Maandag 26 februari was het een jaar geleden dat meer dan tachtig mensen vlak voor de Italiaanse kust van Calabrië verdronken, onder wie 35 kinderen. De boot raakte vlak voor de kust een rots en brak in tweeën. De meeste opvarenden waren migranten afkomstig uit Afghanistan, Pakistan en Somalië.

In totaal kwamen vorig jaar meer dan 3200 migranten om het leven aan de Europese buitengrenzen. Dat maakt van 2023 het dodelijkste jaar sinds 2016 volgens officiële cijfers van VN-vluchtelingenorganisatie Unhcr.

Op de vlucht voor geweld

Volgens de studiedienst van het Europees Parlement (EPRS) is het Europese migratiebeleid sindsdien nog verstrengd. Zo zijn er kilometers grenshekken bijgekomen: van 315 kilometer naar 2048 kilometer in de periode tussen 2014-2022.

“Tegelijk is de Europese Unie medeverantwoordelijk voor het feit dat mensen moeten vluchten voor oorlog en geweld”, stelt Martin Butcher, beleidsadviseur wapenhandel en conflicten bij Oxfam. De EU-lidstaten blijven immers wapens verkopen aan het Midden-Oosten en Noord-Afrika, is zijn redenering.

“Zelfs de wapenleveringen aan repressieve staten waarvoor de Raad van Europa een embargo instelde gaan gewoon door”, zegt Butcher. “Deze onverantwoordelijke wapenhandel zorgt ervoor dat mensen op de vlucht slaan. Een klein aantal daarvan zoekt veiligheid in Europa.”

De Europese Unie staat op het punt een nieuw migratie- en asielpact goed te keuren, dat volgens Oxfam vooral inzet op afschrikking en deportatie. Ook de zogeheten pushbacks worden daarbij niet geschuwd, stelt een recent rapport.

Nochtans, zegt Oxfam, is sinds de Tweede Wereldoorlog het aantal migranten wereldwijd stabiel gebleven met ongeveer 3,6 procent van de wereldbevolking. De meeste migranten komen niet naar Europa, zo blijkt uit de cijfers. 60 procent van de ontheemden blijft in hun thuisland, en zij die toch vluchten worden grotendeels opgevangen in lage- en middeninkomenslanden. Slechts 12,4 procent bereikt Europa, de helft daarvan de EU.

Strenge bewaking

“Het aantal vluchtelingen dat naar Europa komt is niet uitzonderlijk. Wat wel uitzonderlijk is, is het aantal mensen dat de dood vindt aan de grenzen van Europa”, zegt Butcher.

Bovendien kost het strenger bewaken van die grenzen de Europese burgers miljarden euro, stelt Semdoc. Deze organisatie houdt toezicht op de ontwikkelingen binnen de Europese Unie en de rechten van burgers.

Volgens Semdoc krijgt het Fonds voor Geïntegreerd Grensbeheer, verantwoordelijk voor het opsporen en het voorkomen van illegale migratie, een budgetverhoging van 113 procent tot 6,2 miljard euro. Ook de Europese grenswacht Frontex en Europol ontvangen samen voor de komende zeven jaar 9,6 miljard euro, een stijging van 129 procent.

“De EU moet leren van haar geschiedenis en de diepere oorzaken van conflicten wereldwijd aanpakken. Door armoede, ongelijkheid en onveiligheid voelen mensen zich gedwongen hun huis te verlaten”, concludeert Butcher.