Migratie en de sociaaleconomische situatie (koopkracht) zijn de belangrijkste politieke thema’s voor de Vlaming. Dat blijkt uit De Stemming, een peiling in opdracht van VRT NWS en De Standaard. Voor 22 procent van de ondervraagden is migratie het belangrijkste thema, nipt gevolgd door koopkracht met 20 procent.
Op de derde plaats komt politieke vertegenwoordiging met 14 procent. De rest ligt onder de 10 procent.
Grafiek: VRT
Migratie is bij uitstek het thema waar Vlaams Belang een unique selling point heeft. Op dat thema scoort het ‘beter’ dan gelijk welke andere partij. Daarom hoeft het niet te verwonderen dat de partij van Van Grieken voorop ligt in de peilingen.
Lastig dilemma
Migratie is een bijzonder gevoelige maar ook complexe en tegenstrijdige kwestie. Bij een deel van de bevolking veroorzaakt het onzekerheid en onrust als gevolg van de gewijzigde samenstelling van de bevolking.
De afgelopen halve eeuw is ons land geëvolueerd van een grotendeels mono-etnische samenleving naar een samenleving waarin 35 procent van de bevolking een buitenlandse achtergrond heeft of niet-Belg is. Zo’n evolutie brengt logischerwijze spanningen en uitdagingen met zich mee.
Tegelijk is migratie niet tegen te houden. Migratie is nuttig en zelfs nodig.
Als gevolg van oorlogen, grote armoede en klimaatopwarming trekken mensen uit het Zuiden naar het Noorden. Omwille van onze centrale ligging in de Schengenzone is het onmogelijk om migratie buiten onze grenzen te houden. We kunnen wel bepalen wie al dan niet een verblijfsvergunning krijgt en mensen sneller proberen uit te wijzen, maar het is een illusie om een volledige greep te willen krijgen op de instroom.
Het is een illusie om een volledige greep te willen krijgen op de instroom van migranten
Zelfs het extreemrechts beleid van Italië kon niet verhinderen dat er vorig jaar de helft meer mensen ‘illegaal’ het land binnenkwamen in vergelijking met het jaar daarvoor.
Migratie is ook nuttig. “Economieën die veel migranten verwelkomen, profiteren daar op de lange termijn doorgaans van” schrijft The Economist, niet direct een links tijdschrift. Vandaag geraken heel wat knelpunt beroepen niet ingevuld en omwille van de vergrijzing is er hoe langer hoe meer nood aan arbeidsmigratie. Wie zal je verzorgen in het rusthuis? Hoe zullen we voldoende personeel vinden voor onze ziekenhuizen?
Duitsland bijvoorbeeld heeft jaarlijks 400.000 geschoolde immigranten nodig omdat de vergrijzende beroepsbevolking krimpt. In België is de situatie niet anders. Om het nijpend tekort aan geschoolde arbeidskrachten op te lossen heeft het Duitse parlement in januari een wet aangenomen die het voor buitenlanders gemakkelijker maakt om het staatsburgerschap te verwerven.
“Zonder de arbeidsmigranten komen we er niet”, zegt de werkgeversorganisatie VOKA. Daarom organiseert ze ‘talentenmissies’ in Mexico, India, Brazilië, de Filipijnen en Maleisië.
Ook rechtse regeringen, die een harde retoriek tegen migratie ontwikkelen, worden met de noden en uitdagingen van de huidige arbeidsmarkt geconfronteerd. Zo heeft de Griekse regering eind vorig jaar 300.000 migranten geregulariseerd om het hoofd te bieden aan de toenemende tekorten op de arbeidsmarkt.
De extreemrechtse regering van Italië geeft 425.000 werkvergunningen af aan niet-EU-onderdanen om gaten op de arbeidsmarkt op te vullen
Zelfs de extreemrechtse regering van Italië wil dit en volgend jaar 425.000 werkvergunningen afgeven aan niet-EU-onderdanen om gaten op de arbeidsmarkt op te vullen. En al even opvallend, in de congresteksten van het Vlaams Belang is van een expliciete migratiestop geen sprake.
Dit benadrukt het vervelend dilemma waarmee (extreem)rechtse regeringen of partijen worden geconfronteerd wanneer ze proberen de zogenaamde illegale aankomsten te beteugelen. Maar het bewijst ook dat ze dit thema desondanks electoraal weten uit te buiten.
Explosieve cocktail
Wat maakt het migratiethema nu zo giftig en explosief? In Canada is het percentage mensen met een buitenlandse origine een pak hoger dan bij ons maar toch hebben Canadezen daar veel minder problemen mee dan wij.
Het ligt dus niet zozeer aan de aantallen nieuwkomers of allochtonen. Ons land is echt niet vol en we stevenen heus niet af op een ‘omvolking’, maar, en het is een belangrijke maar, er zijn wel echte knelpunten op het gebied van huisvesting en sociale zekerheid. En daar moet de oorzaak gezocht worden van het zogenaamde ‘migratieprobleem’.
Veertig jaar neoliberaal beleid heeft schaarste veroorzaakt in sociale voorzieningen en middelen. Dat wakkert een perverse concurrentie aan tussen mensen die er op aangewezen zijn. Het lokt de foute maar begrijpelijke vraag uit wie er al dan niet recht op heeft. De ‘ander’ of de ‘buitenstander’ wordt dan al rap gezien als een bedreiging voor de eigen welvaart.
Het combineren van besparingen en arbeidsmigratie is een perfect recept voor vreemdelingenhaat
De afbraak van de welvaartsstaat leidt dus bijna vanzelf tot sociaal protectionisme en welvaartschauvinisme. Het zaait verdeeldheid en zet mensen tegen elkaar op. Het is de ideale voedingsbodem voor de slogan ‘eigen volk eerst’. Het combineren van besparingen en arbeidsmigratie is een perfect recept voor vreemdelingenhaat.
De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de traditionele partijen, maar het is wel extreemrechts die er de vruchten van plukt. Zolang er te weinig sociale woningen zijn en de sociale dienstverlening in gebreke blijft zal extreemrechts kunnen doorgaan met de publieke woede verkeerd te richten op de ‘buitenlander’ en hen tot zondebok te maken van alle miserie en achteruitstelling.
Nieuw sociaal contract
De traditionele partijen gooien nog eens olie op het vuur in plaats van de sociaaleconomische oorzaken aan te pakken en de toxische sfeer te counteren. In een poging om stemmen af te snoepen van extreemrechts nemen ze een deel van hun retoriek en voorstellen over.
Denk maar aan de uitspraken van Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert: “Vol is vol”, aan die van Vooruit-voorzitter Conner Rousseau: “Als ik door Molenbeek rijd, voel ik me niet in België”, of aan de beslissing van Nicole De Moor om opvang aan alleenstaande mannelijke asielzoekers tijdelijk op te schorten.
Door een deel van hun retoriek en voorstellen over te nemen normaliseren en versterken de centrumpartijen extreemrechts
Maar dat is een falende strategie, zoals elders in Europa al gebleken is. Op die manier normaliseren de traditionele partijen extreemrechts en maken ze het alleen maar sterker. De kiezer verkiest het origineel boven de kopie.
Op die manier zal extreemrechts zijn electoraat gestaag weten uit te breiden en zal Europa afstevenen op extreemrechtse regeringen, zoals we nu al kennen in Hongarije en Italië en wellicht binnenkort in Nederland en mogelijk ook in Frankrijk, Vlaanderen en andere landen of regio’s.
De verrotting ga je niet stoppen door asielzoekers harder aan te pakken of door toe te geven aan racisme of vreemdelingenhaat. Het eerste wat we moeten doen is het migratievraagstuk herleiden tot zijn juiste proporties. Het is heus niet de grootste uitdaging van de 21ste eeuw.
Daarnaast en nog veel belangrijker is het sluiten van een nieuw sociaal contract. Er zijn publieke investeringen nodig in huisvesting, onderwijs en sociale diensten. Dat zijn cruciale factoren voor het bevorderen van sociale integratie en het voorkomen van toenemende spanningen binnen de samenleving.
Door te investeren in deze sectoren kunnen we niet alleen de integratie van migranten bevorderen, maar ook de sociale cohesie versterken en de welvaart van ons land op lange termijn veiligstellen.
Dat veronderstelt dat we het neoliberale dogma van besparingen definitief achter ons laten. Maar dat is nu net het omgekeerde van wat op dit moment gebeurt.
Om tot een nieuw sociaal contract te komen zal er druk nodig zijn vanuit het middenveld met hierin een cruciale rol voor vakbonden
Zopas heeft minister van Financiën Van Peteghem een akkoord onderhandeld over nieuwe Europese begrotingsregels die voor België zullen neerkomen op drastische besparingen. Dit akkoord legt een bom onder de volgende regeringsonderhandelingen en zal extreemrechts een nieuwe boost geven.
Zoals elders in Europa slaagt de politiek er niet in om het tij te doen keren en maken ze het alleen maar erger. Om tot een nieuw sociaal contract te komen zal er druk nodig zijn vanuit het middenveld met hierin een cruciale rol voor vakbonden. Er staat veel op het spel.
Bekijk ook onze videoreeks over de dreiging van extreemrechts.
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
