Veertig jaar geleden begon een spontane stakingsactie tegen de geplande sluiting van één koolmijn, de mijn van Cortonwood in South Yorkshire1.
Wat aanvankelijk een niet aangekondigde staking was van mijnwerkers in één mijn, die aanvankelijk niet eens de steun kregen van de nationale mijnwerkersvakbond NUM, groeide uit tot een van de meest emblematische acties in de Britse sociale geschiedenis van de 20ste eeuw.
De stakingsactie breidde zich uit tot bijna alle nog bestaande steenkoolmijnen in Engeland, Schotland en Wales en duurde een jaar. Hoe de Britse mijnwerkers uiteindelijk op de knieën werden gedreven naar de totale ondergang werd door Brits journalist Seamus Milne in zijn lijvige boek The Enemy Within uiterst gedetailleerd beschreven.
NUM = National Union of Mineworkers. Foto: Public Domain
Hedendaagse syndicale activisten en alle strijders voor sociale rechten doen er goed aan dit boek te lezen en de vergelijking te maken met wat nu in de hele EU aan het gebeuren is.
Deze staking was het repressieve startpunt van wat men nu het ‘neoliberalisme’ noemt.
De Britse media, de openbare omroep BBC op kop, deden er alles aan om die strijd verkeerd voor te stellen en schaarden zich volledig achter de retoriek van Brits Conservatief eerste minister Margaret Thatcher.
Zowat alle middelen werden ingezet om stakers te saboteren, te ondermijnen en te criminaliseren. De Britse media deden hun duit in het zakje en hernamen alles wat de inlichtingendiensten hen inlepelden met grote gretigheid, zonder de minste poging tot dubbelchecken.
The Battle of Orgreave
Op 18 juni 1984 kwam het tot gewelddadige confrontaties met de politie waarbij meer dan 120 gewonden vielen. 71 stakers van de steenkoolmijn in het dorp Orgreave werden aagenhouden en beschuldigd van ‘gewelddadige verstoring van de orde, rebellie en onwettige samenscholing’.
Op rebellie stonden straffen tot levenslang. Het proces werd door de Conservatieve regering-Thatcher, door de oppositie van Labour en door zowat alle media wekenlang ingezet om de hele stakingsbeweging te discrediteren.
Het liep echter anders uit, waardoor de zaak snel van de frontpagina’s en de hoofdlijnen verdween. Uiteindelijk werden alle beschuldigden volledig vrijgesproken. De bewijsvoering van de politie bleek een zeef van leugens en verdraaiingen te zijn.
Alle aanhoudingen van Arthur Scargill tijdens de mijnstaking werden achteraf onwettig verklaard. Foto: leftunity.org
Het korps van de South Yorkshire Police werd verplicht tot een aanzienlijke schadevergoeding aan de beschuldigden. Het gerecht opende een nieuwe rechtszaak voor ‘aanslagen, onwettige aanhoudingen en kwaadaardige vervolging’ tegen het politiekorps, maar niet tegen de individuele politie-officieren die het bevel hadden gevoerd tijdens de confrontatie.
Het duurde daarna nog tot 1991 voor de BBC officieel erkende dat zij de gebeurtenissen ‘verkeerd had voorgesteld’, maar benadrukte dat dit zou zijn gebeurd ‘in de haast om het nieuws te brengen, waarbij een redacteur onbewust de opeenvolging van de acties van politie en stakers had omgedraaid’.
Het is een stereotiep excuus dat tot vandaag wordt gebruikt. In de geschiedenis van de Britse openbare omroep is een dergelijke ‘vergissing’ echter nooit in de andere richting voorgekomen. Niet één keer (zie De BBC of de mythe van een openbare dienst, en de VRT?).
In 1993 verklaarde David Hart, voormalig adviseur van eerste minister Margaret Thatcher, over Orgreave: “Het feit is dat het een set-up was en dat die briljant heeft gewerkt.
Provocateurs, scabs en ‘corruptie’
Er werd ook niet geaarzeld om provocateurs in te zetten om vernielingen aan te brengen, om stakingbrekers (‘scabs’2) te betalen en om intern geweld tussen de stakers uit te lokken en de oorzaak vervolgens op de vakbondsleiding af te schuiven.
De leiders van de NUM, in hoofdzaak voorzitter Arthur Scargill, werden het onderwerp van een ongeziene lastercampagne die nog jaren na de staking aanhield.
Beschuldigingen gingen van het achteroverslaan van het lidgeld van vakbondsleden om zijn eigen hypotheek af te betalen, over het verduisteren van miljoenen ponden geld van Libisch dictator Khaddafi tot het verduisteren van het steungeld dat Russische mijnwerkersvakbonden3 hadden verzameld om hun Britse collega’s solidair te steunen (zie verder).
Tegen de exclusief negatieve berichtgeving in ontstonden in heel het land solidariteitsacties voor de stakende mijnwerkers, hier in Londen. Foto: sludgegulper/CC BY-SA 2:0
Van de meeste beschuldigingen wisten de betrokken journalisten reeds op voorhand dat ze vals waren. Zo bleek NUM-voorzitter Arthur Scargill niet eens een hypotheek gehad te hebben op het huis waar hij woonde.
Toenmalig topjournalist Terry Pattinson van de Daily Mirror wist reeds voor hij zijn artikels schreef dat een andere geviseerde syndicale leider, Scargills collega Peter Heathfield, secretaris-generaal van de NUM, wel een hypotheek had, maar die gewoon heel netjes afbetaalde met zijn eigen loon.
Toch schreven hij en zijn collega’s hun vernietigende roddels in hun kranten en namen de tv-zenders het in uitgebreide nieuwsitems en praatprogramma’s over.
Met behulp van die gratuite beschuldigingen kreeg de regering-Thatcher het gerecht zo ver om beslag te leggen op alle bankrekeningen van de NUM. De vakbond slaagde er echter in om tijdens de staking met cashgeld te werken, tot grote woede van de bankwereld.
Daar kon men er niet bij dat grote geldbedragen al die jaren circuleerden zonder dat één vakbondsmilitant met de ‘buit’ ging lopen (alle mediaroddels van het omgekeerde ten spijt).
Ontmaskerd ‘geheim’
Ook het bewust verkeerd weergeven van feiten behoorde tot het arsenaal. Toen Russische mijnwerkersvakbonden aanboden om hun Britse collega’s te steunen, had Arthur Scargill openlijk verklaard dat hij die steun zou aanvaarden, nog voordat een aantal van zijn collega’s daarvoor naar Rusland reisden.
Toen de Russische mijnwerkers bereid bleken dat echt te doen, werd dat door de Britse media voorgesteld als de ‘ontmaskering van een groot geheim’.
Foto: Jamain/CC BY-SA 4:0
Uiteindelijk hield toenmalig Sovjetleider Mikhail Gorbatsjov die betaling tegen, omdat hij (vier jaar voor de uiteindelijke ondergang van de Sovjet-Unie) geen problemen wilde met de Britse regering.
Ook dat wisten zowel de Britse inlichtingendienst MI5 als de media. Toch stelden ze het jarenlang voor alsof dat geld wel was gestort en door Scargill en zijn collega’s was achtergehouden.
Jaren later is gebleken dat de Britse staatsveiligheid nauw samenwerkte met journalisten om hun moddercampagnes te coördineren.
Men ging er daarbij van uit dat hun bedrog ooit wel eens zou uitkomen, maar dat deerde niet. Het echte doel was op korte termijn de NUM uit te putten door rechtszaken, door constante aanvallen om zo tevens twijfels te zaaien onder de publieke opinie.
