Monika Triest met rainbow sjaal
Boekrecensie -

Monika Triest: Progressief Amerika leeft!

Wanneer docente Monika Triest in 2019 terugkeert naar de VS doet ze dat om te onderzoeken of de progressieve verzetsbewegingen waarbij ze vroeger actief betrokken was, nog 'leven' in het Trump-tijdperk. Gesprekken met vrienden die strijden tegen racisme, uitbuiting en vrouwendiscriminatie leiden tot een boek: 'Het andere Amerika'. De ondertitel 'In de schaduw van Trump' zet de toon: de 'America First'-politiek van president Donald Trump bepaalt de agenda, progressief Amerika is in het verzet gedrongen. De rijke ervaring en traditie op dat vlak zal activisten echter helpen. Dat hoopt Triest alleszins.

donderdag 2 juli 2020 11:00
Spread the love

 

In Wiens verhaal is dit? benadrukt essayiste Rebecca Solnit dat in het Trump-tijdperk al wie niet tot de zogenaamde zwijgende meerderheid van de president behoort de verwijtende vraag ‘leeft u in een bubbel?’ krijgt. Het uitgangspunt daarbij is dat wie geen mensen kent die goedkoop bier drinken, in een pick-up rondrijden, in een fabriek werken en in een plaats met minder dan 50.000 inwoners leven, wel in een zeer elitaire bubbel leeft. Wit, christelijk kleinsteeds Amerika uit de arbeidersklasse is de norm. “Wij zouden hén moeten kennen, is de logica”, stelt Solnit, “zij hoeven ons niet te kennen.”

“Maar”, aldus Solnit, “minder dan 20 procent van de Amerikanen zijn witte belijdende christenen, nog maar net iets meer dan er latino’s zijn, en die eerste groep slinkt even hard als de laatste groeit.” Bovendien, “er werken meer Amerikanen in musea dan in de mijnen, maar mijnwerkers worden beschreven als heilige wezens die enorme subsidies en het opofferen van het klimaat verdienen, terwijl mensen die in musea werken … ach, niemand noemt hun baan als symbool van onze nationale identiteit.” Eigenlijk zou je het kunnen omkeren: “Misschien is het eigenlijke probleem dat er in wit, christelijk, voorstedelijk, kleinsteeds en landelijk Amerika te veel mensen wonen die in een bubbel willen leven en denken dat ze daar het recht toe hebben, en dat iedereen die anders is, wordt beschouwd als een bedreiging en een indringer die uit de weg geruimd moet worden.”

Progressief Amerika gefileerd door Monika Triest

De tocht van Monika Triest

De vraag is dan ook wie er nu echt in een denkbeeldig Amerika leeft. En of de perceptie waarin een conservatieve meerderheid een progressieve minderheid volledig heeft weggedrumd wel klopt. Het is een van de vragen die Monika Triest bezighouden in Het andere Amerika. In de schaduw van Trump. Wanneer ze in 2019 na een lange afwezigheid terugkeert naar de Verenigde Staten gaat ze op zoek naar progressief Amerika, naar activisten die ageren tegen de macht van het grote kapitaal, tegen verrechtsing, tegen discriminatie, tegen racisme en tegen seksisme. Het is voor Triest ook een reis naar haar verleden want ze studeerde, leefde en werkte (als lesgeefster) in de jaren zestig en zeventig in de VS.

Vooral het progressieve Antioch College in Yellow Springs, Ohio liet toen als vooruitstrevende instelling een diepe indruk na op Monika Triest. Ze geraakte betrokken bij activisme tegen de oorlog in Vietnam, voor burgerrechten, tegen discriminatie van kleurlingen en voor de ontvoogding van vrouwen. Vele jaren later zoekt Triest drie van haar generatiegenoten op om te peilen naar hun persoonlijk traject en naar hun visie op de actuele politieke situatie. Tegelijk probeert ze samen met hen het ‘andere Amerika’ in kaart te brengen.

Triest opent met een ‘Brief aan de president’ vanuit het oogpunt van een Europese outsider. Het is geen aanklacht maar een weerspiegeling van de kloof die gaapt tussen het discours van Donald Trump en de in Europa heersende opvattingen en bekommernissen. Niet bepaald vernieuwend en scherpzinnig. Interessanter wordt het wanneer de auteur de protagonisten van haar boek voorstelt. Michael voor een hoofdstuk over ‘The Red Scare‘, het anticommunisme dat naast activisten ook vakbonden en vooruitstrevende leden van de culturele sector tot vijanden van het land maakte. James die ons in ‘Racism is the issue of our time‘ inzicht geeft in de evolutie van de strijd tegen racisme. En Jane die in ‘We are half the People‘ de vrouwenstrijd in heel zijn diversiteit belicht.

