Anuna De Wever met Greta Thunberg
Anuna De Wever met Greta Thunberg
Interview -

“Hoe premier De Croo op de klimaattop bezig was, dat was ronduit beschamend.” Interview met Anuna De Wever

Anuna De Wever, bekend boegbeeld van Youth for Climate vertelt in een openhartig en pittig interview hoe ze de klimaattop in Glasgow heeft beleefd, welk bilan ze van de top maakt en hoe het nu verder moet met onze planeet.

vrijdag 19 november 2021 19:23
Spread the love

 

De verwachtingen voor de top in Glasgow waren hooggespannen. Was dat bij jou en Youth for Climate[1] ook het geval?

Nee. Wij wisten op voorhand dat het een zeer exclusieve top zou zijn. Door de ongelijke verdeling van de vaccins hebben heel wat mensen uit het Zuiden niet kunnen deelnemen. Het zijn nochtans precies die mensen die een platform moeten krijgen omdat zij de meeste gevolgen dragen van de klimaatcrisis.

De onderhandelaars die op zo’n top aanwezig zijn, zijn alleen maar wereldleiders en technocraten. Er zijn geen jongeren bij, geen activisten, geen actoren van het middenveld, geen mensen van kleur. De onderhandelingen worden gevoerd door mensen die de wereld niet representeren. Uiteraard gaan daar ook geen beslissingen uit komen die de wereld beschermen.

We wisten op voorhand dat heel wat landen, o.a. de lidstaten van de EU, niet mee waren. Vóór de top hadden experts berekend dat we met de huidige doelstellingen naar een opwarming gaan van 2.7°C. Dat is veel te veel. Dat is een wereld die onbewoonbaar is voor miljoenen mensen.

De onderhandelingen op de top worden gevoerd door mensen die de wereld niet representeren. Uiteraard gaan daar ook geen beslissingen uit komen die de wereld beschermen.

Het was de COP[2] die het akkoord van Parijs moest bekrachtigen, waarbij alles duidelijk ging worden en alle landen NDC’s[3] gingen inleveren. Maar de top was heel slecht voorbereid. Over heel wat van die akkoorden heeft men nog last minute moeten beginnen onderhandelen en daardoor zijn ook heel veel van de grote beslissingen vooruitgeschoven.

Zo’n top zou een eindmomentum moeten zijn, maar dat is het momenteel niet, omdat men beslissingen een heel jaar voor zich uit schuift. Elke dag zouden de wereldleiders het klimaat honderd procent als prioriteit moeten zien. Want alles is daarmee verbonden. Als we het klimaatprobleem niet oplossen of serieus nemen heeft niets nog zin. Het feit dat dit gedurende het jaar geen prioriteit is zorgt ervoor dat die tops elke keer opnieuw mislukken.

Wij waren dus op voorhand pessimistisch en wij hebben gezien dat dit inderdaad een realistische inschatting was.

Met de huidige doelstellingen gaan we naar een opwarming van 2.7°C. Dat is een wereld die onbewoonbaar is voor miljoenen mensen.

Hoe was de sfeer daar in Glasgow?

Onze ontvangst was in elk geval heel hartverwarmend. Toen we na een lange treinrit aankwamen in Glasgow wachtten ons de Grootouders voor het Klimaat op aan het station. Een delegatie van twintig grootouders die een vierdaagse voettocht van Edinburgh naar Glasgow, zo’n 100km, hadden gedaan om ons te verwelkomen in Glasgow en ons mee te ondersteunen waar nodig tijdens de conferentie.

Dat we duidelijk niet alleen een jongerenbeweging zijn, maar een beweging van grandparents-, scientists-, workers-, teachers-, … for Climate, toont opnieuw aan dat dit iedereen in de wereld aangaat en dat het niet gewoon ‘jeugdig idealisme’ is.

Daarbinnen zitten met al die zogezegde wereldleiders en ‘nette mensen’ die eigenlijk niets zinvol doen, is heel deprimerend.

Met Youth for Climate hadden wij geluk dat we op de top zelf binnen mochten. Voor de meeste activisten was dat echter niet het geval. Zij stonden elke dag buiten, op de straten rondom de top, om te protesteren. Op vrijdag en zaterdag zijn er 150.000 mensen op straat gekomen.

Er was ook de People’s Summit, de alternatieve top waar de activisten en mensen uit het middenveld samenkwamen en workshops deden. Het zijn die mensen die ons energie gaven. Want daarbinnen zitten met al die zogezegde wereldleiders en ‘nette mensen’ die eigenlijk niets zinvol doen, dat is heel deprimerend.

Om eerlijk te zijn, binnen of buiten de COP zitten, zo’n groot verschil maakt dat niet. Het is niet dat wij echt een stem hebben gekregen. Nu en dan konden wij ergens gaan kijken, gaan observeren. Maar de echte onderhandelingen worden weg van het publiek gevoerd, weg van jongeren, weg van mensen die daar eigenlijk zouden moeten zitten. Voor ons is zo’n top meer een soort slideshow.

Heb je daar contact gehad met onze politici?

Ja. We hebben er verschillende ontmoet. De ervaring daarmee was verschrikkelijk slecht. Weet je wat het probleem is? België zegt daar dat we een internationaal voorbeeld zijn, dat we goed bezig zijn. Maar we hebben niet eens een eigen federaal regeerakkoord, we zijn niet aangesloten bij de High Ambition Coalition[4] en onze eigen doelstellingen zijn niet in overeenstemming met de akkoorden van Parijs. Dat was zeer frustrerend voor ons.

Historisch en internationaal gezien hebben wij een veel grotere verantwoordelijkheid dan die we nu opnemen. Wij hebben m.a.w. absoluut geen recht van spreken op die top.

Historisch en internationaal gezien hebben wij een veel grotere verantwoordelijkheid dan die wij nu opnemen. Wij hebben m.a.w. absoluut geen recht van spreken op die top. Als je zag hoe onze premier bezig was, dat was ronduit beschamend. De eerste twee dagen op de top zag je de ene wereldleider na de andere in hun speeches aan greenwashing[5] doen. Ook bij onze eigen premier, Alexander De Croo, was dat het geval.

Wij schamen ons echt voor wat hij daar gezegd heeft. Wij schamen ons voor wat België op nationaal niveau aan het doen is. Wij hebben geen nood aan zo’n speeches. Wij hebben nood aan onderhandelingen die de klimaatcrisis serieus nemen, die de doelstellingen hoger plaatsen en waarin landen met NDC’s komen waardoor die doelstellingen bereikt kunnen worden.

België werd nochtans afgelopen zomer zelf geconfronteerd met ernstige overstromingen.

Inderdaad. Uiteraard komt dat ook door klimaatopwarming, maar politici zijn daar niet eerlijk genoeg over geweest. Als we nu zien hoe de regering die mensen in Verviers en in Pepinster heeft behandeld, hoe die mensen nu de winter moeten ingaan en hoe weinig actie is ondernomen om die slachtoffers op te vangen, dan is dat ook al beschamend.

Wij schamen ons echt voor wat Alexander De Croo daar gezegd heeft. Wij schamen ons voor wat België nationaal aan het doen is.

Kijk, wij hebben één crisis gehad in ons land. In vergelijking met veel andere landen was die nog helemaal niet zo erg. Maar die crisis hebben wij dan nog eens kei slecht aangepakt ook. Het enige dat ik heb gevoeld over België op de top is pure schaamte. Ik vind het erg dat heel wat mensen zich niet bewust zijn van hoe belachelijk slecht België bezig is.

En Vlaanderen?

Wij hebben ook heel veel druk gezet op Zuhal Demir, omdat het vooral haar beleid in Vlaanderen is dat ervoor zorgt dat het op federaal niveau blokkeert. Maar zelfs federaal moeten onze doelstellingen veel hoger liggen en moeten we de krachtsverhoudingen opbouwen om internationaal druk te zetten. Dat is niet gebeurd omdat wij ons eigen huishouden niet in orde hebben.

Als we nu zien hoe de regering de mensen in Verviers en in Pepinster heeft behandeld en die mensen nu de winter moeten ingaan, dan is dat beschamend.

Het was heel deprimerend om met die Vlaamse politici te praten omdat je ziet hoe hard zij in een Vlaamse of Belgische bubbel zitten. Zij houden totaal geen rekening met globale ongelijkheid en de globale klimaatcrisis, en de miljoenen mensen die vandaag al de gevolgen ervan dragen.

Politici die zeggen: “Het komt allemaal wel goed, de technologie zal het oplossen en we zullen CO2 neutraal zijn tegen 2050”, dat is een en al greenwashing. We moeten daarvan af. Politici moeten terug de waarheid beginnen spreken. Voor mij is dat de essentie van het sociaal contract tussen overheid en burgers. Burgers moeten de waarheid weten als we echt in een democratie willen leven waar burgers inspraak hebben in wat er gebeurt.

Het was heel deprimerend om met de Vlaamse politici te praten omdat je ziet hoe hard zij in een Vlaamse bubbel zitten. Zij houden totaal geen rekening met globale ongelijkheid en de globale klimaatcrisis.

Wat is jouw eindoordeel over de top?

Voor mij is COP26 absoluut mislukt. Ten eerste al door het feit dat heel wat mensen die daar hadden moeten zijn niet aanwezig waren. Maar ook door het feit dat de globale doelstellingen die nu afgesproken zijn gewoon te ontoereikend zijn.

Ook op het vlak van financiering heeft de top gefaald. Voor de landen van het Zuiden was er in het verleden jaarlijks 100 miljard dollar beloofd en we zitten nu aan 80 miljard. De meeste van die landen hebben echter veel meer financiering nodig om de energietransitie te realiseren, maar ook om geld te krijgen om al die crisissen ten gevolge van het klimaat op te vangen. Denk maar aan orkanen of droogtes.

Zo’n crisissen doen zich niet direct voor bij ons zijn maar eerder bij hen. Wij in het Westen veroorzaken de klimaatcrisis, maar andere mensen dragen daar de gevolgen van en dan weigeren wij zelfs nog om daar onze verantwoordelijkheid voor op te nemen. Wat een hypocrisie. Er zijn zelfs ontwikkelingslanden die leningen hebben moeten aangaan bij de Westerse wereld om de schade te vergoeden van zo’n crisissen. Dat is echt schandalig.

Eigenlijk is er vorige week beslist door onze wereldleiders dat wij een wereld verdedigen die miljoenen mensen achterlaat. Dat weten we zwart op wit. Als we nu de doelstellingen halen die we hebben vastgelegd, die onze politici verdedigen in hun speeches, dan gaan we naar een wereld die onleefbaar is voor miljoenen mensen.

Eigenlijk is er vorige week beslist door onze wereldleiders dat wij een wereld verdedigen die miljoenen mensen achterlaat.

Zijn er dan geen punten van vooruitgang?

Ja(zucht). Er is altijd vooruitgang. Er zijn beslissingen gemaakt, de NDC’s zijn binnengekomen en iedereen heeft opnieuw kunnen samenzitten. Met de nieuwe doelstellingen die nu zijn aangescherpt gaan we van 2.7°C naar 2.4°C. Maar ik kan daar echt niet positief over zijn.

Er zijn uiteraard positieve dingen. Maar dat is net het probleem dat de media en ook politici daar dan altijd op focussen: “Zie je wel, het gaat toch vooruit”. Terwijl we weten dat de uitkomst in essentie echt slecht is. Het gaat niet alleen over emissies in de atmosfeer, dit gaat over mensenrechten. Dit gaat over miljoenen mensen die gaan sterven door de beslissingen die daar zijn gemaakt.

Ik snap niet hoe Belgische politici zoals Alexander De Croo kunnen slapen als ze weten wat ik weet over de beslissingen die daar zijn gemaakt en wat de gevolgen daarvan zijn. Ik kan daar niet eens van slapen en ik ben dan nog niet eens verantwoordelijk voor die beslissingen.

Ik snap niet hoe Belgische politici zoals Alexander De Croo kunnen slapen als ze weten wat ik weet over de beslissingen die daar zijn gemaakt en wat de gevolgen daarvan zijn.

Toen ik terugkwam van de top, heb ik met familieleden en vrienden zitten praten. Zij zeggen, “Och Anuna, er is toch iets gebeurd, ze zijn toch stappen aan het zetten.” Dat is het schrijnende. Zij hebben totaal niet door hoe ernstig het is en waar wij eigenlijk mee bezig zijn. Ze beseffen niet dat dit echt de laatste doorslaggevende beslissingen kunnen zijn om het tij te keren.

Wie zijn volgens jou de grootste winnaars van deze top?

De rijkste landen, want die komen er opnieuw goed mee weg. Er waren presidenten van eilandnaties die zeiden: “Wij willen dit akkoord niet sluiten. Dit betekent gewoon het einde van de mensheid en het einde van onze cultuur. Maar we hebben dat geld nodig en als we niet tekenen hebben we helemaal niks.” Zij proberen de laatste kruimels te pakken te krijgen.

Dit gaat niet meer over globale gelijkheid of mensenrechten maar over winst. Men probeert geld te slaan uit het klimaat. Heel veel woorden en speeches worden gebruikt om dat te verdoezelen, maar in essentie is het dat wel.

Ook de fossiele energiesector is een grote winnaar. De lobbyisten van de energiesector vormden de grootste delegatie op deze top! Het is belachelijk dat zij in veel grotere aantallen aanwezig waren op de top dan de activisten. Daar zie je ook al weer duidelijk waar die top eigenlijk over gaat en wie er beschermd wordt. Het zijn de grote industriëlen, de grote sectoren en de grote bedrijven die onze politici willen beschermen. Dat is opnieuw heel duidelijk geworden op deze top en het is ook gelukt.

Men probeert geld te slaan uit het klimaat. Heel veel woorden en speeches worden gebruikt om dat te verdoezelen, maar in essentie is het dat wel.

Alles in een keer willen binnenhalen op zo’n top, is dat niet idealistisch?

Kijk, dat is geen kwestie van idealisme, we hebben gewoon geen tijd. We zitten eerst en vooral met een kantelpunt. Binnen zes à zeven jaar is ons koolstofbudget[6] opgebruikt, waardoor klimaatopwarming onomkeerbaar wordt. Elke volgende generatie gaat een planeet erven die meer onleefbaar is. Daar komt het op neer. Het gaat over de uitsterving van de mensheid, we hebben geen tijd. Maar we hebben ook geen tijd omdat er op dit moment al miljoenen mensen zijn die aan de klimaatcrisis sterven. Punt.

Elke volgende generatie gaat een planeet erven die meer onleefbaar is. Het gaat over de uitsterving van de mensheid. We hebben geen tijd.

Wij hebben gezien tijdens corona dat we in een crisis wel degelijk radicale en snelle beslissingen kunnen nemen. Iedereen een mondmasker, ineens was er keiveel geld aanwezig, ineens werd er wel naar experten geluisterd en ineens was er de noodregering die een mandaat had om drastische maatregelen door te voeren. Zoiets hebben wij ook nodig voor het klimaat. Maar waarom hebben we dat niet? Omdat onze politici de klimaatcrisis minimaliseren.

Is het ondertussen al niet te laat om een klimaatcrisis te vermijden?

Nee. Er zijn verschillende scenario’s voor de toekomst. We willen onder 1,5°C blijven, maar met de huidige doelstellingen en de huidige maatregelen gaat dat gewoon niet lukken. Maar tussen een wereld van 1,5°C en van 2°C is er wel een heel groot verschil. Idem voor het verschil tussen 2°C en 2,5°C, enzovoort.

