Het had voorpaginanieuws moeten zijn, maar het passeerde bijna in de luwte. Na 16 uren onderhandelen heeft minister van Financiën Vincent Van Peteghem op vrijdag 9 februari een akkoord bereikt met afgevaardigden van het Europees Parlement over nieuwe begrotingsregels.
De nieuwe regels bieden meer flexibiliteit voor investeringen, maar leggen ook strengere eisen op aan landen met grote tekorten om hun uitgaven onder controle te houden en hun overheidsschuld te verminderen. En dat is voor België het geval. Dit akkoord heeft dan ook bijzonder grote implicaties voor ons land.
Tegen 2031 moet België zijn begrotingstekort terugbrengen naar 1,5 procent, wat vereist dat de komende zeven jaar 27 miljard euro moet bespaard worden, of een kleine 4 miljard per jaar. Tegelijkertijd zullen er onvermijdelijk meeruitgaven zijn voor de pensioenen en plannen de meeste partijen een aanzienlijke verhoging van de defensie-uitgaven.
Als je dat meetelt en er komen geen nieuwe inkomsten (belastingen), dan zullen we jaarlijks tot zes miljard euro moeten besparen. Daarmee stevenen we af op een aanzienlijke bezuinigingsoperatie, wellicht de grootste sinds de voorbereiding op de eurozone in de jaren 90.
We stevenen wellicht af op de grootste bezuinigingsoperatie sinds de voorbereiding op de eurozone in de jaren 90
Professor Matthijs, lid van de Hoge Raad voor Financiën, omschrijft deze nieuwe begrotingsregels als een “atoombom” op de onderhandelingstafel voor de komende regeringsvorming na de verkiezingen in juni. Volgens de nieuwswebsite Business AM dwingt Europa de Belgische begroting daarmee in een “gruwelijke dwangbuis” voor de komende jaren.
Experts twijfelen aan de haalbaarheid van de maatregelen. Nog meer vragen worden gesteld bij de wenselijkheid van de besparingen omdat er dringend investeringen nodig zijn om ons land klaar te maken voor de groene transitie. Die komen met deze Europese maatregelen allemaal op de helling.
Het is op zijn zachtst gezegd merkwaardig dat Vincent Van Peteghem zo’n akkoord heeft onderhandeld. Alexia Betrand, de huidige staatssecretaris voor Begroting (Open Vld) vindt de besparingen van 5 à 6 miljard “uitdagend maar niet onhaalbaar”. Zoals te verwachten wil ze voornamelijk besparen op de overheidsuitgaven.
In dat kader pleit ze voor een “een snelle regeringsvorming om de begroting verder te saneren.” Eerder pleitte Bart De Wever in het kader van toekomstige onderhandelingen over confederalisme al voor een zakenkabinet dat zich vooral zou toeleggen op de begroting en enkele socio-economische hervormingen.
Een nieuwe besparingsronde zal de voedingsbodem voor het bruin gedachtegoed alleen maar doen toenemen
Politiek gesproken zijn nieuwe besparingen waanzin. De besparingsronde n.a.v. de financiële crisis van 2008-2009 heeft in heel Europa geleid tot de doorbraak van populistische en extreemrechtse partijen. Een nieuwe besparingsronde zal de voedingsbodem voor het bruin gedachtegoed alleen maar doen toenemen.
Er bestaat nochtans een eenvoudige alternatieve oplossing om dit scenario te vermijden. In plaats van te besparen op de uitgaven kan men op zoek gaan naar nieuwe inkomsten. En ver moet je die niet zoeken. De afgelopen jaren zijn er bijvoorbeeld gigantische overwinsten gemaakt.
In Europa hebben de grootste bedrijven tussen augustus 2022 en juli 2023 850 miljard euro aan overwinsten geboekt. Voor België is dat vermoedelijk een stuk boven de 30 miljard. Een klein deel daarvan volstaat al om uit de dwangbuis van het begrotingstekort te komen.
Aan draagvlak geen probleem, meer dan driekwart van de bevolking is voorstander van een rijkentaks. Desondanks willen de traditionele partijen, inclusief de groenen, daar voorlopig niet van horen. Zonder druk van onderuit zal het dus niet lukken.
Als we de politieke klasse zijn gang laten gaan dan moeten we goed beseffen dat er een tsunami aan besparingen op ons afkomt
Als we de politieke klasse zijn gang laten gaan dan moeten we goed beseffen dat er een tsunami aan besparingen op ons afkomt met alle sociale én nefaste politieke gevolgen van dien. Extreemrechts zal met gemak garen weten te spinnen van een nieuwe besparingsronde.
Vakbonden en andere sociale en culturele organisaties doen er goed aan om hun achterban goed te informeren en zich klaar te maken om de confrontatie aan te gaan.
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
