Rijke landen hebben onvervulde beloften gedaan om armere landen financieel te ondersteunen bij hun aanpassing aan een veranderend klimaat. Dat was een van de hoofdthema’s van de bijeenkomst.

Teleurstelling

“Met enige bitterheid constateer ik de afwezigheid van leiders uit de industriële wereld”, zei de Senegalese president Macky Sall op maandag. “Ik denk dat het voor de Europeanen en anderen gemakkelijker is om hier aanwezig te zijn, als wij de moeite kunnen doen om Afrika te verlaten en naar Rotterdam te komen.”

De Ghanese president Nana Akufo-Addo zei dat hij “de gevoelens van president Macky Sall volledig onderschreef, over het falen van bepaalde gevestigde belangen om bij deze bijeenkomst aanwezig te zijn”. Felix Tshisekedi van de Democratische Republiek Congo (DRC) zei op zijn beurt dat hij “de afwezigheid van leiders van geïndustrialiseerde landen betreurde”.

Ook de president van Ethiopië, Sahle-Work Zewde, die sprak via een videoverbinding, herhaalde hun kritiek.

De plaatsvervangend secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Amina Mohammed, zei dat de bijeenkomst “onevenwichtig” was en dat “een vogel vliegt slechts op twee vleugels”. Ze prees Afrikaanse leiders voor hun aanwezigheid en voegde eraan toe: “Het is niet dat ze thuis niets belangrijks te doen hebben”.

Onvervulde beloften

Tot op vandaag is er nog steeds 17 miljard dollar per jaar te weinig om die belofte te vervullen. De VS is verantwoordelijk voor het overgrote deel van het tekort.

In 2009 beloofden rijke landen om tegen 2020 zo’n 100 miljard dollar per jaar te leveren aan lage-inkomenslanden als klimaatfinanciering. Tot op vandaag is er nog steeds 17 miljard dollar per jaar te weinig om die belofte te vervullen. De VS is verantwoordelijk voor het overgrote deel van het tekort.

Tijdens de bijeenkomst in Rotterdam linkte Macky Sall deze onvervulde beloften aan de billijkheid van gevraagde maatregelen aan Afrikaanse landen om de uitstoot te verminderen. Senegal promoot offshore olie- en gasexploratie, terwijl de DRC olieconcessies in regenwouden en veengebieden veilt.

“Als Afrikaanse landen wordt gevraagd af te zien van vervuilende projecten om het hoofd te bieden aan de huidige noodtoestand op de planeet, is het niet meer dan eerlijk dat in ruil daarvoor de kosten van aanpassing ook eerlijk worden gedragen … met name door de financiële toezegging van 100 miljard dollar per jaar.”

Uit analyse van zes Afrikaanse nationale transitieplannen blijkt dat ze gemiddeld het equivalent van 2,8 procent van het bbp investeren in klimaatadaptatie – ofwel aanpassingen aan een veranderend klimaat. Het Milieuprogramma van de VN schat dat deze landen tegen 2030 gezamenlijk tot 300 miljard dollar per jaar moeten besteden aan adaptatie.

Rijke landen beloofden vorig jaar op de klimaattop in Glasgow om hun bijdragen voor adaptatiefinanciering tegen 2025 te verdubbelen ten opzichte van het niveau van 2019. Daarmee zou het verhoogd worden van 20 miljard dollar per jaar naar 40 miljard dollar per jaar. Een groep zelfverklaarde ‘adaptatiekampioenen’, waartoe de VS niet behoort, heeft zich gevormd om dit doel te bereiken.

Afrika is verantwoordelijk voor slechts 3 procent van de totale historische emissies.

Eigenbelang

In Rotterdam wierp Europees commissaris Frans Timmermans op dat veel Europese burgers niet zouden worden overtuigd door het “morele punt dat degenen die er de meeste gevolgen van ondervinden, niet verantwoordelijk zijn voor het veroorzaken van de klimaatcrisis”.

“Ons lot is zo nauw met elkaar verweven dat als we niet collectief verantwoordelijk opnemen voor klimaatontwikkeling in Afrika, als Afrika de kansen die het heeft niet kan grijpen, we samen zullen zinken in een oceaan van wanhoop.”

“Laten we eerlijk zijn, veel van onze burgers in Europa zullen dit argument vandaag niet geloven omdat hun bezorgdheden verband houden met hun eigen bestaan in deze energiecrisis, in deze voedselcrisis, in deze inflatiecrisis. Dit lijkt misschien heel vreemd vanuit Afrikaans perspectief, maar het is altijd dat wat dichter bij je eigen belangen staat dat hoger op je agenda staat dan de zorgen van iemand anders”, aldus de klimaatleider van de Europese Commissie.

Een overtuigender argument voor Europeanen, zei Timmermans, is dat “zonder succes in Afrika, er geen succes kan zijn in Europa. Ons lot is zo nauw met elkaar verweven dat als we niet collectief verantwoordelijk opnemen voor klimaatontwikkeling in Afrika, als Afrika de kansen die het heeft niet kan grijpen, we samen zullen zinken in een oceaan van wanhoop.”

Zorgen dichter bij huis

Nederlands premier Mark Rutte vervoegde zich ‘s middags bij de bijeenkomst. “Ik had graag meer van mijn Europese collega’s hier gehad”, liet hij optekenen.

Het Global Center on Adaptation zegt dat het de leiders van zijn traditionele donorlanden Frankrijk, Noorwegen, Denemarken, Canada en Finland had uitgenodigd.

De Franse Emmanuel Macron ontmoette in plaats daarvan Franse regionale leiders in Parijs, terwijl de Canadese Justin Trudeau thuisbleef om een massale steekpartij in Saskatchewan af te handelen.

De regeringen van Finland en Noorwegen hebben niet gereageerd op verzoeken om commentaar op wat hun leiders Sanna Marin en Jonas Gahr Store in plaats daarvan deden.

De premier van Denemarken, Mette Frederiksen, was bezig met een nationale militaire herdenkingsdag, maar vertelde de Afrikaanse leiders via een videoboodschap: “Ik weet dat u wilt dat Europa meer betrokken raakt bij uw strijd en dat zouden we ook moeten doen.”

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Climate Home News.