Het terrein

Twee jaar na de Russische invasie lijkt de dreiging van een nederlaag boven Oekraïne te hangen. De strijd heeft zowel de Oekraïense als de Russische troepen zware verliezen toegebracht en uitgeput.

Aan beide kanten lopen de verliezen op tot in de honderdduizenden, inclusief doden, gewonden en vermisten. Voor beide landen weegt dat heel zwaar, maar vooral Oekraïne betaalt een hoge prijs. De economie zit aan de grond en van de 40 miljoen inwoners leven er 10 miljoen in ballingschap.

Na een snelle opmars, waarbij een aanzienlijk deel van het grond werd veroverd, werden de Russen tot stilstand gebracht. De oorlog ontaardde in een uitputtingsslag. Militaire experten wezen er op dat bij zo’n uitputtingsslag Oekraïense troepen meer lijden onder slijtage dan de Russen. En dat is wat gebeurde.

Voor beide landen weegt de oorlog heel zwaar, maar vooral Oekraïne betaalt een hoge prijs

Het zag er eerst nochtans anders uit. Een jaar geleden heroverden de Oekraïners de rechteroever van de Dnjepr en namen ze posities in ten oosten van de Oskil (rivier nabij Russische grens). Ze ontvingen veel Westerse uitrusting en de stemming was erg optimistisch. Iedereen geloofde in hun overwinning.

Het Oekraïens leger lanceerde in juni een tegenoffensief, maar dat mislukte. Sindsdien was er een patstelling op het slagveld. De laatste dagen boekte de Russische zijde echter opnieuw successen in Avdiivka en omliggende dorpen. Deze nieuwe bescheiden Russische opmars betekent meteen het einde van een cyclus die de machtsverhoudingen heeft omgekeerd.

Het publiek

Bij de publieke opinie is het tij ook aan het keren. Dat toont een recente opiniepeiling aan die werd uitgevoerd door YouGov en Datapraxis voor het onderzoekscentrum van de European Council on International Relations (ECFR). De resultaten verschenen in The Guardian.

De meeste Europeanen willen absoluut “een Russische overwinning voorkomen” maar ze geloven niet dat Kiev militair in staat is om te winnen. Nog amper 10 procent van de ondervraagden denkt vandaag dat Oekraïne Rusland kan verslaan. 31 procent ondersteunt Oekraïne in het heroveren van grondgebied, maar 41 procent wil dat Oekraïne vredesonderhandelingen begint.

De peiling gebeurde vóór de terugtrekking van de Oekraïense troepen uit Avdiivka. Na die terugtrekking zal het publiek ongetwijfeld nog sceptischer zijn ten aanzien van de verderzetting van de oorlog. Het lijkt erop dat velen nog geloven dat voortzetting van de militaire hulp kan leiden tot een duurzame en onderhandelde vrede die voordelig is voor Kiev en dat ze een overwinning van Poetin kan voorkomen.

Nog amper 10 procent van de Europeanen denkt vandaag dat Oekraïne Rusland kan verslaan

Het is bovendien de vraag of de wapenleveringen van het Westen wel zo effectief zijn. Extra wapens zullen het slagveld fundamenteel niet veranderen. “Niets van dit alles heeft echt gewerkt. Sommige mensen blijven vandaag fantaseren over de komst van de F-16’s, maar hun verschijning in 2024 zal de loop van het conflict niet veranderen”, aldus Igor Delanoë van het Frans-Russische Observatorium.

Het is zelfs de vraag of Oekraïne in staat zal zijn weerstand te kunnen bieden vooraleer de F-16’s geleverd zijn. Het ontbreekt Oekraïne vandaag aan zowel munitie als manschappen en beide .

Voor Rusland is deze oorlog een kwestie van leven of dood. In een commentaar op zijn ophefmakende interview met de VS-journalist US journalist Tucker Carlson heeft Vladimir Poetin herhaald dat de situatie in Oekraïne “van levensbelang” is voor Rusland. Zolang de levensbedreigende aspecten voor Moskou niet opgelost zijn, zal het doorgaan met de strijd.

Er is al veel te veel bloed vergoten. Elke oorlog eindigt uiteindelijk met onderhandelingen. Om tot duurzame vrede te komen is een veiligheidsarchitectuur nodig waarin gekeken wordt naar de veiligheidsnoden van zowel Oekraïne als Rusland. Voorwaarde daartoe is dat we onze oorlogskoorts achter ons laten en dat Europa een eigen autonome koers vaart.

Om vrede te komen is een veiligheidsarchitectuur nodig waarin gekeken wordt naar de veiligheidsnoden van zowel Oekraïne als Rusland

En dat is nodig, want deze oorlog heeft de krachtsverhoudingen op wereldvlak grondig door elkaar geschud.

Het Westen

Voor de Verenigde Staten kwam de oorlog enerzijds ongelegen. Obama had de focus van het buitenlands beleid verplaatst van het Midden-Oosten naar Azië. Biden wilde die ‘Aziatische spil’ versnellen, maar de Russische invasie stak stokken in de wielen.

Anderzijds was deze oorlog een gedroomde kans – zo dachten ze althans aanvankelijk in Washington – om de Russische beer te verzwakken en zo mogelijk zelfs uit te schakelen. Door nooit geziene economische sancties en zware wapenleveringen aan Oekraïne zou men Rusland op de knieën krijgen. Maar dat plan mislukte.

De Europeanen slaagden er niet echt in om een eigen positie in te nemen en schaarden zich volledig achter de oorlogskoorts van Washington. En dat was pijnlijk, want omwille van de grote afhankelijkheid op vlak van gas betaalden de Europeanen een hoge economische prijs voor de opgelegde economische sancties aan Rusland.

Op geopolitiek vlak lijkt Europa niet meer te bestaan

Europa werd herleid tot juniorpartner van de VS. Met het opblazen van de Nord Stream-pijpleiding werden de Europeanen, met de Duitsers op kop, de facto zelfs vernederd. Op geopolitiek vlak lijkt Europa niet meer te bestaan.

Het Globale Zuiden

De meeste landen van het Zuiden veroordeelden de Russische invasie, maar waren niet bereid om de sanctiecampagne van de VS en Europa tegen Rusland te volgen. Vanuit het Zuiden, onder andere vanuit Afrika en China, kwamen verschillende vredesvoorstellen. Dat stond in schril contrast met de houding van de VS en het VK die alle vredespogingen saboteerden.

Met hun oorlogszuchtige opstelling en de onverbiddelijke sancties tegen Moskou heeft het Westen veel krediet verloren bij de landen van het Zuiden. Als het Westen de buitenlandse deviezen van Rusland kan bevriezen, dan kan ze dat ook bij om het even welk ander land. Vandaag Rusland, wie is morgen de volgende?

Dit sanctieregime heeft onder meer geleid tot een versnelling van de samenwerking tussen de zogenaamde BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika), een club die ondertussen is uitgebreid tot tien landen. Deze landen zijn volop aan het experimenteren om de handel in dollar te omzeilen en hun afhankelijkheid van het IMF ongedaan te maken. Op dit termijn kan dit de economische krachtsverhoudingen in de wereld grondig wijzigen.

De quasi onvoorwaardelijke Westerse steun aan Israël in de brutale oorlog tegen Gaza heeft de ogen nog meer geopend. Terwijl Rusland op zeer korte tijd heel zware sancties te verduren kreeg, wordt Israël niet de geringste sanctie opgelegd, integendeel. De VS blijft Israël militair en financieel steunen en vanuit de Westerse havens worden zonder schroom wapens geleverd aan de zionistische staat.

Met de oorlog in Gaza is het Westen zijn geloofwaardigheid in het Zuiden grotendeels kwijtgeraakt

De houding van het Westen tegenover de oorlog in Oekraïne en in Gaza brengt de kantelende Noord-Zuidverhoudingen in een stroomversnelling. Het Westen komt steeds meer geïsoleerd te staan en is zijn geloofwaardigheid bij de landen van het globale Zuiden definitief kwijtgeraakt. Er zal veel moeten gebeuren om dit ‘krediet’ te herstellen. Het is tijd voor een grondige bezinning.

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier