Uitstel verkiezingen
Als reden voor het uitstel van de verkiezingen roept de president een conflict in tussen de Nationale Assemblee en de Grondwettelijke Raad. Die laatste had namelijk op 20 januari twintig kandidaturen wel gevalideerd, maar één niet, die van Karim Wade, zoon van en voormalig minister van Samenwerking en Transport onder voormalig president Abdoulaye Wade.
Die diende bij het parlement een verzoek in voor een onderzoekscommissie, dat met 120 stemmen voor en 24 tegen werd aangenomen. Die moet onderzoek doen naar twee rechters van de Grondwettelijke Raad, die beschuldigd worden van “corruptie” en naar premier Amadou Ba, die gesteund wordt door de presidentiële meerderheid en door presidenty Macky Sall zelf.
Dat de onderzoekscommissie er komt is een uitgemaakte zaak, aangezien het voorstel hiertoe werd ingediend door de partij van de president, de Democratische Partij van Senegal (PDS).
We krijgen dus de bizarre toestand dat parlementsleden van de regerende meerderheid beslissen een onderzoekscommissie tegen hun eigen kandidaat in te stellen. Dit is een erg sterk verhaal, waarachter kuiperijen aan de top schuilgaan.
President steunt onderzoekscommissie tegen … zijn eigen kandidaten
De oprichting van deze onderzoekscommissie heeft maar één doel: Macky Sall de kans bieden de presidentsverkiezingen uit te stellen en lang genoeg aan de macht blijven om een overwinning voor zijn huidige dauphin of wellicht een nieuwe dauphin, te verzekeren.
Ondertussen hebben die parlementsleden van de meerderheid een wetsvoorstel ingediend “om af te wijken van artikel 31 van de grondwet”. Daardoor zouden de presidentsverkiezingen met 6 maanden uitgesteld en zou Macky Sall tot 25 augustus staatshoofd blijven.
Heel dit bizarre scenario is alleen te begrijpen vanuit de impasse van de Senegalese regering en haar internationale sponsors, de Europese Unie in het algemeen en Frankrijk in het bijzonder. Zij begonnen te beseffen dat de door Macky Sall gekozen opvolger geen kans maakt. En ze riskeerden liever een politieke crisis en sociale revolte dan afstand te doen van de macht.
Voor het eerst sinds 1963 worden de presidentsverkiezingen uitgesteld om de aanhangers van Françafrique aan de macht te houden.
Volksprotest
De reactie van het volk was snel. De dag na de aankondiging van de president gebruikte de gendarmes traangasgranaten tegen duizenden demonstranten, die in de hoofdstad protesteerden tegen het uitstel van de verkiezingen. De demonstranten droegen Senegalese vlaggen en shirts van het nationale voetbalteam dat op dit moment deelneemt aan de African Cup of Nations en schreeuwden “Macky Sall dictator”.
De Senegalese autoriteiten schorsten ook de zender Walf TV omdat die met zijn verslaggeving over de demonstraties zouden “aanzetten tot geweld”: Eerst tijdelijk, maar een paar uur na de tijdelijke onderbreking kondigde de Walf-groep op sociale netwerken aan dat “de staat zijn licentie definitief had ingetrokken”.
Het Senegalese volk kon niet anders dan de straat op gaan, zoals het sinds 2021 heeft gedaan telkens wanneer het staatshoofd probeerde een presidentsverkiezing op te leggen die van tevoren gemanipuleerd was.
Context en voorgeschiedenis
Met zijn besluit om de verkiezingen uit te stellen neemt de president een risico, dat alleen te verklaren is door de historische en regionale context. De historische context is die van een verkiezingsproces met allerlei bochten, een ware saga van de weigering van de huidige machthebbers en hun buitenlandse sponsors om te vertrekken.
Het begon met de aankondiging van president Macky Sall dat hij zich kandidaat zou stellen voor een derde termijn, in strijd met de bepalingen van de Grondwet. In 2012 hekelde hij zelf nog dat zijn voorganger Abdoulaye Wade voor een derde termijn wilde gaan, terwijl de Grondwet die in 2016 is aangenomen, dus onder zijn ambtstermijn, bepaalt dat “niemand zich meer dan twee opeenvolgende termijnen kandidaat mag stellen”.
