

Er zijn nu ook meer en meer zaken en diensten die geen cash meer aanvaarden en alleen nog digitale betalingen willen. Dat is voor ons mensen zonder papieren heel moeilijk, want zonder verblijfsvergunning kan je geen bankrekening openen. Bijvoorbeeld voor het Brussels openbaar vervoer STIB moet je nu alles met bankkaart betalen. We moeten andere mensen smeken om de betaling te doen met hun kaart en dat we het dan cash terugbetalen.

Ik en mijn zoon hebben sinds het begin deelgenomen aan de kerkbezetting omdat we een perspectief willen voor onze toekomst. Een werkvergunning tenminste om als werknemer wat steviger in de schoenen te staan tegenover de werkgevers.

Nu is er een hele groep mensen in deze samenleving waarvan geprofiteerd wordt. De werkgevers profiteren ervan, wij als werknemer kunnen niets opbouwen en de overheid verliest heel wat inkomsten.

We leven hier als onzichtbare burgers. We huren, we hebben aansluiting voor elektriciteit, gas, water, internet etc. Al die voorzieningen moeten we sowieso betalen, maar ons bestaan wordt niet erkend. De bezetting is niet gemakkelijk, het is hier enorm koud, maar we houden vol. We willen een toekomstperspectief.

We willen onze waardigheid

Assia bij de bezetting Begijnhofkerk in Brussel.

Assia komt uit Algerije en woont al 9 jaar in België. Ze heeft twee kinderen.

Assia heeft net ontbeten aan een gammel tafeltje naast haar matras. Samen met een aantal vrouwen begonnen ze de kleurrijke dekens op te ruimen toen ze me zag afkomen. Ze keek me aan met een vastberaden blik en natuurlijk wilde ze getuigen over haar situatie.

Het was mijn man die eerst naar België kwam, 14 jaar geleden. Hij heeft een broer die hier al veel langer woonde en legaal verblijft. Mijn man werkte als administratief bediende bij een groot hotel in Algerij en zag geen toekomst meer in zijn land door de levensduurte en het corrupte politieke systeem. Hij verliet zijn werk om het hier te proberen. En liet ons achter bij de schoonfamilie. De relatie met de schoonfamilie was niet goed en ik kon het ook niet alleen met de kinderen redden. Ik werkte er wel om voor hen te zorgen. Maar de situatie was onhoudbaar en ik wilde bij mijn man zijn.

Ik wil een betere toekomst voor mij en mijn gezin en besloot om samen met mijn tienerzoon mijn man achterna te komen. Mijn zoon heeft zich hier kunnen inschrijven in het secundaire onderwijs en heeft zijn studies elektromechanica verdergezet. Maar eens hij zijn stage moest doen, raakte hij geblokkeerd omdat hij geen papieren heeft. En hij kan ook niet meer verder studeren omdat hij meerderjarig is.

Ik heb daar ook mijn job achtergelaten. Ik gaf daar les in boekhouding in het secundair en in het volwassenonderwijs. Dat werk kan ik hier helaas niet verderzetten. Ik werk nu als kinderoppas bij een Frans gezin aan een bijna symbolisch bedrag. Maar beter iets dan niets.

Ik heb daar ook mijn job achtergelaten. Ik gaf daar les in boekhouding in het secundair en in het volwassenonderwijs. Dat werk kan ik hier helaas niet verderzetten. Ik werk nu als kinderoppas bij een Frans gezin aan een bijna symbolisch bedrag. Maar beter iets dan niets.

Je hebt totaal geen rechten en alles is flou

Ik had een heel ander beeld voor ik naar hier kwam. Ik hoopte dat ik hier ook kon werken met mijn ervaring en meer kansen kon vinden voor ons gezin. Maar de realiteit valt tegen. Je hebt totaal geen rechten en alles is flou. We hebben al verschillende keren een dossier ingediend, maar je wordt van het kastje naar de muur gestuurd.

Mijn man werkt vooral op markten, dat is voor veel mannen zonder papieren de gemakkelijkste plek om werk in te vinden. En ook mijn zoon doet hier en daar wat klusjes om een beetje geld te verdienen. We bricoleren alle drie om rond te komen. Het is vermoeiend, maar we hebben geen keuze.

En Covid heeft de situatie van mensen zonder papieren er niet gemakkelijker op gemaakt. We moeten nu veel meer dingen digitaal betalen en dat is voor ons een probleem omdat we geen bankrekening mogen openen. We zijn nog meer afhankelijk van de goodwill van anderen om ons te helpen met een metrokaartje te kopen of om de rekeningen voor gas en elektriciteit digitaal te betalen. En als je geen papieren hebt, kan je ook niets op afbetaling kopen. Alles moet cash betaald worden. We hebben wel veel geluk gehad met onze woonst. We zijn heel lieve mensen tegengekomen die ons aan een redelijke prijs verhuren.

Al bricolerend door het leven

Als je al zo ver bent, is teruggaan heel moeilijk. Het is alsof je achteruitgaat in je leven. En waarom wil je dat doen. Dat is tegennatuurlijk.

De situatie waarin we leven is precair en we bricoleren door het leven, maar we blijven hopen op een betere toekomst. Dat houdt ons recht.

We krijg regelmatig opmerkingen van ‘waarom keer je gewoon niet terug’? Wel, toen ik de stap heb gezet om mijn land te verlaten, was dat met een duidelijk doel, namelijk een beter leven en een betere toekomst voor mijn gezin. En elk jaar hoop ik dat het beter wordt. Zo verstrijken de jaren. Maar die hoop dat het zal veranderen blijft. Als je al zo ver bent, is teruggaan heel moeilijk. Het is alsof je achteruitgaat in je leven. En waarom wil je dat doen. Dat is tegennatuurlijk.

En daarenboven, mijn zoon wil bijvoorbeeld absoluut niet meer terug. Hij woont hier al vanaf zijn  14de en is nu 23. Hij heeft hier ondertussen zijn netwerk opgebouwd. En trouwens wat moet hij daar in Algerije doen. Je hebt er duizenden jongeren met een universitaire opleiding die zonder werk zitten, laat staan jongeren zonder diploma. De jeugdwerkloosheid is gigantisch. En we zitten er met een falende corrupte overheid die niets doet voor haar bevolking. Als het in Algerije zo goed was, had het ik het nooit verlaten.

Toen ik hoorde van de bezettingsactie heb ik niet getwijfeld om eraan deel te nemen. We zijn hier en werken hier, we consumeren hier. Het is toch ook goed voor de overheid om onze situatie te legaliseren, dan dragen we ook bij.

Ze noemen ons sans papiers alsof we geen mensen zijn. Overal waar je gaat, vragen ze je identiteitskaart. Het is alsof je een schaduw bent. Het niet hebben van een verblijfskaart, blokkeert je in alles. We mogen nergens aan deelnemen. We worden niet als volwaardige burgers aanzien. We willen gelegaliseerd worden voor onze waardigheid.

Ze noemen ons sans papiers alsof we geen mensen zijn. Overal waar je gaat, vragen ze je identiteitskaart. Het is alsof je een schaduw bent. Het niet hebben van een verblijfskaart blokkeert je in alles. We mogen nergens aan deelnemen. We worden niet als volwaardige burgers aanzien. We willen gelegaliseerd worden voor onze waardigheid.

Bezetting Begijnhofkerk in Brussel.

Bezetting Begijnhofkerk in Brussel.

Bezetting Begijnhofkerk in Brussel.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!