DeWereldMorgen: Hoe verklaart u dat Gustavo Petro, een links politicus in een land als Colombia, dat al meer dan 200 jaar door rechts wordt geregeerd, vorig jaar tot president werd verkozen?

Hernando Calvo Ospina: “De verkiezingsoverwinning van Petro stond niet op zichzelf, maar was het resultaat van verschillende processen, met als belangrijkste gebeurtenis de betogingen van de bevolking in verschillende steden van het land. Het was sinds 1971 geleden dat er in Colombia nog zulke hevige volksprotesten plaatsvonden en dat gedurende de drie jaar voordat Petro aan de macht kwam.”

“Colombia is een land van grote steden en die mobilisaties hebben de meerderheid van de Colombianen wakker geschud, ook bij de middenklasse. Voordien werd de strijd op het platteland gevoerd onder leiding van de guerrilla.”

“Zonder de protesten in de steden zou Petro nooit president zijn geworden”

“Zonder de protesten in de steden zou Petro nooit president zijn geworden. Daarom is het voor sommigen ook moeilijk om te begrijpen dat er nog steeds meer dan honderd jongeren in de gevangenis zitten.”

Gustavo Petro zet in zijn beleidsplan sterk in op “de totale vrede”. Wat houdt dat juist in?

“De guerrilla’s in Colombia ontstonden in het begin van de jaren ’60 met als eisen vrede, grond, onderwijs en gezondheid. Maar de gewapende politieke confrontaties dateren al van de jaren ’40. Sterker nog: sinds Colombia een republiek werd, heeft het land nooit één dag van vrede gekend.”

“De objectieve omstandigheden die aan de basis lagen van de opkomst van de guerrilla’s, bijvoorbeeld, waren schrijnend. Nog steeds leeft 60 procent van de bevolking in armoede en aan de rand van de maatschappij. En de politieke repressie tegen de oppositie is zo mogelijk nog erger dan vroeger.”

“Men kan dus niet verwachten dat de goede intenties van een president zomaar een einde kunnen maken aan een zware erfenis van 70 jaar oud, om niet verder terug te gaan in de tijd. Petro kan alleen maar proberen om hier en daar te krassen in een systeem dat al 200 jaar in voege is en tot dergelijke situaties heeft geleid en nog steeds intact is.”

“Petro kan alleen maar proberen om hier en daar te krassen in een systeem dat al 200 jaar in voege is”

“Maar desondanks zijn de sociale, politieke en economische omstandigheden en de repressie voor de meerderheid van de bevolking dermate ernstig dat de krassen die Petro heeft gemaakt als immens kunnen worden beschouwd.”

“Daarom denk ik dat de ‘totale vrede’ die Petro aanbiedt, een droom is. Een mooie droom, weliswaar, maar niet meer dan een droom. Tenzij men een akkoord met de guerrilla’s beperkt tot het doen zwijgen van de wapens. Maar dat soort ‘stilte’ is nog geen vrede zolang er geen sociale welvaart is.”

Hoe schat u de kansen in dat het vredesproject in een niet al te verre toekomst ook werkelijkheid wordt?

“Men zal niet toelaten dat aan de fundamenten van de Colombiaanse staat wordt geraakt. En als president zal hij daarvoor ook niet over de nodige tijd beschikken.”

“Toch heeft het feit alleen al dat een aanzienlijk deel van het volk hem naar het presidentschap heeft gevoerd, het systeem fel door elkaar geschud.”

“En wat de ‘totale vrede’ betreft, met een narco-paramilitaire oligarchie die wordt verdedigd door strijdkrachten die al sinds de jaren ’60 worden opgeleid volgens de Doctrine van de Nationale Veiligheid, of, met andere woorden, ideologisch worden voorbereid om de interne vijand, dat wil zeggen het volk, te onderdrukken…”

“Het doen zwijgen van de wapens is nog geen vrede zolang er geen sociale welvaart is”

“Geen enkele andere staat in Latijns-Amerika is zo repressief en bloeddorstig geweest als de Colombiaanse staat. Pinochet en de dictators in Argentinië waren in vergelijking daarmee leerjongens.”

“Een ‘totale vrede’, met een staat waarvan de economische fundamenten als sinds de jaren ’70 in belangrijke mate gestoeld zijn op de drugsindustrie en -handel…”

“Maar het zal Petro wel lukken om hier en daar wat te krassen.”

In februari van dit jaar lanceerde Gustavo Petro zijn “Plan Colombia, wereldmacht van het leven”. Welke zijn volgens u de sterke punten van dit plan in vergelijking met de ontwikkelingsprogramma’s van de vorige regeringen?

“Het zijn goede intenties die gesteund moeten worden, ook al weet men dat men voor de uitvoering ervan niet voorbij die moorddadige en inhalige staat in handen van de oligarchie kan. En die zal hem ook niet zomaar laten doen.”

“Natuurlijk, mocht die oligarchie voor één keer inzien dat de minimale veranderingen die Petro voorstelt, die, zoals ik al heb gezegd, gezien de situatie in Colombia uiterst revolutionair zijn, dan zal het vreselijk imago van het land veranderen, wat goed is voor de zakenwereld.”

“Geen enkele andere staat in Latijns-Amerika is zo repressief en bloeddorstig geweest als de Colombiaanse staat”

“Het is zo dat Petro enkel voorstelt om het aftandse staatsapparaat te moderniseren omdat het de economie belet om te functioneren doordat het sterk gericht is op het bezit van enorme percelen braakliggende grond.”

“In dit opzicht is een groot deel van de Colombiaanse oligarchie, en in het bijzonder dat segment dat zijn oorsprong vond in de drugshandel, blijven hangen in de mentaliteit uit de tijd van de Spaanse kolonie: de macht wordt bepaald door het bezit van grond, koeien en paarden, zonder enige interesse voor technologie.”

“Dat is ook de reden waarom Spanje ondanks alle plunderingen in de kolonies achterop is geraakt, in tegenstelling tot Engeland, Nederland, Duitsland en Frankrijk, die het kapitaal dat hun banken aan Spanje ontfutselden, gebruikt hebben om ‘de industriële revolutie’ mogelijk te maken. Dat is precies wat er vandaag de dag in Colombia gebeurt.”

Hernando Calvo Ospina

“Wat de ontwikkelingsplannen van de vorige regeringen betreft: vraagt u mij naar de plannen die dienden om de staat te plunderen en de buit onder de vrienden te verdelen? Of naar de plannen om de repressie verder op te voeren?”

In welke mate denkt u dat de hervormingsplannen uitvoerbaar zijn?

“Bij de oligarchie zijn er niet veel die begrepen hebben dat het noodzakelijk is om de staat en de economie te moderniseren. En er zijn er nog minder die begrijpen dat zij op wereldvlak nooit concurrentieel kunnen worden zolang de eigen bevolking niet over de nodige koopkracht beschikt.”

“Een middenklasse die over geldelijke middelen beschikt, koopt en koopt zelfs om te kopen. Om nog maar te zwijgen over de armen die zelfs kopen wat zij niet nodig hebben van zodra zij een wat geld over hebben.”

“Welnu, als die narco-oligargische grootgrondbezitters zouden begrijpen dat Petro niet meer wil dan het moderniseren van het staatsapparaat zodat het gemakkelijker de concurrentie met de rest van de wereld aankan, dan zou Colombia stilaan ‘een wereldmacht van het leven’ kunnen worden. Want in Colombia zijn het niet de wapens die de meeste doden maken, maar de honger.”

“Het zou best kunnen dat in Colombia hetzelfde gebeurt als in El Salvador toen de guerrilla werd ontbonden: de geweren van de guerrillero’s zwegen en die van de bendes werden bovengehaald, uit financiële noodzaak omdat het systeem, de staat, de vredesakkoorden niet heeft gerespecteerd.”

“Het zou best kunnen dat in Colombia hetzelfde gebeurt als in El Salvador toen de guerrilla werd ontbonden”

Gustavo Petro komt naar Brussel in het kader van de Top van de CELAC en de Europese Unie. De kans dat de oorlog in Oekraïne bovenaan op de agenda staat, is reëel. Gustavo Petro heeft steeds benadrukt dat dit niet de oorlog van Colombia is, noch van de Latijns-Amerikaanse landen en de Caraïben. Kan u dat standpunt even verduidelijken voor ons?

“Petro past alleen toe wat de Latijns-Amerikaanse en Caraïbische landen enkele jaren geleden hebben besloten: ‘Latijns-Amerika is het continent van de vrede’.”

“Het was Lula die als eerste, en nog steeds, benadrukte dat de CELAC niet zou toestaan dat de ‘zaak’ Oekraïne voorwerp zou uitmaken van de besprekingen, laat staan dat de president van Oekraïne zou worden uitgenodigd. En over dit standpunt bestaat een zekere eensgezindheid.”

“De CELAC handhaaft dit standpunt nog steeds, niettegenstaande de druk van de EU en de VS. Desondanks zijn er in Oekraïne Colombiaanse huurlingen actief, met de stilzwijgende steun van het Colombiaanse leger. En dus van de regering. Vergeet niet dat Colombia een partner is van de NAVO.”

“De landen van Latijns-Amerika zullen niet tolereren dat de president van Oekraïne zal worden uitgenodigd op de top”

“Vergeet ook niet dat Colombia een land is dat bij wijze van spreken ingenomen wordt door troepen van de VS en van de NAVO, ook al zijn die daar gelegerd om ‘te vechten’ tegen twee goede voorwendselen: het terrorisme en de drugshandel. Ah, ja, en om zich voor te bereiden op alle mogelijke ‘rampen’.”

