Rory Stewart is een Brits auteur, wetenschapper, diplomaat en politicus. Hij studeerde op Eton College en maakte samen met David Cameron en ook Boris Johnson deel uit van de Eton boys, het invloedrijke netwerk van ‘ons soort mensen’.

Terwijl Cameron een carrièrepoliticus werd en zoals Johnson politiek gepokt en gemazeld raakte binnen de Conservatieve Partij, leidde Stewart – voordat hij de overstap maakte naar wetenschap en politiek – een avontuurlijker leven.

Na lange wandeltochten in het Midden-Oosten en in Afghanistan, volgde achtereenvolgend een diplomatieke tijd in zowel Irak als Afghanistan, waarna hij hoogleraar werd aan de Harvard University.

Daar voelde hij een politieke uitdaging groeien en maakte hij na uitgebreide, vaak terughoudende adviezen van zijn vriend Michael Ignatieff de overstap. Die waarschuwde hem omdat zijn eigen overstap van hoogleraar naar politicus mislukte. Hij raakte ontgoocheld zoals dat eveneens gebeurde met schrijver en Nobelprijswinnaar Vargas Llosa wiens gooi naar het presidentschap in Peru ook misliep.

Remain or leave

Stewart koppelde eigen ervaringen in islamitische landen – ‘de as van het kwaad’ – aan opvattingen over aangeraden koerswijzigingen in die landen volgens westerse politici. Politici die vaak nauwelijks weet hadden van de landen waarover zij een oordeel moeten vellen.

Ondanks zijn kennis van landen als Irak, Libië en Afghanistan werd hij ingezet om zich op Afrika te richten, een continent dat hij nauwelijks kende en dat hem deed ervaren wat het betekent als je moet oordelen over dat wat je niet kent.

Hij leerde de Britse politieke arena van binnenuit doordat hij door toedoen van zijn oud schoolgenoot David Cameron en later Theresa May kon opklimmen in de Britse politieke hiërarchie.

Het was de tijd van Brexit, de strijd tussen leave of remain. Hij bleef tot in 2019 betrokken bij het strijdgewoel vol eigenbelang en competitie als volwaardig lid van de Britse Conservatieve Partij. Vanwege zijn oppositie tegen leave en het weigeren van concessies werd hij op het einde van dat jaar samen met twintig andere parlementariërs uit de Conservatieve fractie gezet.

Zij hadden steun gegeven aan een motie die het mogelijk zou maken dat het Lagerhuis een no-deal Brexit kon blokkeren. Stewart wilde daarna niet verder in het spoor van Boris Johnson die Theresa May opvolgde als premier.

Hij schrijft over dat afscheid: ‘Ik verliet de politiek met een diepe liefde voor mijn kiesdistrict… maar mijn uiteindelijke gevoel is schaamte. En mijn spijt betreft vaak niet dat ik zo open ben, maar dat ik in mijn veroordeling niet sterker kan zijn’.

Desillusie

Stewart neemt in zijn boek geen blad voor de mond. Hij schrijft niet uit rancune maar vanuit hart voor de zaak waarvoor hij opkomt. Om daarvan enkele voorbeelden te geven, nadat hij liet horen dat de Britten en de Amerikanen ervan overtuigd waren dat zij van Afghanistan een succesformule konden maken, dat zij konden komen tot een goede ‘exitstrategie, schrijft hij:

“De wetten die politici maakten, de generaals en de ambtenaren die zij benoemden, hun persoonlijke obsessies of onvergetelijke onwetendheid, hun agressie of onoplettendheid konden in een oogwenk alles uitwissen wat ik probeerde te bereiken. Deze liefdadige instelling en eigenlijk elke klus die ik ooit had gedaan, cirkelden rond in het zwarte gat van de politiek…”

“Ik keek toe vanuit Harvard hoe de Amerikaanse troepenmacht groeide van 10.000 tot 1000.000 soldaten. Met 100 miljoen dollar per jaar vormde men een Afghaans leger dat afhankelijk was van Amerikaanse technologie en adviseurs en doortrokken was van corruptie.’”

