Na meer dan twee maanden hongerstaking kon staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi niet anders dan in juli eindelijk met de sans-papiers in overleg te gaan, PS en Écolo zouden namelijk uit de regering stappen als iemand van de hongerstakers zou overlijden. Vertrouwend op het woord van Mahdi dienden de 475 mensen zonder papieren een regularisatiedossier in bij de Dienst Vreemdelingenzaken.

Al snel werden zij echter teleurgesteld. Op dit ogenblik zijn slechts een honderdtal dossiers behandeld, terwijl een snelle behandeling beloofd was. Het merendeel van de genomen beslissingen is negatief en de motivering ervan is in strijd met de beloftes van Sammy Mahdi.

Geconfronteerd met deze situatie hebben vijf mensen zonder papieren die meededen aan de hongerstaking besloten een kortgeding aan te spannen, om de naleving van de overeenkomst te eisen. Ze worden gesteund door drie vzw’s: de Vereniging voor de verdediging van de rechten van migranten (ADDE), de Coördinatie en initiatieven voor vluchtelingen en migranten (CIRÉ) en de Liga voor de rechten van de mens (LDH).

Waarover gaat het kortgeding juist dat de hongerstakers hebben aangespannen? 

Marie Doutrepont: “Dat is een belangrijke vraag want Sammy Mahdi heeft al verschillende zaken genoemd die niet kloppen. Zoals je weet startten in mei vorig jaar 475 mensen zonder papieren een hongerstaking. Uiteindelijk ging Sammy Mahdi met de sans-papiers in gesprek. Na twee dagen discussie kwam er een akkoord tussen zowel Mahdi als directeur van DVZ Freddy Roosemont en de onderhandelaars, over richtlijnen [1] die in overweging zouden worden genomen bij de behandeling van de dossiers.”

“Na die overeengekomen afspraken dienden de hongerstakers hun individuele regularisatieaanvraag in. Terwijl zogezegd rekening zou worden gehouden met de specifiek opgestelde criteria, worden nu bijna alle aanvragen afgewezen. Interessant is dat twee dossiers soms heel gelijkaardig zijn, terwijl de één negatief krijgt en de ander positief.”

“Veel van de genomen beslissingen zijn totaal niet logisch. Dat de criteria niet worden toegepast blijkt overigens uit een reeks beslissingen waarin bij sommige uitdrukkelijk wordt vermeld dat een langdurig verblijf geen bindende reden is voor regularisatie. En een werkbelofte ook niet …

Bovendien kregen verschillende woordvoerders van de staking als een van de motieven om hun aanvraag te weigeren te horen dat ‘zij als trekkers van de staking zodanig hun eigen leven en het leven van anderen op het spel hebben gezet’. Deelname aan de staking heeft dus duidelijk de beslissing wél negatief beïnvloed, terwijl op voorhand werd verzekerd dat dit niet zou gebeuren.”

We gaan in kortgeding tegen Mahdi om duidelijk te maken dat als een staatssecretaris, bovenal een minister, iets belooft en die belofte nadien over de hele lijn ontkent, dat niet zonder gevolgen kan blijven.

“Daarom verdedigen wij – we zijn met 5 advocaten, onder wie Selma Benkhelifa en ik – de vzw’s die de hongerstakers steunen. Die vzw’s hebben ook de stakers hebben aangemoedigd om die dossiers in te dienen. Iedereen is in feite bedrogen geweest, ook zij.

We gaan in kortgeding tegen Mahdi om duidelijk te maken dat als een staatssecretaris, bovenal een minister, iets belooft en die belofte nadien niet nakomt en ze gewoonweg over de hele lijn ontkent, dat niet zonder gevolgen kan blijven. Er was een akkoord, dat blijkt uit de verklaringen van de onderhandelaars zélf die het allemaal op dezelfde manier hebben begrepen en ook uit latere verklaringen van Freddy Roosemont.”

Dat het volgens Mahdi allemaal een misverstand is, blijkt nog ongeloofwaardiger als je weet dat de hongerstakers tot het allerlaatste nippertje bereid waren om hun leven te geven. Ze zouden hun staking niet zomaar hebben stopgezet zonder dat er iets op tafel lag.

“Volgens Mahdi gaat het om een misverstand, zo verwoordde hij het toen hij in de Kamer ondervraagd werd. Het lijkt me heel straf dat vier experten in Migratie Mahdi allemaal hebben misverstaan, dan moet zijn communicatie wel héél onhelder zijn. Het wordt nóg ongeloofwaardiger als je weet dat de hongerstakers tot het allerlaatste nippertje bereid waren om hun leven te geven. Ze zouden hun staking niet zomaar hebben stopgezet als er geen akkoord was.”

Mahdi zegt tegen de VRT dat hij het heel straf vindt dat mensen “hun papieren afdwingen via de rechtbank.”

Marie Doutrepont: “Wat hij beweert is totaal demagogisch, want dat is absoluut niet wat we vragen.”

We vragen enkel – en dat is helemaal niet wat Sammy Mahdi gisterenochtend aan de VRT verteld heeft – dat de genomen beslissingen door de Dienst Vreemdelingenzaken nu tijdelijk geschorst worden, totdat er helderheid komt over wat er precies is afgesproken tijdens de onderhandelingen van 21 juli.

“We vragen helemaal geen papieren of collectieve regularisatie. We vragen enkel dat de genomen beslissingen nu tijdelijk geschorst worden, totdat er helderheid komt over wat er precies is afgesproken tijdens de onderhandelingen van 21 juli. Daarnaast vragen we om in de toekomst enkel nieuwe beslissingen te nemen in het licht van de afgesproken richtlijnen. Mahdi moet zijn gemaakte afspraken naleven, niet meer, niet minder.”

Volgens Mahdi zijn de hongerstakers geen kwetsbare vluchtelingen, maar in 90 procent van de gevallen mensen uit Algerije, Marokko of Tunesië, die volgens hem zelfs strafbare feiten hebben gepleegd.

Marie Doutrepont: “Dat is allesbehalve waar. Ten eerste is het volledig terecht dat mensen uit Marokko hier een aanvraag indienen. De Marokkaanse hongerstakers gaven ook aan dat er in Marokko voor hen geen toekomst is. Ook Freddy Roosemont van DVZ liet in een video die circuleerde op sociale media weten dat 50 procent van de positieve antwoorden op regularisatieaanvragen het afgelopen jaar ingediend werden door Marokkaanse onderdanen, en dat dat perfect mogelijk is. Wat Sammy aanhaalt, is discriminatie op basis van land van herkomst.”

Als Mahdi zegt dat deze mensen niet kwetsbaar zijn kent hij zijn dossier niet. 60 dagen hongerstaking laat littekens achter, die mensen vertoeven in een erbarmelijke fysieke en mentale toestand.

“Bovendien, als hij zegt dat deze mensen niet kwetsbaar zijn kent hij zijn dossier niet. 60 dagen hongerstaking laat littekens achter, die mensen vertoeven in een erbarmelijke fysieke toestand. Ook op psychologisch vlak is de situatie schrijnend, we krijgen zelfs attesten van psychiaters die vaststellen dat hun mentale gezondheid volledig is aangetast. In het beleid van Mahdi worden deze mensen daarbovenop nog eens het voorwerp van een totaal willekeurig beleid.”

“Daarnaast zijn er ook mensen die een aanvraag hebben ingediend in 2009. Zij kregen toen een collectieve regularisatie en een werkcontract na de succesvolle kerkbezetting waar heel het middenveld achterstond, maar zij hebben hun contract uiteindelijk verloren samen met al hun papieren. Dat er specifieke aandacht zou gaan naar de slachtoffers van 2009 behoorde ook tot de richtlijnen. Ook dat is niet nageleefd door DVZ.”

Lees ook: Daniel Alliet: “Wij profiteren van hen en niet omgekeerd”

“Ik heb persoonlijk een cliënte die in die situatie zit. Ze is ondertussen al 16 jaar in België, was woordvoerster van de stakers in 2009, heeft een werkbelofte en een uitstekende integratie. Zij kreeg negatief. Dat is opnieuw de criteria totaal negeren. Het is fundamenteel oneerlijk om te beweren dat het gaat over “Marokkanen die hier nog maar net zijn, ‘geen woord Frans spreken’ en ‘feiten plegen’.”

Volgens welke criteria worden de dossiers nu behandeld?

Marie Doutrepont: “Er is geen enkele rechtsprocedure in het Belgische rechtssysteem waarbij zo’n absolute willekeur wordt overgelaten aan de behandelingsvraag van een dossier. Beeld je dit eens in: bij aangifte van je belastingen kijken ze naar het percentage waaraan je loon wordt belast. Blijkt dat je voor 30 procent belast wordt, waarop je gaat onderhandelen met de minister van Financiën om 13 procent af te spreken, waarna je plots voor 60 procent belast wordt. Dat is absurd.”

De psychiater die de hongerstakers onderzocht gaf aan dat mensen gek worden als ze niet weten welke criteria er gelden om papieren te bekomen.

“Bovendien heeft de behandeling van de dossiers ook niets met menselijkheid te maken, want eens je aanvraag in behandeling is, weet je niet of je met je dossier ‘de juiste vakjes hebt aangeduid’ en dus aan de juiste voorwaarden voldoet. De psychiater die de hongerstakers onderzocht gaf aan dat mensen gek worden als ze niet weten welke criteria er zijn om papieren te bekomen.

“Natuurlijk moet er wel een appreciatiemarge behouden blijven voor de minister, waarbij de beslissing voor een positief of negatief antwoord kan afwijken van criteria, als er andere zaken spelen zoals humanitaire redenen. Maar mensen moeten kunnen weten waarop ze zich baseren. Het is ook algemeen geweten – dat is een standaard die toegepast wordt sinds de regularisatie van 2009 – dat een lange asielprocedure van meer dan drie jaar, in combinatie met een goede integratie en schoolgaande kinderen in het algemeen leidt tot regularisatie.”

Ik heb een cliënt met schoolgaande kinderen, van wie de asielprocedure drie jaar duurde. Zij kreeg negatief.

“En toch heb ik een cliënt met schoolgaande kinderen, van wie de asielprocedure drie jaar duurde. Zij kreeg negatief. Als je in beroep gaat verlies je de zaak hoe dan ook, want je kan alleen ingaan tegen de formele motiveringsplicht voor een beslissing, niet tegen de inhoud ervan.”

“Er is echt een oneerlijk spel gaande tegenover de hongerstakers. Je vraagt van mensen om hun waardigheid opzij te zetten en al hun engagement in die strijd te leggen. Zij geloven in het woord van de staat en dienen hun dossiers in. Daarna gooi je al hun dossiers bij wijze van spreken in de vuilnisbak? Dat is niet menselijk.”

Is het dan onze migratiewetgeving die onmenselijk is? 

Marie Doutrepont: “Het gaat meer specifiek over artikel 9bis van de Vreemdelingenwet, waarop de regularisatieprocedure is gebaseerd. Daar moet dringend een einde aan komen. Die wet zegt dat in buitengewone omstandigheden een ‘vreemdeling’ ter plaatse kan worden geregulariseerd, maar daar hangen nul criteria of toetsstenen aan vast.”

“We kunnen er binnen die wet dus niets tegen doen, en het ergste is dat we de criteria ook gewoon niet kennen. Soms worden er richtlijnen gebruikt, bij andere dossiers gaat het over totale willekeur. Als advocaten kunnen we ons pleidooi daar dan ook niet aan aanpassen, want we weten gewoon niet op welke grond zulke beslissingen door een ambtenaar worden genomen.”

“Het is ook enorm moeilijk en pijnlijk om dat telkens uit te leggen aan cliënten. Wat moet je doen? Zeggen dat ze hun papieren waarschijnlijk wel zullen krijgen omdat ze aan bepaalde vanzelfsprekendheden voldoen, maar nadien – als ze geen papieren krijgen – zeggen dat het stopt omdat we geen enkel effectief rechtsmiddel tegen de beslissing kunnen inzetten?”

Zijn er acties gepland om het artikel 9bis aan te passen? 

“Er is een burgerwetsvoorstel. Dat voorstel komt voort uit de campagne genaamd ‘In My Name’. De bedoeling is 25.000 handtekeningen te verzamelen zodat we een wetsvoorstel kunnen voorleggen in het parlement. Ons voorstel houdt in: duidelijke, menselijke en transparante criteria. Dat wordt echter al 20 jaar gevraagd door alle verenigingen van sans-papiers. Hun rechten worden al jaar en dag ontnomen, simpelweg omdat ze geen papieren hebben.”

Heb je een goed oog op het kortgeding? 

Marie Doutrepont: “Ik hoop dat we in de rechtszaak duidelijk kunnen maken dat het niet oké is om als minister je beloftes over boord te gooien. Zijn woord heeft een zwaar gewicht en dat mag niet zonder gevolgen blijven. Het bedriegen van deze kwetsbare mensen, zonder gevolg, is een verlies voor onze democratie.”

“Het is zeker ook niet de eerste keer dat er zo onderhandeld wordt in België. In 2009 was er ook een grote bezetting van de Begijnhofkerk met hongerstaking. Toen werd er onderhandeld met Patrick Dewael (Open Vld) en sloten ze een akkoord dat ook niet publiek was, maar Dewael heeft zich tenminste aan zijn woord gehouden. Wat hij heeft gezegd, heeft hij uitgevoerd.”