President Macky Sall beweerde dat de grondwet van 2016 de teller op nul had gezet en dat zijn eerste termijn, die in 2012 begon, daarom niet meegeteld mocht worden. Meer dan een jaar lang bestreed het Senegalese volk dit plan om de grondwet te schenden met massale demonstraties die zwaar onderdrukt werden.
Liquidatie van ‘lastige’ kandidaat
De tweede episode in de saga begon met de pogingen van de president om de patriottische oppositiekandidaat Ousmane Sonko, leider van PASTEF (Patriotes Africains du Sénégal pour le travail, l’éthique et la fraternité) op alle mogelijke manieren uit te schakelen. Volgens de peilingen zou Sonko een grote kans maken om de verkiezingen te winnen als die echt democratisch zouden verlopen.
Sonko wil breken met de neokoloniale afhankelijkheid en richt zich op economische ontwikkeling. Hij is vooral populair bij jongeren, die in hem een alternatief zien voor gedwongen ballingschap en de dood in de woestijn of de Middellandse Zee als ze proberen naar Europa uit te wijken.
Frankrijk is natuurlijk bijzonder bezorgd over de kandidatuur van Ousmane Sonko. Bij de presidentsverkiezingen van 2019 eindigde hij nog als derde werd met 15 procent van de stemmen. Vandaar de pogingen om hem via de rechter te verbieden zich kandidaat te stellen.
Frankrijk is bijzonder bezorgd over de kandidatuur van Ousmane Sonko
In februari 2021 werd hij al beschuldigd van “verkrachting en doodsbedreigingen”, op 1 juni 2023 werd hij in deze zaak vrijgesproken, maar wel veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf voor “corrumperen van de jeugd”. Maar volgens de Senegalese minister van Justitie was er “geen sprake van een complot om een presidentskandidaat af te zetten”.
Alsof dat nog niet genoeg was, werd Sonko in mei 2023 opnieuw veroordeeld tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van zes maanden wegens laster tegen de minister van Toerisme. Dit vonnis werd in januari 2024 bevestigd door het Senegalese Hooggerechtshof.
Gedurende deze hele gerechtelijke farce waren er volksdemonstraties om Ousmane Sonko te steunen, zijn vrijlating te eisen en de dreigende onverkiesbaarheid op te heffen. De repressie door de politie was bijzonder gewelddadig en resulteerde in tientallen doden, honderden gewonden en honderden arrestaties.
Over de demonstraties van mei-juni 2023 bijvoorbeeld schreef bijvoorbeeld Human Rights Watch: “De Senegalese autoriteiten moeten onmiddellijk een onafhankelijk en geloofwaardig onderzoek instellen naar het geweld dat is gepleegd tijdens de demonstraties die in het hele land plaatsvonden. Er zijn minstens 16 doden en tientallen gewonden gemeld.” De omvang van de protesten dwong Macky Salle om begin juli 2023 aan te kondigen dat hij zijn kandidatuur voor een derde termijn zou intrekken.
Maar de Macky Sall-clan en zijn internationale sponsors lieten het daar niet bij. Omdat ze vreesden dat de rechtbanken de kandidatuur van Ousmane Sonko toch zou aanvaarden, werd hij eind juli opnieuw aangeklaagd wegens “oproepen tot opstand en samenzwering”. Tegelijkertijd werd zijn PASTEF-partij ontbonden.
Minister van Binnenlandse Zaken Antoine Félix Diome kondigde de ontbinding per decreet van PASTEF aan “wegens veelvuldige oproepen tot oproer, wat een permanente en ernstige schending van de verplichtingen van politieke partijen vormt”.
Hoewel hij dus voorlopig geen kandidaat kan zijn, blijft Ousmane Sonko angst zaaien. Vanuit de gevangenis riep hij op om te stemmen voor de nummer 2 van zijn partij, Bassirou Diomaye Faye.
Derde episode
De derde episode in de saga is de troonsbestijging van de dauphin van Macky Sall en zijn internationale sponsors, de huidige premier, Amadou Ba. Al tijdens de kiescampagne bleek al dat deze kandidaat geen schijn van kans maakte. Zeker niet als Ousmane Sonko zich kandidaat zou kunnen stellen.
