“Dit doen we wellicht nooit meer…”

Precies een jaar en een maand nadat voormalig districtsvoorzitter Chris Anseeuw (Sp.a) in gezelschap van enkele notabelen de werken voor de heraanleg van de Nationalestraat symbolisch opstartte, mocht haar opvolgster, Zuhal Demir (N-VA), de drukke winkelstraat in het centrum van de stad op zaterdag 1 juni 2013 feestelijk heropenen. Daarmee kwam er een einde aan een jaar ‘pure’ miserie’ voor zowel handelaars als bewoners en kan de Sint-Andrieswijk eindelijk recupereren van deze werken waar het laatste woord nog niet over gezegd is. En ja hoor, het Modemuseum mag blijven en de knelpunten die er nog zijn zullen mettertijd worden weggewerkt.

De werken verliepen de eerste zes weken bijzonder vlot en er werd zelfs een voorsprong op het werkschema genoteerd. Daar kwam bruusk een einde aan toen de aannemer geconfronteerd werd met onverwachte grondverzakkingen op plaatsen waar de rioleringen al waren vernieuwd.

Vertragingen

Ook de verouderde nutsleidingen in de ondergrond en vooral de rioleringsaansluitingen van heel wat panden in de modestraat zorgden voor grote problemen, zodat de verschillende fases van de werken vertragingen opliepen. De langdurige vrieskoude zorgde er dan uiteindelijk voor dat de aannemer de gemaakte afspraken om tijdens de werken de afgewerkte delen van de straat open te stellen niet kon nakomen.

Zo zouden de trams rond Kerstmis terug door de staat rijden, maar dat gebeurde pas in april. Zodoende was de drukste verkeersader van de binnenstad een volledig jaar verstoken van alle verkeer en waren de winkels, ook voor voetgangers en fietsers erg moeilijk te bereiken.

Cynisme

Dat het districtsbestuur er nu feestelijk mee uitpakt dat de werken volgens plan zijn afgerond, wordt in de wijk met een zeker cynisme onthaald. Want omwille van de vertragingen moesten een twintigtal handelszaken de deuren sluiten en hebben heel wat van de handelaars die er nu nog zijn het bijzonder moeilijk om te overleven. “Het is inderdaad een feest dat de straat afgewerkt is,” zegt voorzitter Nico Volkceryck van Unizo Stad, “maar het is vooral een moment van hoop omdat de handelaars die het overleefd hebben nu de kans krijgen terug omzet te maken en zodoende hun achterstallige facturen eindelijk kunnen betalen. Want geloof me, er hebben zich hier tijdens het voorbije jaar werkelijk sociale drama’s afgespeeld. Er is hier veel verborgen armoede onder onze zelfstandigen ontstaan. Het werd hoog tijd dus dat er einde komt aan deze periode. “

Pleintjes

Zodoende heerst er ondanks de drastische daling van de omzet en de falingen bij de handelaars ook opluchting omdat het nu allemaal voorbij is. Het district heeft trouwens gelijk dat de werken op schema zijn afgerond. De deadline werd uiteindelijk gehaald, al moeten er nog enkele pleintjes worden afgewerkt en zijn er hier en daar in de straat nog werken aan de gang. Ook in de aanpalende zijstraten zijn de werken nog niet helemaal voorbij. Maar de Nationalestraat is terug open voor alle verkeer, de bussen van de lijn rijden terug op hun normaal traject en de voetpaden zijn volledig heraangelegd. En, ja hoor, de acties tegen de bomenkap vorig jaar zijn vergeten. Er staan terug bomen in de Nationalestraat, meer nog dan voorheen.

Werfvergaderingen

Toch is er heel wat kritiek op de manier hoe deze werken door de lokale overheid werden aangepakt. En er gaan meer en meer stemmen op om zulke werken in drukke winkelstraten in de toekomst in stappen uit te voeren om te vermijden dat een volledige buurt voor lange tijd onbereikbaar wordt gemaakt.

