De Belgisch-Palestijnse filmmaker Mohanad Yaqubi (° 1981) was, als oprichter van het vanuit Ramallah opererende productiebedrijf Idioms Film en het collectief Subversive Film, binnen het Gentse KASK actief betrokken bij het onderzoeksproject For an Imperfect Archive. Een project dat beeldmateriaal kadert in het emancipatiestreven van de jaren zestig en zeventig. Dat leidde eerder tot Off Frame aka Revolution until Victory (2016) en nu R21 aka Restoring Solidarity (2022).
De eerste film toonde archiefmateriaal gefilmd door de (door de PLO opgerichte) Palestine Film Unit in het kader van de Palestijnse verzetscinema die ontwikkeld werd tijdens de jaren zestig tot tachtig, de tweede focust op beeldmateriaal dat in dezelfde periode de Japanse solidariteitsbeweging ondersteunde. R21 aka Restoring Solidarity is een audiovisueel essay dat archiefmateriaal samenbrengt in een creatieve documentaire die historisch materiaal toont en duidt.
Mohanad Yaqubi
Solidariteit en herinneringen
Vertrekpunt was een collectie van 20 films die Mohanad Yaqubi in Tokyo ontdekte toen hij er Off Frame aka Revolution until Victory voorstelde. Interviews, experimentele films, documentaire impressies en propagandafilms die één ding gemeen hebben: ze dienden om de Japanse solidariteitsbeweging met Palestina te ondersteunen. Een verteller zorgt in R21 aka Restoring Solidarity voor omkadering: het verzet tegen de nieuwe Amerikaans-Japanse militaire samenwerking in 1960 vond inspiratie in de Palestijnse bevrijdingsstrijd. PLO leider Yasser Arafat vat het met zijn legendarische glimlach samen: “Het Japanse volk staat dicht bij onze zaak.”
“Film was een machtige manier om onze herinneringen levendig te houden” horen we en heel wat gruwel (de slachtpartij in de vluchtelingenkampen Sabra & Shatila, verwoestingen in Gaza, bombardementen) passeert de revue. De kijker kan zelf een parallel met de actuele tragedie maken. “En ze noemen zich beschaafd” verzucht een oude vrouw die oproept een verwoest dorp om te vormen tot een herinneringsmonument. Ook sterk is het statement van (de door Israël vermoordde) dichter Kamal Nasser: “We do not fight for the sake of fighting, we do not want war for the sake of war but we want the world to know we have a cause.” En: “we fundamentally differentiate between Jews and zionists.”
R21 aka Restoring Solidarity van Mohanad Yaqubi
Militant archiveren en restaureren
R21 aka Restoring Solidarity is geen educatieve analyse van een tijdsgewricht – de ontluikende strijd voor Palestijnse zelfbeschikking tijdens de sixties en seventies – maar draagt wel dingen aan die momenteel uit beeld blijven. Zoals de impact van de Balfour Declaration in 1917, de rol van de internationale gemeenschap bij de oprichting van de staat Israël en de zionistische terreur in 1947. Tegelijk peilt de filmmaker ook naar de grens tussen solidariteit en propaganda, naar hoe een blik gestuurd kan worden. Naar militant filmen en archiveren.
Het filmmateriaal werd gerestaureerd, maar niet om de beelden te verfraaien en de tand des tijds weg te gommen. Integendeel, de filmmaker laat zowel de textuur van het materiaal als de ingrepen van de monteurs en scenaristen zien. “Het thema van mijn research is imperfecte archieven,” zegt Yaqubi daarover in Filmmaker, “mijn inspiratiebron is Julio Garcia Espinosa’s (n.v.d.a. in 1969 geschreven) tekst For an imperfect cinema. Voor hem gingen films over experimenteren, niet over zoeken naar perfectie. Espinosa pleit voor een esthetiek die de wil van het volk weerspiegelt. Imperfecte cinema moet op eenzelfde manier gearchiveerd worden. De Tokyo Reels waaruit ik put vormen het archief van een revolutie die niet, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Algerijnse revolutie, geslaagd is.”
R21 aka Restoring Solidarity van Mohanad Yaqubi
“Wat betekent archiveren,” preciseert de regisseur, “It’s telling history and forming a narrative. You rearrange history according to your ideology.” Digitaal oppoetsen van het gevonden materiaal hoort daar niet bij. “In militante cinema wordt niet gezocht naar perfecte beelden,” aldus Yaqubi, “militante filmmakers stellen zich eerder vragen. Wat is de inhoud? Wat is de betekenis? Wat is de impact? Dat hielden we in gedachten bij de restauratie. Noem het militant archiveren.” Gespreksstof genoeg bij de voorstelling-met-Q&A van R21 aka Restoring Solidarity in Antwerpen. Afspraak 31 januari@DE CINEMA.
R 21 AKA RESTORING SOLIDARITY van Mohanad Yaqubi. Palestina-België-Qatar 2022, 71’. Verteller Lisa Spilliaert. Scenario Mohanad Yaqubi, Rami El Nihawi & Lisa Spilliaert. Montage Rami El Nihawi. Fotografie Casey Asprooth-Jackson. Research & production support KASK Gent. Productie Idioms Film, Palestina.
Vertoning woensdag 31 januari 2024. Gevolgd door Q&A met regisseur Mohanad Yaqubi. De Cinema, Maarschalk Gerardstraat 4, 2000 Antwerpen. Info. www.decinema.be
R21 aka Restoring Solidarity van Mohanad Yaqubi
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
