Door de onveiligheid in een deel van het land als gevolg van terroristische activiteiten is de lage opkomst geen verrasssing. Bij het referendum over de grondwet in 1992, vóór het huidige terroristische offensief, lag die op 43,5 procent.

De nieuwe grondwet maakt het Mali van vandaag erfgenaam van een lange geschiedenis, met daarin een belangrijke plaats voor de strijd tegen het kolonialisme, zo blijkt uit de tekst:

“Het soevereine Volk van Mali, rijk aan zijn culturele, taalkundige en religieuze diversiteit, trots op zijn duizend jaar oude geschiedenis en op zijn voorouders, erfgenaam van grote rijken en koninkrijken die gebouwd zijn op zijn historische sociaal-culturele waarden die de huidige en toekomstige generaties inspireren; trouw aan de idealen van de martelaren van het kolonialisme, de vaders van de onafhankelijkheid en allen die op het veld van eer zijn gevallen ter verdediging van het Vaderland”.

De verdediging van de nationale soevereiniteit, de strijd tegen corruptie, het behoud van de nationale rijkdommen, de verbetering van de levensomstandigheden van de bevolking en de strijd voor Afrikaanse eenheid zijn de belangrijkste doelstellingen van de nieuwe grondwet:

“Gelet op de terugkerende multidimensionale crisis die de staat en de samenleving treft, overwegende dat corruptie en illegale verrijking de ontwikkelingsinspanningen van het land in gevaar brengen;
bevestigt zijn gehechtheid aan de republikeinse vorm en het seculiere karakter van de staat; zal alle nodige maatregelen nemen om corruptie en illegale verrijking te bestrijden en goed bestuur bevorderen; zal zorgen voor de verbetering van de levenskwaliteit en de bescherming van het milieu; zal alle vormen van geweld bestrijden;
bevestigt zijn inzet voor de verwezenlijking van de Afrikaanse eenheid”

De zorg om de nationale eenheid te verdedigen tegen de pogingen het land op te splitsen loopt als een rode draad door de hele grondwetstekst. Het versterken van deze eenheid wordt bevorderd door verschillende middelen, waaronder de militaire verdediging van het grondgebied, de erkenning van de gelijkheid van iedereen voor de wet en het respect voor de culturele diversiteit en het geloof van iedereen. Ik citeer uit de preambule:

“Mali is een onafhankelijke, soevereine, unitaire, ondeelbare, democratische, seculiere en sociale republiek. Alle Malinezen worden geboren en blijven vrij en gelijk in rechten en plichten. De eerbiediging van de mensenrechten, de vrijheid van mening, godsdienst en meningsuiting, de vrijheid van vakvereniging, het stakingsrecht en het recht op een eerlijk proces zijn bij wet gewaarborgd. Het stemrecht is universeel, gelijk en geheim”.

Westen not amused

De belangrijkste westerse media proberen de legitimiteit van de nieuwe grondwet onderuit te halen. Ten eerste door te wijzen op de lage opkomst. Ze verdoezelen daarbij het simpele feit dat Mali in staat van oorlog is om zijn overleving als soevereine natie. Dezelfde media en westerse landen deinzen er wel niet voor terug om staatsgrepen elders te steunen – als ze die al niet zelf organiseren – maar verdedigen voor Mali een abstracte democratie die geen rekening houdt met de materiële omstandigheden van onveiligheid in Mali. Dezelfde landen en media die de Malinese regering aansporen om terug te keren naar de constitutionele orde, bekritiseren haar wanneer ze de eerste stap zet naar een terugkeer naar verkiezingen.

Ten tweede maken ze de kritiek dat de nieuwe Malinese grondwet de macht van de president versterkt. Ook hier negeren ze dat het Malinese volk een oorlog voert om te overleven. Dat vereist een onwrikbaar coherent beleid en het vermogen om snel beslissingen te nemen. Met het oog op zo’n doeltreffend en snel optreden ter verdediging van het grondgebied defineert de nieuwe grondwet de plichten van de burger, te beginnen met die van deelname aan de verdediging van het grondgebied. Zo bepaalt artikel 24:

“De verdediging van het vaderland is een plicht voor elke burger. Alle burgers van ten minste 18 jaar kunnen naast de strijdkrachten en veiligheidstroepen worden gemobiliseerd voor de verdediging van het vaderland”.

Franse taal niet langer officiële taal

Een laatste kritiek die door verschillende grote persorganen naar voren is gebracht, luidt dat de nieuwe grondwet het Frans schrapt van de lijst van officiële talen. Voortaan worden alleen de nationale talen erkend als officiële talen en wordt het Frans gedefinieerd als werktaal:

“De nationale talen zijn de officiële talen van Mali. Een organieke wet bepaalt de voorwaarden en procedures voor het gebruik ervan. Het Frans is de werktaal. De staat kan elke andere taal als werktaal aannemen.”

Deze verandering is geen detail. Aan het begin van de onafhankelijkheid voerden de koloniale machten hun inspanningen op om het Frans als officiële taal te behouden. Op deze manier konden ze de Franse taal als wapen blijven gebruiken om de afhankelijkheid van de voormalige kolonisator te behouden.

De nieuwe grondwet heeft ook aandacht voor het behoud van de grondstoffen. Die mogen niet mogen worden verkocht op het altaar van het liberalisme:

“De exploitatie van natuurlijke hulpbronnen moet gebeuren in overeenstemming met de regels voor milieubescherming en in het belang van de huidige en toekomstige generaties”.

Samen met de degradatie van de Franse taal is deze verduidelijking van de economische soevereiniteit de zoveelste waarschuwing aan Parijs na de geëiste terugtrekking van de Franse troepen uit Mali.

Ondanks de krantenkoppen in het Westen heeft het Malinese volk nu een strijdbare grondwet die hen in staat stelt om de enorme uitdagingen van hun land aan te gaan door in de eerste plaats te vertrouwen op hun eigen kracht. De redding van Mali kan inderdaad alleen van het Malinese volk zelf komen.

Dit artikel is de vertaling door Frans De Maegd van het eerste deel van een videoboodschap in de reeks ‘De Wereld van onderuit’ op Investig’Action