Thema’s gefileerd

Voor Triest zijn anticommunisme, racisme en vrouwenrechten cruciale thema’s die de Amerikaanse geschiedenis kleuren en ook toekomstgericht belangrijk zullen blijven. De thema’s zijn historisch ook verbonden met verzetsbewegingen en dat soms wat vergeten aspect zet Triest sterk in de verf. Ook al omdat ze de arbeiders-, antiracisme- en vrouwenbeweging ziet als complementaire uitingen van een diepgeworteld verlangen naar sociale rechtvaardigheid.

In het hoofdstuk over het ‘rode gevaar’ onderstreept Triest dat het een “middel was om de bevolking weg te houden van dissidentie, want dissidentie tegenover de overheid zou het land destabiliseren en de bestaande politieke macht ondermijnen”. Angst leidde eerst tot schrik “voor alles en iedereen dat maar enigszins kon wijzen op on-Amerikaanse gedrag, anarchisme, communisme” en dan verlegde het schrikbewind zich “naar de War on Terror, wat nieuwe wetten en vervolgingen meebracht, samen met een ondergefinancierd sociaal beleid.”

Ruth Bader Ginsberg in de documentaire RBG

Racisme ziet Triest als een grote, schijnbaar onuitwisbare vlek op de Amerikaanse ziel. Ze opent het hoofdstuk met een frappant verhaal. Dat van een witte jogger die elke ochtend op hetzelfde uur gaat lopen door de straten. Ongehinderd, tot hij zich een keer vermomt als een zwarte persoon en plots gestopt wordt door agenten, gealarmeerd door buurtbewoners die dachten te maken te hebben met een zwarte persoon die wegvluchtte voor een misdrijf. De witte sportieveling is plots een zwarte crimineel. De jongeman legde het voorval vast met een camera en die beelden zorgden in hun eenvoud voor opschudding.

Triest geeft toelichting bij de belangrijkste gebeurtenissen en figuren van de antiracismestrijd, maar tracht ook duidelijk te maken hoe activisten via nieuwe strategieën van rebellie naar politieke macht kunnen gaan. Idem voor de vrouwenrechtenstrijd. “Strijd is een nooit eindigend proces”, zegt Coretta Scott King, “vrijheid wordt nooit echt verworven, je verdient het en wint het met elke generatie.” In dit uiterst boeiende hoofdstuk laat Triest ons kennismaken met de vrouwen die thema’s als zelfbeschikkingsrecht, contraceptie en abortus, recht op degelijk werk en gelijk loon voor gelijk werk en gelijkheid van man en vrouw op de agenda hielden.

Maar ook de manier waarop deze strijders door de gevestigde orde geboycot werden: “Het makkelijkste middel om dit tegen te werken, was deze vrouwen te isoleren als oproerkraaiers, anarchisten, socialisten, communisten … Veel vrouwen gingen eraan ten onder en overleden verbitterd. Anderen hielden vol tot hun laatste snik. Feministen hebben een hoge prijs betaald voor hun inzet en solidariteit. Ze kregen er geen beloning voor, geen standbeelden, geen eretekens. Ze konden best verzwegen blijven in de geschiedenisboeken.”

De toekomst

In het allerlaatste hoofdstuk maakt Triest een bilan op van progressief Amerika in het Trump tijdperk. Daarbij aarzelt ze tussen pessimisme en optimisme, tussen hoop en wanhoop. Enerzijds dreigt de erfenis van de president catastrofaal te worden maar anderzijds ziet Triest ook een fris protest-elan dat de hoop op een sterke tegenstroom doet groeien. In nieuwe bewegingen als #MeToo, Black Lives Matter, Kids Matter en Climate Change ziet Triest “hoop voor progressieven die al heel hun leven opkomen voor de rechten van mensen van kleur, van vrouwen, van LGTB+.”

In een open brief aan opperrechter Ruth Bader Ginsburg sluit Triest af met het motto van RBG “blijven doorvechten en staande sterven”. Maar zoals een van haar gesprekspartners, journalist en radiomaker John Malkin, even voordien aangaf: “De weg is lang, en zal dat nog wel even blijven. Zij die ons zijn voorgegaan in de strijd voor vrijheid en sociale rechtvaardigheid hadden ook dromen en verwachtingen, die in de kiem werden gesmoord. We zijn het aan hen en aan onszelf verschuldigd om hun werk voort te zetten.” Door in Het andere Amerika de kracht en de impact van sociale bewegingen met aanstekelijk enthousiasme te belichten draagt Monika Triest alvast haar steentje bij. Het is een stap naar het ‘ander Amerika’ waar zij en velen van dromen.

Het andere Amerika. In de schaduw van Trump

 

Monika Triest, Het andere Amerika, Uitgeverij Vrijdag, Antwerpen, 2020, 222 pag.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!