“Toen Gustavo Petro zijn mandaat als president opnam, nam hij initiatieven om het internationale isolement van Venezuela te doorbreken. Het is geweten dat dit isolement deel uitmaakt van de strategie van de VS om controle te krijgen over de oliebronnen aldaar, en hierin ook gesteund wordt door de EU. Hoe schat u de positionering van Gustavo Petro ter zake in?”

“Ik wil eerst en vooral het volgende duidelijk stellen: de VS hebben de Colombiaanse regering gedwongen om te onderhandelen met de FARC met als enige bedoeling om hen te ontwapenen, en hebben die onderhandelingen van achter de schermen gestuurd. Maar dit had niets van doen met vrede in Colombia want, zoals ik al heb uitgelegd, vrede bereik je niet door de geweren te doen zwijgen.”

“De VS hadden twee heel belangrijke doelen voor ogen. Eén: dat, als de VS vanuit Colombia Venezuela zouden binnenvallen, de FARC geen probleem zou vormen aan die grens. Want het lag voor de hand, en dat hebben de commandanten van de FARC altijd gezegd, dat de FARC de invasietroepen tegen het broedervolk in Venezuela zouden bestrijden.”

“Twee: dat de bedrijven uit de VS toegang zouden krijgen tot de gebieden die door de FARC werden gecontroleerd, want tot dan toe was dat enkel mogelijk voor bedrijven uit andere landen, voornamelijk China.”

“En hier moet ik verduidelijken dat noch de Chinezen, noch de Russen, noch de Iraniërs ooit troepen of militaire adviseurs hebben gestuurd om het verdrukken en vermoorden van Colombianen te ondersteunen: historisch gezien zijn dat de Amerikanen. Dat is ook de reden waarom de bedrijven uit de VS voor de guerrilla’s militaire doelwitten waren.”

“Van zodra de FARC gedemobiliseerd was, deed Colombia onder de vorige regeringen dienst als bruggenhoofd om Venezuela binnen te vallen. Het heeft maar een haar gescheeld, of dat was ook gelukt. De civiel-militaire eenheid in Venezuela heeft dit belet.”

“Van zodra de FARC gedemobiliseerd was, deed Colombia dienst als bruggenhoofd om Venezuela binnen te vallen”

“De VS is nog steeds van plan om de Bolivariaanse regering te destabiliseren en zich zo meester te maken van de enorme rijkdommen waarover Venezuela beschikt.”

“Waar Petro wel in geslaagd is, is dat hij een halt heeft kunnen toeroepen aan die agressieve drang van Washington. Petro en een deel van de Colombiaanse oligarchie weten dat een invasie van Venezuela niet meer of minder is dan een conventionele oorlog op hun eigen grondgebied.”

“En, ongelukkig genoeg, munten de Colombiaanse strijdkrachten als weinig andere legers in de wereld uit in irreguliere oorlogsvoering, het bestrijden van de guerrilla’s, maar weten zij heel weinig over hoe zij moeten vechten tegen een externe vijand.”

“Bovendien heeft de Colombiaanse handel miljarden dollars verloren als gevolg van die agressie tegen Venezuela, want zelfs de grens was gesloten.”

“We mogen ook niet vergeten dat er in Venezuela meer dan 3 miljoen Colombianen wonen, zonder hun kinderen en kleinkinderen die in Venezuela geboren zijn, mee te rekenen. Die migratie zette zich al in de jaren ’50 van de vorige eeuw in gang als gevolg van, in de eerste plaats, het staatsgeweld en de armoede in Colombia. Een realiteit die bijna niemand kent.”

“Washington heeft zich gerealiseerd dat het een heel hoge prijs zou moeten betalen voor een invasie in Colombia”

“Als de VS Petro tot nu toe niet onder druk hebben gezet om de agressie tegen Venezuela te hervatten, noch om vanuit Colombia paramilitaire acties op te zetten, dan is dat omdat Washington zich heeft gerealiseerd dat het wel eens een heel hoge prijs zou moeten betalen voor een invasie in het land van Bolivar en beducht is voor de reacties in het continent, heel dicht bij zijn grenzen…”

“Maar als Washington dat wil, dan zal het dat eisen van Petro. En dan zal hij dat ofwel moeten toelaten ofwel ten val worden gebracht. Of ze vermoorden hem, wat in Colombia nog het allersimpelste is.”

Parijs, 15 juli 2023

Gustavo Petro zal aanwezig zijn op de Volkerentop. Die gaat door op de VUB in Aula Q. de top wordt georganiseerd door sociale bewegingen en organisaties uit Latijns Amerika en Europa. Het programma vind je hier.