Zo bleek dat de BBC heel stelselmatig de chronologische volgorde van beeldmateriaal verdraaide – dus niet alleen tijdens de acties in Orgreave – zodat zonder dat expliciet te stellen voortdurend de indruk werd gegeven dat gewelddadige charges van de politie er altijd kwamen nà aanvallen door de stakers.
Elke vernieling door stakende mijnwerkers – hoe kleinschalig ook en zoals later bleek dikwijls door provocateurs – was stelselmatig onderwerp van sensationele mediaberichtgeving, terwijl het brutale politie-optreden tegen stakers werd verzwegen of goedgepraat als ‘reactie op het geweld’. De buitenlandse media, waaronder de Belgische, namen die versie volledig over.
De stakingsgolf duurde uiteindelijk net iets minder dan één jaar, van 6 maart 1984 tot 3 maart 1985. Tienduizenden gezinnen waren uitgeput door een jaar zonder inkomen. Met de steun van de vakbonden konden zij amper overleven, de huur of de hypotheek kon niet langer betaald worden. Zij waren gebroken en de vakbond NUM herstelde nooit meer.
Leugens blijven ‘feiten’
Het boek The Enemy Within is een absolute aanrader voor wie de waarheid van de Britse mijnstaking wil kennen. Het toont hoe ver de economische elite bereid was te gaan om de strijd voor sociale rechten van de gewone Brit te breken.
Hoe effectief dergelijke technieken en campagnes toen al waren in het creëren van een foutieve perceptie blijkt uit de vaststelling dat tot op vandaag in perscommentaren nog steeds wordt verwezen naar vermeende corruptie binnen de NUM als ‘een vaststaand feit’.
Arthur Scargill en de NUM werden na jarenlange juridische procedures volledig vrijgesproken van elke vorm van corruptie en getuigen van de Britse inlichtingendiensten moesten bevestigen dat zij inderdaad een hetze hadden gecreëerd om de staking te ondermijnen.
Toch lees je nog steeds artikels over ‘de corruptieschandalen tijdens de mijnstakingen’ alsof ze feitelijk materiaal zouden zijn.
Het boek In Europa van Geert Mak verscheen in 2004, tien jaar nadat alle beschuldigingen door de Britse rechtbanken waren weerlegd. Zo staat nog steeds volgende korte zin in zijn boek over de mijnstaking: “Toen uitkwam dat de NUM geld had aangenomen van de Libische dictator Moeammar Kaddafi, was het afgelopen”.
Dat was inderdaad de echte bedoeling van deze valse beschuldigingen, die zelfs door goedmenende historici tot vandaag als een ‘feit’ worden aangenomen. De door de Britse media gecreëerde perceptie blijft met andere woorden overleven, de feiten ten spijt.
Ook onze eigen openbare omroep VRT heeft een gelijkaardige faam als de BBC met een zeer eenzijdige kijk op sociale strijd: op 31 januari 2016 herdacht de VRT dat 50 jaar geleden op 31 januari 1966 twee betogers aan de mijn van Zwartberg door de rijkswacht werden doodgeschoten. Als énige getuigenis interviewde de VRT een van de toenmalige bevelvoerende officieren van de rijkswacht …
Als er al iets over wordt hernomen door de mainstream media op de veertigste verjaardag, mag je ervan uitgaan dat alle clichés van toen zullen worden herhaald: geweld, corruptie, controversieel leider Scargill, de Libische en de Russische connectie.
Het maakt niet uit: de gewone Brit die de juiste versie van deze geschiedenis kent (of ze nog zelf beleefd heeft) laat zich niets wijsmaken.
Notes:
1 Een van de drie delen van de regioYorkshire in het noorden van het historische Engeland, ter hoogte van Manchester en Liverpool.
2 Waarom een overigens uitstekende Belgische rockband zich ooit Scabs noemde blijft onbegrijpelijk. Gebrek aan elementaire kennis van de sociale geschiedenis?
3 In 1983 bestond de Sovjet-Unie nog en beheerste de Koude Oorlog nog steeds de politieke agenda van de machthebbers.
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
