Mumia Abu-Jamal, Julian Assange, Alex Saab, Leonard Peltier, Joy Powell, Veronza Bowers. Foto: multipolarista.com
Essay -

Anything to say? Over wat Julian Assange te wachten staat

'Ni parmi les vivants Ni parmi les morts, Ce qui attend Julian Assange', in dit recent geschreven boek spreekt gevangeniskenner Luk Vervaet tot de jonge mensen die geloven dat een andere wereld mogelijk is en die de planeet van de ondergang willen redden. En tot journalisten, pacifisten en anti-oorlogsactivisten. 'Kom in opstand, durf te vechten, neem Julian Assange als voorbeeld. Laten we onze stemmen bundelen om Julian Assange’s leven te redden.' Dit is een inleiding tot zijn boek.

donderdag 8 september 2022 14:47
Spread the love

 

‘Anything to say?’ is een kunstproject uit 2013 van de Italiaanse kunstenaar Davide Domino en journalist Charles Glass. Julian Assange, Chelsea Manning en Edward Snowden staan, in levensgroot brons, op drie stoelen. Met de armen langszij kijken ze naar een imaginair publiek. Naast hen een lege stoel, een open uitnodiging aan het publiek om erop te klimmen en te spreken.

In januari 2020 stonden de beelden op het Brusselse Muntplein, omgedoopt tot het ‘Julian Assangeplein’. Namens het Comité Free Ali Aarrass las ik er een solidariteitsboodschap voor onder het motto: Julian Assange, Chelsea Manning, Edward Snowden, wij staan allemaal bij jullie in het krijt!

Daarmee sloot ik mij aan bij de honderden mensen in heel Europa die zich vanop die stoel uitspraken tegen de vervolging van Assange. Een farce à la Dickens of de Dreyfus-affaire van onze tijd, volgens verschillende parlementsleden en journalisten.

Vanop een lege stoel

Met dit boekje klim ik opnieuw op de stoel. Met een gevoel van dankbaarheid en respect voor het werk van Julian Assange en zijn kameraden die hun leven op het spel hebben gezet voor de zaak van gerechtigheid en vrede.

Vandaag zijn zij allen het slachtoffer van wraak. Wraak voor de rampzalige nederlaag van de NAVO in Afghanistan, wraak voor de onomkeerbare neergang van het Amerikaanse imperium in de wereld.

Vanop deze stoel zie ik met bewondering het handvol activisten in Brussel en Namen die sinds Assange’s opsluiting in de gevangenis van Belmarsh in april 2019, wekelijks onafgebroken actievoeren in het centrum van de stad. Bewondering ook voor de journalisten en de bloggers, de websites als dewereldmorgen.be, legrandsoir.info of investigaction.net, die de solidariteit met Assange nooit hebben losgelaten.

Vanop deze stoel, stel ik me Julian Assange voor in zijn glazen kooi in een Britse rechtszaal of in zijn cel in Belmarsh, de zwaarst beveiligde gevangenis van het Verenigd Koninkrijk. Een beeld dat me terugvoert naar het proces tegen Ali Aarrass in Marokko, nu tien jaar geleden, waar Ali, net als Julian opgesloten zat in een aquarium in de rechtszaal.

Het doet me die sombere plaatsen herbeleven in de gevangenissen van Vught in Nederland of die van Brugge en Lantin in België, met hun zwaarbeveiligde afdelingen, waar ik gevangenen bezocht.

Een gevoel van déjà vu ook, als ik denk aan al de campagnes tegen illegale uitleveringen tijdens de afgelopen twintig jaar, waarbij we alleen maar nederlagen hebben gekend. Maar met de zekerheid dat zolang er onrecht is, er verzet zal zijn.

Met als inspiratiebron de decennialange campagnes voor de sluiting van Guantanamo, voor de vrijlating van Mumia Abu-Jamal, Georges Abdallah of van de Palestijnse gevangenen.

Geen individueel geval, maar een systeem

De teksten in dit essay gaan over het systeem van uitleveringen, foltering, detentie en isolatie dat in de afgelopen decennia op poten is gezet. Het is mijn bijdrage aan de strijd voor Assange, in de hoop dat een kennis van het barbaarse Amerikaanse gevangenissysteem ons zal helpen om de solidariteit met hem op te voeren.

Dit boek heeft geen academische of historische pretenties, laat staan dat het een allesomvattend werk zou zijn over de gevangenissen in de VS. Het beperkt zich tot de strikte kwestie van de gevangenissen doorheen mijn eigen ontmoetingen en ervaringen in campagnes voor gevangenen.  Over wat de gevolgen van dit systeem zijn voor de gezinnen, welke invloed het heeft op de fascisering van de hele maatschappij, is er plaats voor meerdere andere essays [1].

Dit boek gaat over een systeem van gerecht en gevangenissen waarin Assange sinds drie jaar leeft in Londen en over de goelag die Assange in de Verenigde Staten te wachten staat als hij zou worden uitgeleverd. Een systeem dat ‘het netwerk Assange’ wil vernietigen: al degenen die hem steunen of die de intentie zouden hebben zich tot WikiLeaks te wenden om de verborgen misdaden en corruptie van de machtigen van deze wereld aan het licht te brengen.

Een systeem dat de Amerikaanse overheersing in de wereld moet onderlijnen. Een systeem waarin de rule of law aan de kant wordt geschoven, om plaats te maken voor het recht van de sterkste. Een dominantie in volle verval, in een wereld waar het machtsevenwicht op internationaal niveau definitief aan het verschuiven is, wat de meedogenloosheid tegen Assange er alleen maar sterker op heeft gemaakt.

De nachtmerrieachtige gevangenismachinerie die in de marge van de samenleving is opgezet, moet de radicale oppositie en het aan de kaak stellen van de misdaden, begaan in de wereldwijde oorlog tegen het terrorisme, de kop indrukken. En tegelijk de vroegere en toekomstige oorlogsmisdadigers veiligstellen.

Revolteer!

Assange’s uitlevering is nakend, tenzij onze stemmen dat verhinderen. Ik richt me niet tot de Amerikaanse of Europese autoriteiten. En zeker niet tot die van het Verenigd Koninkrijk. Zij hebben allen deelgenomen aan de desastreuze oorlog in Afghanistan. Aan het opzetten van het folterkamp in Guantanamo door hun vliegvelden ter beschikking te stellen van de CIA, die langs die weg de in Afghanistan en Pakistan ontvoerde mensen overbrachten.

Aan het bouwen of het geheimhouden van het bestaan van geheime CIA-gevangenissen. Aan de ontwikkeling van systemen om mensen op de vlucht en (ex-)gevangenen te deporteren en te verbannen.

Priti Patel, de voormalige Britse minister van Binnenlandse Zaken, die het uitleveringsbevel van Assange heeft ondertekend, is ook degene die het plan heeft bedacht om mensen die illegaal via de Noordzee in Groot-Brittannië aankomen, naar Rwanda te deporteren. In een tweet op 30 juni 2022 prees zij Mike Pompeo, die haar een bezoek bracht in Londen:

“Ik ben bijzonder blij met het bezoek van mijn vriend Mike Pompeo, voormalig minister van Buitenlandse Zaken van de VS. Onze naties staan schouder aan schouder om onze gemeenschappelijke waarden te beschermen en te handhaven. Vandaag blijkt dit het duidelijkst uit onze niet-aflatende steun aan Oekraïne tegen de Russische agressie”.

Mike Pompeo is de man die de terugtrekking van de VS-troepen uit Afghanistan “een tragische mislukking” noemde en die de ontvoering of de moord op Assange plande. Hiermee is alles gezegd.

Ik spreek tot de jonge mensen die geloven dat een andere wereld mogelijk is en die de planeet van de ondergang willen redden. Die, op dit moment van oorlog in Oekraïne en van een orgie van militaire uitgaven, dromen en vechten voor een wereld zonder oorlog, zonder hebzucht, zonder onrechtvaardigheid, zonder ongelijkheid. Kom in opstand, durf te vechten, neem Julian Assange als voorbeeld.

Ik spreek tot journalisten die nog een gevoel voor waarheid hebben. Tot pacifisten en anti-oorlogsactivisten. Laten we onze stemmen bundelen om Julian Assange’s leven te redden.

Obstakels op de weg van de solidariteit

“Voor mij, zoals voor veel mensen over de hele wereld,” schrijft Nils Melzer in het eerste hoofdstuk van zijn boek [2] , “was Assange een verkrachter, een hacker, een spion en een narcist.” Het vat goed samen wat er in de pers verscheen aan het begin van de zaak Assange.

Sindsdien wordt dit scenario zowat overal gebruikt om de solidariteit met politieke gevangenen te verhinderen. Marokkaanse journalisten, historici, rappers en bloggers, die gevangen zijn gezet omdat zij de repressie aan de kaak stelden of dossiers openden over corruptie en landroof door Marokkaanse ambtenaren, kregen allemaal gelijkaardige beschuldigingen te horen.

Maar er zijn ook andere obstakels. Die van ons vermogen of niet om ons te herkennen in een persoon in de gevangenis. Zo kan de progressieve witte bevolking in het Westen zich gemakkelijk identificeren met de figuur Assange, die “een van ons” zou kunnen zijn. Maar niet, of veel minder, met gedetineerden die hetzelfde meemaken, maar die afkomstig zijn uit landen uit het Zuiden, met een andere cultuur, een moslimgeloof of een communistische overtuiging.

Vaak omdat ze nog nooit van die zaken hebben gehoord. Of omdat ze vrezen dat het associëren van Assange met de kwestie van de oorlog tegen het terrorisme en met zijn gevangenen zijn zaak geen goed zou doen.

De misdaden die in deze oorlog zijn begaan vormen echter de basis van de vervolging van Assange. Het zijn ook de mensen uit het Zuiden die het zwaarst te lijden hebben onder willekeurige arrestaties, ontvoeringen, buitengerechtelijke uitleveringen, folteringen en eindeloze gevangenisstraffen.

Zoals de vijf Palestijnen van de Holy Land Foundation, de Tunesiër Nizar Trabelsi of de Pakistaanse Aafia Siddiqui. Het is hun behandeling die Julian Assange vandaag te verduren krijgt en we moeten het luid en openlijk zeggen. Omgekeerd, op enkele uitzonderingen na, zijn degenen die betrokken zijn bij de verdediging van moslim- of communistische gedetineerden weinig of nauwelijks betrokken bij een zaak als die van Assange.

Sommigen houden zich op afstand omdat ze zelf al zoveel te verduren hebben, of omdat ze vinden dat Assange van heel veel steun geniet, steun die zijzelf nooit hebben gehad. Anderen kijken van op afstand, omdat het iemand is die geen deel uitmaakt van hun wereldbeeld. Zo worden mogelijke vormen van solidariteit verbroken.

Dit essay wil bijdragen tot het creëren van solidariteit tussen de verschillende gevallen van uitlevering, foltering en gevangenisstraffen in naam van de zogenaamde oorlog tegen het terrorisme. Natuurlijk gaat het om zaken die allemaal verschillen, maar tegelijk zijn ze nauw met elkaar verbonden als het gaat om wetteloosheid, misbruik en foltering.

Alleen door onze krachten te bundelen, door het grote aantal gevallen in eenzelfde strijd te verenigen, door de betrokken individuen en gezinnen bij elkaar te brengen, zullen wij in staat zijn de strijd tegen la bête immonde (B.Brecht) te winnen. Alleen zulk een gemeenschappelijke en internationale mobilisatie zal in staat zijn de lijnen te verleggen.

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens

Voor de zaak Julian Assange begon, was ik op een demonstratie voor de Belmarsh-gevangenis in Londen. Het was begin jaren 2010, ter ondersteuning van de campagne Free Talha Ahsan, een Engelse dichter en schrijver die op het punt stond te worden uitgeleverd aan de Verenigde Staten (VS). Net als Julian.

Na vele jaren van juridische strijd, tot en met het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, werd Talha Ahsan, die het syndroom van Asperger heeft, op 5 oktober 2012 toch uitgeleverd aan de VS. Het Europees Hof had geoordeeld dat er geen sprake was van schending van artikel 3 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens. Noch voor de duur van de straf waartoe hij kon worden veroordeeld en evenmin voor het feit dat hij zou kunnen opgesloten worden in een Supermax-gevangenis zoals die van ADX Florence.

Bij zijn aankomst in de VS werd Talha effectief opgesloten in een Supermax-gevangenis, de Northern Correctional Facility, in volledige afzondering [3]. Het is een illustratie van het feit dat beroep doen op het Europese Hof een stap is die moet worden gezet, maar dan wel zonder illusies te koesteren over de uitkomst. Precies omdat we getuige zijn van een systeem van uitlevering met alle middelen, legaal of illegaal.

Of het Europees Hof nu het ene of het andere besluit neemt, is in vele gevallen secundair geworden. Zo verbood het Europees Hof België om de Tunesiër Nizar Trabelsi aan de VS uit te leveren voordat het zich over zijn zaak had kunnen uitspreken. Niets mocht baten. België leverde hem toch uit en betaalde de boete wegens het niet-nakomen van de beschikking van het Europees Hof.

Iets gelijkaardig gebeurde in het geval van Ali Aarrass. Het Mensenrechtencomité van de Verenigde Naties verzocht Spanje om Ali Aarrass niet uit te leveren aan Marokko zolang het geen uitspraak had gedaan in zijn zaak. Niets mocht baten. Spanje leverde hem uit zonder het besluit van het Comité af te wachten. Dit soort verhalen herhaalt zich keer op keer en allemaal gelijken ze op elkaar.

En dan is er altijd nog de harde methode, die van moord of de ‘buitengerechtelijke uitlevering’. Daarbij wordt een persoon buitengerechtelijk ontvoerd en, zonder aanklacht of proces, overgebracht naar een geheime gevangenis in een derde land voor ondervraging en foltering alvorens naar de VS te worden overgebracht. Scenario’s die door de Amerikaanse autoriteiten ernstig zijn overwogen voor Julian Assange.

Terwijl ik dit schrijf, hebben de advocaten van Assange beroep aangetekend bij het Britse Hooggerechtshof tegen het besluit van de minister om Assange uit te leveren. Indien deze rechtbank het beroep afwijst, zijn alle rechtsmiddelen in Groot-Brittannië uitgeput en zullen de advocaten zich wenden tot het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

Ook daar zullen de moeilijkheden alsmaar groter worden. De regering van Boris Johnson (of zijn opvolger) is zich stap voor stap aan het terugtrekken uit het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Vorige maand diende zij bij het Parlement een voorstel in tot afschaffing van de Europese wet op de mensenrechten. Die zou dan worden vervangen door een Britse ‘Bill of Rights‘ – een bevestiging van de soevereiniteit en het primaat van de Britse rechtbanken.

Zelfmoord

Al deze juridische processen zullen veel tijd in beslag nemen. Tijd die door de aanklagers wordt gebruikt als een extra vorm van straf, van druk en slijtage, zowel op de gevangene als op de solidariteitsbeweging. Tijd die onzekerheid, angst en vermoeidheid betekent en de onmogelijkheid om wat dan ook te plannen voor de toekomst.

Dit brengt ons bij de kwestie van Julian’s lichamelijke en geestelijke gezondheid. Er wordt niet genoeg gesproken over het feit dat Assange het risico loopt zelfmoord te plegen als hij onderworpen zou worden aan de Amerikaanse detentievoorwaarden. Alsof dit een bekentenis zou zijn van zwakheid en fragiliteit, onverenigbaar met zijn status van buitengewone held die de machtigsten der aarde heeft getrotseerd. Voor anderen zou zelfmoord sociaal of religieus onaanvaardbaar zijn.

Laten we in dit verband beginnen met een algemene vaststelling: het aantal zelfmoorden in de gevangenis ligt zes tot achtmaal hoger dan in de rest van de samenleving. Dat is waar in België, dat is waar in de meeste landen.

Tijdens de coronacrisis schreef ik enkele artikels over het isolement dat de hele samenleving in die periode ervaarde. Het deed ons nadenken over de fysieke en mentale gevolgen van opsluiting. Op die momenten werd op grote schaal gevoeld wat mensen in detentie voelen: onzekerheid over morgen, eenzaamheid, dode tijd, verveling, frustratie, woede, hoop en wanhoop, spijt en angst. Allemaal gevoelens die op de een of andere manier razen door de hoofden van mensen in detentie.

De zaak Assange doorbreekt de taboes rond zelfmoord en geestesziekten in gevangenissen. Ze legt een systeem van opsluiting bloot waarin zelfs de taaiste verzetsstrijders tot waanzin en over de grens van het leven kunnen worden gedreven. Het is voor mij de ultieme erkenning van wat opsluiting in de omstandigheden van Assange met een mens kan doen.

“Na vijf jaar in de gevangenis moeten mensen naar een psychiater, omdat ze allemaal een beetje of helemaal gek werden”, zegt een Palestijnse ex-politieke gevangene in Israëlische gevangenissen [4]. Dezelfde constatering van het destructieve effect van de gevangenis na vijf jaar hechtenis is terug te vinden in de getuigenissen van gedetineerden en gevangenisdirecteuren in Franse gevangenissen [6].

Voor hen die tijdens hun detentie het slachtoffer zijn geweest van fysieke en/of psychologische marteling, zoals Julian, zijn er onuitwisbare gevolgen. Dikwijls hebben zij ernstige stoornissen, zoals depressie, schizofrenie en andere ziekten, die medische verzorging vereisen. Het wordt tijd dat het publiek zich dit realiseert, voor Julian en voor alle anderen.

Julian Assange opent onze ogen

Vanwege zijn publicaties van de gepleegde misdaden is Julian Assange, letterlijk, in het kamp van de vijand geplaatst. Een kamp waar een uitzonderingsregime heerst dat permanent is en waar alles mogelijk wordt.

Maar tegelijkertijd opent Assange onze ogen voor die vormen van detentie en van behandeling die tot nu toe meestal genegeerd en miskend zijn, zowel door activisten als door het grote publiek. Zoals Sharon Shalev, een deskundige op het gebied van eenzame opsluiting in Supermax-gevangenissen, zegt in een interview aan het eind van dit essay:

“Ik ben niet optimistisch over wat ons te wachten staat, maar ik zie wel een positief effect. Er is solidariteit vandaag. De kennis van de gevangenissen en van de vormen van extreem isolement brengen mensen samen. Het tegengestelde van wat de autoriteiten proberen te bereiken. Zo komt het isolement terug in hun gezicht als een boemerang.”

Moge dit boek daartoe bijdragen.

 

Notes

[1] Enkele voorbeelden. Enkele jaren geleden nodigde mijn vriend Omar Jabary me uit om deel te nemen aan een discussie aan de Universiteit van Gent over de documentaire ‘De gevangenis in twaalf landschappen’ van de Canadese Brett Story. Het is een indrukwekkende film waarin, in 12 filmpanelen, niet de Amerikaanse gevangenis wordt getoond, maar de mate waarin de gevangenis diepgeworteld, genormaliseerd en verweven zit in alle facetten van de Amerikaanse samenleving. “Gevangenis is niet een gebouw dat ver van ons af staat, het is een machtsstructuur die diep verankerd zit in onze relaties, onze economie, in het landschap om ons heen,” legt Brett Story uit. “Gevangenisruimte, zegt ze, strekt zich uit tot in het meest alledaagse”. 

In Brussel besprak ik op uitnodiging van Kobe Matthys met Sari Depreeuw, Sebastien Hendickxs en Dries Martin over een ander aspect van de Amerikaanse gevangeniswereld tijdens een workshop (Assemblage: ‘Bleed is Inevitable’) over de documentaire ‘Scared Straight’, over de hallucinante opvoeding van jongeren buiten de gevangenis door middel van de confrontatie met gevangenisgeweld.

[2] The trial of Julian Assange, Nils Melzer, speciale VN-rapporteur inzake foltering, Verso Books , 2022.

[3] De zaak Talha Ahsan: https://www.sacc.org.uk/articles/2014/ordeal-babar-ahmad-and-talha-ahsan

[4] La toile carcérale, une histoire de l’enfermement en Palestine, door Stéphanie Latte Abdallah, Bayard Editions 2021.

[5] Prisons de France, Violence, radicalisation, déshumanisation : surveillants et détenus parlent, door Farhad Khosrokhavar, Éditions Robert Laffont, 2016.

 

Luk Vervaet

‘Ni parmi les vivants, ni parmi les morts, ce qui attend Julian Assange’ (‘Noch onder de levenden, noch onder de doden, Wat Julian Assange te wachten staat’). Voorwoord: Marie-France Deprez, Comité Free Assange Belgium. 

Prijs 10 euro. Wil je het boek bestellen? Stort dan 13 euro (verzendingskosten inbegrepen) op rekeningnummer Antidote: BE20 0004 2359 4956 met mededeling «Assange» EN uw postadres. 

 

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!