Willem-Frederik Schiltz (VLD), districtsschepen voor lokale economie heeft hier wel oren naar: “We zijn nu bezig de werken in de Nationalestraat te evalueren zodat we lessen kunnen trekken voor de toekomst. Openbare werken worden vanaf nu in stappen uitgevoerd om te vermijden dat men plots een hele straat moet openbreken. We willen ook op voorhand onderzoek doen naar de moeilijkheden van een straat vooraleer we aan de werken beginnen. Tot slot zullen handelaars nog meer betrokken worden bij de situatie zodat ze van alles op de hoogte zijn. Dat overleg was er wel. Er zijn werfvergaderingen georganiseerd waarbij handelaars aanwezig waren. Die bijeenkomsten hebben geholpen om mensen op de hoogte te stellen van wat er stond te gebeuren. Op die manier probeerden we klachten te verminderen.”

Maar handelaar Bart Schauwvlieghe, die voor zijn collega’s de vergaderingen opvolgde zegt dat die meer bedoeld waren om hen te sussen en bij te sturen. “Er was veel onduidelijkheid en de stad had beter en vooral sneller moeten ingrijpen.”

De bakfietsblues

Eén van de meest hinderlijke problemen tijdens de heraanleg van de Nationalestraat was dat fietsers tijdens de werken aan de rijbaan het voetpad gebruikten wat heel wat ergernis veroorzaakte onder de bewoners van Sint-Andries. Die slechte gewoonte is, ondanks het feit dat de fietsers nu terug de rijbaan kunnen gebruiken, gebleven. Er werd onlangs zelfs iemand op het trottoir voor het christelijk ziekenfonds omvergereden door een bakfiets, waardoor het slachtoffer drie dagen werkonbekwaam was.

Oud zeer

“Dit fenomeen is een oud zeer op Sint-Andries.” zegt Nico Volckeryck. “De Nationalestraat is altijd een gevaarlijke straat geweest voor fietsers. Dat is ook na de heraanleg niet anders. Het is een smalle straat die bovendien heel wat verkeer moet slikken en de tramsporen zijn levensgevaarlijk voor tweewielers. Velen verkiezen dan ook het voetpad als veiliger alternatief, wat uiteraard al even gevaarlijk is. Het is gewoon onmogelijk om een fietspad in de Nationalestraat aan te leggen. Dit zou misschien kunnen als men de bomen door een fietspad vervangt, maar dat wil uiteraard niemand.”

Fietsverbod

Hier en daar wordt er zelfs geopperd om een fietsverbod in de Nationalestraat uit te vaardigen om de fietsers te beschermen, want het blijft er vervaarlijk slalommen tussen het gemotoriseerde verkeer en vooral bij nat weer zie je heel wat fietsers vallen. “Niet eens zo’n slecht idee, aldus een lokale huisarts die dagelijks met de fiets de buurt doorkruist. “Je kan via de zijstraten overal in de wijk geraken zonder de Nationalestraat te moeten gebruiken. Mijn praktijk is nochtans in de Nationalestraat gelegen, maar ik stap af aan de hoek van de nabije zijstraat en voor het doorgaand fietsverkeer van de Groenplaats naar het Zuid zijn er betere en veiligere mogelijkheden, zoals de Kloosterstraat bijvoorbeeld.”

Belgerinkel

Maar een fietsverbod willen de handelaars nu ook weer niet zien gebeuren. Uit een onderzoek dat Unizo liet uitvoeren in het kader van de actie: “Met belgerinkel naar de winkel” bleek dat shoppende fietsers 30% meer aankopen doen dan automobilisten en voetgangers. “Fietsers zullen zich gewoon moeten gedragen zoals het verkeersreglement dat voorschrijft” zegt Nico Volkceryck. De gevaarlijke putten in de straat zijn weggewerkt zodat het nu niet meer zo gevaarlijk is door de Nationalestraat te fietsen als weleer. Het probleem is vooral dat fietsers worden opgejaagd door de trams van De Lijn die met hun belgerinkel de fietsers het voetpad opjagen. Daarom wij er bij De Lijn blijven op aandringen dat het openbaar vervoer zich aan de snelheidsbeperking houdt die voorzien is in een zone 30 en dan ga ik ervan uit dat dit probleem snel van de baan zal zijn.”

Modemuseum

Goed nieuws voor de hele modewijk is ook dat het provinciebestuur en de Stad Antwerpen ondertussen zijn overeengekomen om het Modemuseum in de wijk te houden, want even was er sprake van dat het museum zou verhuizen. Zowel gedeputeerde voor cultuur, Luc Lemmens (N-VA) als Schepen voor cultuur Philip Heylen (CD&V) bevestigen dat ze hun dispuut hebben bijgelegd en constructief naar oplossingen zoeken. Om deze intentie kracht bij te zetten werden de nutskasten in de straat beschilderd met afbeeldingen uit de rijke collectie van het museum.

Knelpunten

Het groots openingsfeest op zaterdag 1 juni 2013 trok enkele tienduizenden bezoekers aan, niemand heeft het echt geteld. Het District Antwerpen maakte uitzonderlijk € 20.000 vrij voor het feest om het gedane leed te helpen vergeten. Maar toch zijn er nog enkele knelpunten zoals het terrasreglement dat negatief uitvalt voor de horecazaken op het Neuzepleintje. Daar voelen ze zich wat tekort gedaan omdat ze minder tafeltjes mogen plaatsen dan de horecazaken op het Theodoor Van Rijswijckpleintje. “Dit deel van Sint-Andries lijkt wel de Parochie van Pretentie geworden, terwijl wij hier het volkse karakter van de Parochie van Miserie hebben bewaard. Is dat misschien de reden dat wij in onze verzuchtingen niet worden gehoord?”, merkt een horecauitbaatster schamper op..Ook het feit dat de werken nog niet volledig zijn afgerond zorgt hier en daar voor wrevel.

Bomen

Districtsvoorzitter Zuhal Demir zette ondertussen de aannemer onder druk. Die zal zijn geld pas krijgen als alles volledig is afgewerkt. Hij moet ook de nieuwe bomen onderhouden die hier en daar al bladeren verliezen, al ligt dit meer aan het klimaat dan aan de heraanleg van de straat. Ook de nieuwe bomen op het Neuzepleintje moeten nog worden geplant, dat kan echter pas in het najaar. “En wat het terrasreglement betreft,” zegt Zulal Demir, “kan ik enkel bemiddelen, want dit valt onder de bevoegdheid van het stadsbestuur. Ik zal in ieder geval mijn best doen om een en ander bij te sturen.”

Handelaarsvereniging

En zo kan dan stilaan een punt worden gezet achter deze donkere periode voor de wijk “Want ik hoop echt dat het koopjesvolk terug massaal de weg zal vinden naar onze wijk, want anders vrees ik dat er nog heel wat handelszaken zullen moeten sluiten.”, aldus Nico Volckeryck, die als sociaal rechter, beter dan wie ook, de impact van deze langdurige werken op het financieel welzijn van de lokale handelaars kan inschatten. “Maar deze onder de handelaars geleden miserie heeft wel een heuse handelaarsvereniging opgeleverd. Zo hebben we tijdens de kerstperiode terug kerstverlichting kunnen plaatsten en zijn de zelfstandigen in onze wijk eindelijk georganiseerd zodat we vanuit de winkeliersvereniging druk kunnen uitoefenen op het beleid om te knelpunten die er nog zijn aan te pakken en op te lossen.”

Ouderen

Wie echter nog het meest tevreden is dat de wijk ontdaan is van deze langdurige werken zijn de ouderen die het heel zwaar hebben gehad, vooral omdat de wijk een volledig jaar verstoken is gebleven van alle openbaar vervoer. “Er is veel aandacht gegaan naar de handelaars, maar wij hebben het ook erg moeilijk gehad, ” zegt Irma Schenkels uit de Prekersstaat. “Ik moet al vele jaren iedere maand naar het Universitair Ziekenhuis in Edegem voor een behandeling en hoewel ik 86 jaar ben doe ik dat met de bus. Tijdens de werken kon dat echter niet en heb ik me telkens moeten verplaatsten met een taxi. Dat heeft me wel een beetje ‘financieel’ zeer gedaan al begreep ik wel dat het niet anders kon hoor. Nu nog wat zitbanken aan de bus- en tramhaltes en dan hoop ik nog lang zelfstandig te kunnen blijven wonen in de tofste wijk van ‘ t Stad.”