Twee gerechtelijke uitspraken, van de rechtbank van Ziguinchor in oktober 2023 en van de rechtbank van Dakar in december 2023, hebben de rechten van Ousmane Sonko voor de presidentsverkiezingen hersteld. De Autonome Nationale Kiescommissie moet nu een beslissing nemen.
President Macky Sall besloot eenvoudigweg om 12 leden van de Commissie te ontslaan en benoemde een nieuwe voorzitter, Abdoulaye Sylla, van wie verwacht werd dat hij volgzamer zou zijn. Nu moet alleen nog de laatste maatregel genomen worden, namelijk het uitstellen van de verkiezingen om tijd te hebben om een geloofwaardiger opvolger te vinden.
Strijd van buurlanden tegen Frans kolonialisme
De context van deze machtswellust in Senegal is ook die van de regio. De patriottische staatsgrepen in Mali, Burkina Faso en Niger hebben het Franse imperialisme en Françafrique in de regio een zware slag toegebracht.
De eis tot terugtrekking van de Franse troepen uit deze drie landen, de vorming van de Alliantie van Sahel-staten als onderdeel van een federaal project, de nieuwe internationale allianties van deze landen, het gezamenlijke besluit om uit ECOWAS te stappen, het besluit om het economische en financiële beleid te harmoniseren wat uiteindelijk zal leiden tot de creatie van een gemeenschappelijke munt en het verlaten van de CFA-frank, enz. zijn allemaal maatregelen die voor enorme ongerustheid zorgen in Brussel en Parijs.
Het aantal betrouwbare bondgenoten slinkt snel. De enige grote steunpilaren die overblijven zijn Ivoorkust en Senegal. Als die laatste door democratische processen zouden wegvallen, zou dat een dodelijke wonde zijn voor het hele neokolonialisme in de regio en een voorbeeld voor de andere regio’s van het continent.
Daarom vinden ze het in Brussel en Parijs dringend noodzakelijk om een loyale man aan het hoofd van Senegal zetten, zelfs als dat betekent dat ze het beeld van een democratisch Senegal, dat ze zo lang hebben proberen levend te houden, moeten opofferen.
In Brussel en Parijs vinden ze het dringend noodzakelijk om een loyale man te vinden aan het hoofd van Senegal
De twee hoofdsteden weten dat ze in Senegal bedreigd worden door het groeiende verzet tegen het Franse neokolonialisme. Bewegingen en campagnes zoals “France dégage” of “Auchan dégage” bestaan al enkele jaren. Tijdens de volksprotesten van 2021 en 2023 werden verschillende Franse winkeliers geplunderd, waaronder Orange, Auchan en Total.
Twee belangrijke gebeurtenissen herinnerden ons aan het belang dat Frankrijk hecht aan de komende Senegalese presidentsverkiezingen. De eerste was de benoeming afgelopen november door Emmanuel Macron zelf van president Macky Sall tot Speciaal Gezant van het Pact van Parijs voor Planeet en Volk tijdens het 6e Vredesforum van Parijs. Deze ereonderscheiding, op een moment dat Macky Sall nog steeds in functie is, klinkt als een beloning voor bewezen diensten.
Wat er in Senegal op het spel staat, is niets minder dan de toekomst van het neokolonialisme in de regio
Het tweede feit is de ontvangst van de kandidaat-premier door president Macron en premier Borne in december 2023. De Senegalese publieke opinie vergist zich niet als ze dit warme onthaal ziet als een erkenning en bekrachtiging van de Senegalese kandidaat.
Wat er in Senegal op het spel staat, is niets minder dan de toekomst van het neokolonialisme in de regio. De enorme inzet verklaart de risico’s die Macky Sall neemt met de steun van Brussel en Parijs.
Verder lezen:
- Antoine Izambard, Senegal’s Amadou Ba op pre-presidentieel bezoek, Challenges, 14 december 2023
- Human Rights Watch, Sénégal : Violentes répression de l’opposition et de la dissidence
- Mehdi Ba, Au Sénégal, Macky Sall pourrait prolonger son mandat jusqu’en août, Jeune Afrique, 4 februari 2024
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