Elke tiende van een graad is het waard om voor te vechten, omdat het mensenlevens zijn die wij sparen. Op dit moment gaat de wereld er absoluut niet beter uit zien, we stevenen af op een verschrikkelijk scenario. Wat we proberen is om tenminste naar een minder verschrikkelijk scenario te gaan. Er zijn nog zoveel verschillende kanten die we op kunnen. Daarom is elke druk nodig om er gewoon voor te zorgen dat mensenlevens gespaard blijven.

We stevenen af op een verschrikkelijk scenario. Wat wij proberen is om tenminste naar een minder verschrikkelijk scenario te gaan.

We stevenen af op klimaatopwarming van 2,5°C. Hoe ziet die wereld eruit? Dat is een wereld met 1,2 miljard vluchtelingen tegen 2050, met gigantische droogtes, met uitgestrekte gebieden die gewoon onbewoonbaar gaan worden, met voedselschaarste, met waterschaarste, enz. Het is een wereld die onbewoonbaar is voor miljoenen mensen en het gaat veel mensenlevens kosten. Voor ons moet dat cijfer absoluut naar beneden en daarvoor is alle druk nodig.

Is het mogelijk om de klimaatopwarming tegen te gaan binnen ons huidig systeem?

Nee, dat denk ik niet. We hebben absoluut een systeemverandering nodig. Het kapitalisme moet veranderen omdat we zien dat de drang naar eeuwige groei niet kan. Wij hebben geen respect voor onze planetaire grenzen en in dit systeem is er een superklein gedeelte van mensen die heel rijk zijn en al de rest krijgt de laatste kruimels, zeker als je dat op internationaal niveau bekijkt.

Het kapitalisme moet veranderen omdat we zien dat de drang naar eeuwige groei niet kan.

Dus dat moet veranderen. We moeten naar een systeem waarin dingen duurzaam zijn, regeneratief,[7] circulair,[8] met respect voor de planetaire grenzen en waar mensen als prioriteit gezien worden. Momenteel hebben we dat niet.

Leiden niet heel wat van de voorgestelde maatregelen tot een soort ‘groene’ ongelijkheid?

Inderdaad. Er is een heel kleine groep mensen die de klimaatcrisis veroorzaakt. Daarnaast heb je een heel groot deel die daar de gevolgen van draagt, maar zelf niet middelen heeft of krijgt om daar tegen te vechten. Zeker op globaal vlak zie je dat: het Noorden tegenover het Zuiden.

Maar ook bij ons zien we dat de maatregelen die politici doorvoeren absoluut niet sociaal zijn, zeker als je kijkt naar het Vlaams klimaatbeleid. Alles wat moet gebeuren om duurzamer te worden, wordt naar de mensen zelf toegeschoven. Dat kan niet. De overheid moet zorgen dat er een politiek raamwerk komt waarbinnen mensen ondersteund en gemotiveerd worden om duurzamer te gaan leven.

De maatregelen die Vlaamse politici doorvoeren zijn absoluut niet sociaal. Mensen knappen daar natuurlijk op af.

Als je alles naar de burger toeschuift dan knappen mensen daar natuurlijk op af. De maatregelen moeten voor de mensen financieel haalbaar zijn. Dat is niet het geval. Een klassiek voorbeeld is dat je voor 25 euro vliegt naar Spanje maar dat een treinrit 400 euro kost. Het is maar een voorbeeld, maar het toont hoe de fossiele brandstofindustrieën zo gigantisch aanwezig zijn in onze maatschappij. We moeten echt weg van een samenleving die verslaafd is aan fossiele brandstoffen.

Als je ziet welk potje de regeringsleiders er van maken, is het dan wel verstandig om het klimaat aan hen over te laten? Moeten burgers niet zelf meer de zaken in handen pakken?

Ja, dat proberen wij dus te doen hé (lacht). Daarom informeren wij mensen en mobiliseren wij ze om op straat te komen, om zo politieke druk te zetten. Maar de activisten zouden vanop straat ook mee aan politiek moeten doen, proberen het dossier op tafel te krijgen.

We hebben vanuit verschillende kanten in de samenleving druk nodig: vanuit de straat, vanuit de politiek en vanuit de media. Wat wij tot nog toe gedaan hebben is er vooral voor zorgen dat mensen op straat komen. Maar laat ons eerlijk zijn, wij zitten nog steeds niet in de onderhandelingen. Wij hebben daar geen zetel.

Wat wij tot nog toe gedaan hebben is er vooral voor zorgen dat mensen op straat komen. Maar laat ons eerlijk zijn, wij zitten nog steeds niet in de onderhandelingen.

Ik zit niet elke week in het parlement, om daar mee te stemmen, om daar mijn mening te geven over wat er gebeurt. Wat wij tot op heden doen is gewoon algemene druk ontwikkelen, meer niet. Veel politici doen alsof ze die druk omarmen en aan onze kant staan, ook al is dat totaal niet zo.

Hoe gaan jullie verder na deze top?

Met deze top begint voor ons als activisten een nieuw hoofdstuk. Veel zaken waarvoor wij heel lang hebben gevochten en campagne gevoerd, zijn nu tot een einde gekomen. Er zijn doelstellingen vastgelegd en beslissingen genomen. De landen gaan nu beginnen om voor die doelstellingen te gaan en om die beslissingen door te voeren. Maar het grote probleem is dat doelstellingen veel te laag liggen.

Voor ons als activisten is dan de vraag wat we daarmee gaan doen. We staan voor een moment van serieuze reflectie. We komen echt op een punt dat de onderhandelingen opnieuw moeten worden opengegooid. Contracten moeten gebroken worden en wetten herzien.

We komen echt op een punt dat de onderhandelingen opnieuw moeten worden opengegooid. Contracten moeten gebroken worden en wetten herzien.

De vraag is op welke manier we meer druk kunnen uitoefenen. Hoe gaan we een plaats aan de onderhandelingstafel claimen, en op welke manier gaan we dat doen? Blijven we op straat of proberen we meer binnen te dringen in de instituten. Ik denk dat er heel veel verschillende manieren zijn. Wij zijn daarover aan het brainstormen, ik heb daar zelf nog niet het antwoord op gevonden. De uitdagingen zijn immens.

 

Notes:

[1] Youth for Climate is een klimaatactiebeweging opgericht door Anuna De Wever en Kyra Gantois. De beweging is geïnspireerd door Greta Thunberg, die in augustus 2018 elke vrijdag begon te staken om klimaatactie te eisen. Zij vinden het huidige klimaatbeleid, zowel lokaal, nationaal als internationaal, niet ambitieus genoeg.

[2] COP staat voor Conference of the Parties, of de Conferentie van de Partijen. De COP is de jaarlijkse vergadering van alle landen die het VN-Klimaatverdrag hebben geratificeerd en waar alle belangrijke beslissingen genomen worden.

[3] NDC staat voor Nationally Determined Contributions, of nationaal vastgestelde (klimaat)doelstellingen. Ze zijn een evaluatiemechanisme, afgesproken in het kader van het Klimaatverdrag, en meer bepaald het Akkoord van Parijs. Individuele landen moeten volgens het akkoord hun inspanningen uitwerken, internationaal rapporteren en regelmatig bijwerken, aan de hand van vastgelegde criteria.

[4] Dat is een coalitie van die o.a. een uitfasering van fossiele brandstoffen nastreeft.

[5] Greenwashing – letterlijk groenwassen – is de strategie van bedrijven of overheden om zichzelf een groen imago aan te meten dat de indruk geeft dat zij actief verantwoordelijkheid zouden nemen in de strijd tegen de klimaatverandering.

[6] Het koolstofbudget is de hoeveelheid CO2 die er in de atmosfeer nog bij mag komen om de klimaatopwarming tot 1,5°C te beperken.

[7] Het bewerken van afvalstoffen zodat die hergebruikt kunnen worden, bijvoorbeeld bij batterijen.

[8] Producten die na gebruik volledig recyclebaar zijn.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!