Terwijl het dodental omvangrijk toenam, naam ook de retoriek van westerse politici bezwerend toe.

Na zijn afscheid van Harvard en toetreding tot de Conservatieve Partij leerde Stewart hoe weinig mensen – behalve opportunisten en hielenlikkers –  betrokken waren bij de partij waartoe hij zich had gewend:

“De merkwaardige persoonlijkheden die aan het eind van dit proces in het Parlement opdoken waren, begon ik me te realiseren, het product van een darwinistisch proces van partijselectie en -afwijzing.”

“De specifieke mengeling van leepheid en onwetendheid, welbespraaktheid, verkeerd gerichte loyaliteit en akelige oneerlijkheid waaruit de moderne MP (deze afkorting staat voor parlementslid) bestond, had zich geëvolueerd om de eisen van dominante partijleden te overleven, net zoals de onhygiënische gewoonten van bulvleermuizen werden gevormd door al hun jaren in de diepe grotten van Borneo.”

Door veel te pikken en te slikken zag hij hoe een aantal concullega’s uiteindelijk een plaats als backbencher[1] kregen toegewezen.

Levenslessen

Stewart’s boek is opgedeeld in periodes van politieke betrokkenheid die lopen van 2003 tot 2019. Het betreft een cruciale periode in de Britse politiek en de wereldgeschiedenis.

‘In 2005, vijf jaar voordat ik in het Parlement kwam, was de Britse economie groter dan de Chinese. Slechts twaalf jaar later was de Chinese economie al vier keer groter dan de Britse economie, zaten er 100.000 Chinese burgers in Zimbabwe, en verstrekte China inmiddels twee keer zoveel investeringen en financieringen aan Afrika als alle westerse landen samen. En het was niet alleen China. Allerlei landen flirtten met Russische huurlingen.’

Zijn ervaringen in het continent waarop hij zich als regeringsvertegenwoordiger moest gaan richten, voedde zijn aversie tegen politiek onbenul en gebrek aan kennis.

Uitvoerig en cynisch schrijft hij meer dan uitgebreid over zijn wel en wee in de Britse politiek. Ondanks aanstekelijke petites histoires breken de vele uitweidingen, denk ik, de lezer op een bepaald moment op.  Het houdt niet op met overvloedige details vol frustratie en bezieling als gevolg van inzet en initiatieven in het establishment van de Britse politiek.

Uiteindelijk dooft het vuur en houdt hij de politiek waarin corruptie, eigenbelang en incompetentie zo spelen voor gezien. Hij heeft genoeg van de inner circle waarin het wemelt van schijnkwalificaties en -kwantificaties, waarin maar al te vaak het eigen gelijk de hoofdtoon is.

Gevaar van afhaken

Zijn boek is voor een groot publiek geschreven, maar het is nogal uitweidend en omvat maar liefst 436 pagina’s. Het sluit af met een verklaringslijst die het Engelse parlementssysteem inzichtelijk maakt.

De vraag is wat dit soort uitvoerige boeken over een inkijk in de wereld van de politiek met lezers doet. Ook Yanis Varoufakis deed bijvoorbeeld een boekje open met zijn Volwassenen onder elkaar.

Ook hij doet opnieuw als universitair docent een gooi naar een zetel in het Europese Parlement, in sommige opzichten een verzamelplaats van wanhopige en niet gehoorde oud-politici zoals ook de Catalaan Carles Puigdemont er een van is.  Diens zitje in het Europese Parlement is uiteindelijk beloond met amnestie in Spanje.

Note:

[1] Een weinig vleiende term ‘achterbankzitter’, voor politici die door de partijtop niet goed genoeg worden bevonden, te controversieel of te eigengereid zijn. In het Britse parlementaire systeem hebben volksvertegenwoordigers geen vaste zitplaats, maar wordt hun plaats bepaald door de partijvoorzitter die tegelijkertijd fractievoorzitter is. De 650 verkozenen kunnen niet allen tegelijk zetelen, omdat de plenaire zaal slechts 400 zitjes heeft.

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier