Om een opvangplaats voor elk kind te realiseren tegen 2020 zijn minstens 44.000 extra plaatsen nodig. Of een verdubbeling van de inspanningen van de voorbije jaren…

Veel (toekomstige) jonge ouders kunnen ervan getuigen: kinderopvang vinden is niet simpel. Wachtlijsten, onzekerheid, verplicht opnemen van ouderschapsverlof in afwachting tot er een plaatsje vrijkomt…Wat dan te zeggen voor die werkzoekende moeder, die dan wel een job vindt, maar geen kinderopvangplaats en uiteindelijk nog dreigt te worden bestempeld als werkweigeraar?

De ambitieuze doelstellingen en de inhaaloperaties in de kinderopvang komen geen seconde te vroeg. Het doel van de Vlaamse regering is immers om tegen 2020 het basisrecht op kinderopvang te realiseren. Daarvoor zijn minstens 44.000 extra plaatsen nodig.

Meer commercie als antwoord?

In het verleden waren er twee mirakelrecepten om snel het aantal kinderopvangplaatsen op te krikken:

• onthaalouders (die nog steeds kunnen genieten van een nepstatuut, alle beloftes voor een volwaardig werknemersstatuut ten spijt) en goed zijn voor 36% van de opvangplaatsen.
• zelfstandige initiatieven, die beperkt worden gesubsidieerd, aan minder normen worden onderworpen en winsten mogen genereren. Ondertussen maken zij 43% van het aanbod uit (een stijging met 10% in 5 jaar!).

Sommigen pleiten voor nog meer commerciële initiatieven. Dat zou minder kosten aan de overheid, zeggen ze, maar in één adem eisen ze wel ook toegang tot de bestaande subsidies. De eerste doelstelling is dan om winstgevende activiteiten te ontplooien die op een markt worden aangeboden. De overheid dient hierbij enkel om de ouders te ondersteunen om toch maar die (dure) diensten te kunnen inkopen (en zo komen ze dan weer met kinderopvangcheques op de proppen).

Nu is kinderopvang een belangrijke voorziening die ervoor zorgt dat ouders kunnen gaan werken. Wist je trouwens dat we een topland zijn inzake werkzaamheid van vrouwen tussen 22 en 50? 75% is aan het werk! Goede en betaalbare kinderopvang draagt hier zeker toe bij…

Maar kinderopvang is ook en vooral een heel belangrijke voorziening in de ontplooiing en ontwikkeling van jonge kinderen, voor zover het in kwaliteitsvolle omstandigheden gebeurt, met goed geschoold personeel. Als we ooit werk willen maken van gelijke kansen voor elk kind, dan zal kinderopvang zeker een belangrijk deel van het antwoord zijn! Daarom is kinderopvang niet zomaar een dienst die ouders, in een commerciële logica, op een markt kopen…

Dus neen: commercie is niet het antwoord! Er zullen andere antwoorden moeten worden gevonden opdat elk kind dat opvang nodig heeft er toegang toe krijgt en opdat elke kinderopvangplaats er eentje is van goede kwaliteit…

Brengt het nieuwe kaderdecreet soelaas?

Een nieuw Vlaams decreet voor de opvang van baby’s en peuters staat in de steigers.

Een aantal zaken zijn zeer positief: zo zal iedereen die kinderopvang wil aanbieden een vergunning moeten hebben en de regels zullen voor iedereen dezelfde zijn. Er wordt wel een onderscheid gemaakt tussen enerzijds kleinschalige gezinsopvang (beter gekend als de onthaalouders) en anderzijds de groepsopvang (de crèches en kinderdagverblijven).

Er zijn ook duidelijke voorwaarden inzake opleiding en tewerkstelling in de sector. Er moet tenslotte meer transparantie zijn over de vrije plaatsen en elke gemeente moet een kinderopvangloket organiseren.

Maar het schoentje blijft op vele vlakken knellen

Zo is de begeleidingsnorm veel te hoog. Eén begeleider voor zes tegelijk aanwezige kinderen is echt wel het maximum wil men kwaliteit en veiligheid kunnen garanderen (én werkbare jobs voor de werknemers). Het decreet laat echter ruimte om dit maximum ruimschoots te overschrijden (er zou sprake zijn van 1 op 12 of zelfs meer).

Bovendien wordt inkomensgerelateerde opvang niet de norm: crèches kunnen eigen tarieven blijven hanteren en ze zullen ook geen extra inspanningen moeten doen om plaatsen te voorzien voor een divers publiek aan kinderen. In plaats van meer toegankelijke en betaalbare opvang zouden we dus wel eens kunnen eindigen met een zeer dure grap voor de ouders…

De clou van het verhaal is natuurlijk dat de decreetgever uitgaat van een budgettaire nuloperatie. En hier is het schoentje vele maten te klein indien men wil inzetten op kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid.

Een kwaliteitsvolle plaats voor elk kind?

Neen, we zijn er nog lang niet… Kinderopvang zou net als onderwijs een evidentie moeten zijn voor de samenleving, want iedereen wint erbij.

• De ouders, die kansen krijgen om buitenshuis actief te zijn.
• De kinderen, die via kwaliteitsvolle omkadering alle kansen krijgen tot ontplooiing en maatschappelijke deelname.
• De bedrijven, die erop kunnen rekenen dat ze ook jonge ouders kunnen in dienst nemen en houden.
• De kinderopvanginitiatieven, die verder kunnen inzetten op een goede, menselijke en kwaliteitsvolle dienstverlening.
• De samenleving, die door de vroege investering in jonge kinderen, een heleboel latere problemen kan vermijden…

Een vijfvoudige “win” dus. Maar op voorwaarde dat er voldoende overheidsbudget naar de kinderopvang gaat.

Françoise Vermeersch, adviseur studiedienst Vlaams ABVV