“Het is nu duidelijk dat de administratie een fout heeft begaan. We zouden die rustig kunnen rechtzetten, maar Mahdi zal dat niet toegeven.”

Wil je nog iets belangrijks toevoegen?

Marie Doutrepont: “Onze boodschap is niet – zoals Mahdi het foutief voorstelt en communiceert – papieren aan de rechter vragen. Het is een chaos, we weten niet waar we aan toe zijn en daarom vragen we in kortgeding een schorsing totdat er duidelijkheid komt over wat er afgesproken is op 21 juli. Laten we voorlopig geen nieuwe beslissingen nemen wat betreft individuele dossiers, die misschien wel helemaal ingaan tegen de afspraken die Sammy Mahdi met de onderhandelaars maakte. We willen een afwachtende houding aannemen om te zien wat er aan de hand is, dat zou een goede eerste stap zijn.”

“De procedure 9bis zal worden voorgelegd aan een Europese rechter. We gaan hem vragen of hij denkt dat het oké is dat we ons baseren op zo een uitzichtloze, arbitraire procedure voor de sans-papiers.”

“Ook belangrijk is dat er recent een prejudiciële vraag gesteld werd aan het Hof Van Justitie van de Europese Unie. Dat hof moet nagaan of het nationale recht in overeenstemming is met het Europees recht. De vraag werd gesteld vanuit de Rechtbank Van Eerste Aanleg van Luik en betreft de vraag of een procedure die helemaal geen criteria voorziet, te verenigen valt met de vereisten van transparantie en voorspelbaarheid van het EU-recht. We pleiten er daarom ook voor om alle absurde beslissingen voor de stakers stop te zetten zolang er geen beslissing is genomen wat betreft die prejudiciële vraag.”

“De procedure 9bis zal worden voorgelegd aan een Europese rechter. We gaan hem vragen of hij denkt dat het oké is dat we ons baseren op zo een uitzichtloze, arbitraire procedure voor de sans-papiers.”

Update van 14 februari 2022:

Sinds 14 februari is geweten dat de rechter in de rechtbank van eerste aanleg in Brussel de hongerstakers geen gelijk heeft gegeven. 

Door de uitspraak van de rechter mag De Dienst Vreemdelingenzaken verdergaan met de behandeling van de individueel ingediende aanvragen tot regularisatie van verblijf van de hongerstakers, zonder rekening te houden met de afgesproken richtlijnen. Die richtlijnen, waarvoor Sammy Mahdi en ook directeur van Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) Freddy Roosemont op 21 juli hun fiat hadden gegeven, zorgden ervoor dat de 475 mensen zonder papieren eindelijk uit hongerstaking gingen. De drie vzw’s die de hongerstakers vertegenwoordigen en de vijf advocaten lieten na de uitspraak van de rechtbank weten dat er verdere acties zullen volgen. DeWereldMorgen volgt dit op. (n.v.d.r.). 

DeWereldMorgen.be is begaan met de vele mensen zonder papieren die in België in vaak schrijnende situaties leven, en zal daarom 4 en 5 maart aanwezig zijn bij de ‘School of Resistance: recht op regularisatie’ in NTGent waar mensen zonder papieren samen met o.a. organisaties Gent Zonder Grenzen, campagne In My Name (meer info verder in het artikel) en l’USPR (l’Union des Sans-Papiers pour la Régularisation) nieuw licht werpen op de situatie van de vele mensen zonder papieren in België, en hun recht op regularisatie. Inschrijven voor het evenement kan je hier. 

Bekijk onderstaande video voor meer uitleg over het verraad van de regering ten opzichte van de hongerstakers:

Notes:

[1] De beloftes van Sammy Mahdi in het akkoord met de onderhandelaars zijn gebaseerd op volgende vastgelegde richtlijnen voor de regularisatie van de hongerstakers: 1. Automatische ontvankelijkheid van de verzoeken om regularisatie 2. Prioritaire en snelle behandeling van door hongerstakers ingediende dossiers 3. Criteria voor regularisatie: de duur van het verblijf in België; een goede integratie; het hebben van familie in België; het hebben van een werkbelofte; een vroeger legaal verblijf in België. 4. Er wordt uitdrukkelijk beloofd dat de deelname aan de hongerstaking geen negatieve gevolgen zal hebben voor de behandeling van de dossiers van de hongerstakers.