Het geheugen is kort. Wie herinnert zich nog hoe kort na de Russische inval in Oekraïne president Biden voluit militaire hulp beloofde aan de regering-Zelensky maar een duidelijke rode lijn trok. Zelensky drong aan op een vliegverbod voor Russische vliegtuigen boven zijn land. Dat betekende: luchtafweer en performante gevechtsvliegtuigen.

Maar Biden was formeel: er gaan geen Amerikaanse F16’s naar Oekraïne en hetzelfde gold voor de moderne Abraham-tanks en lange-afstandsraketten. Washington was beducht voor een escalatie waarbij het conflict zou ontaarden in een rechtstreekse NAVO-oorlog tegen Rusland met het gebruik van kernwapens mogelijk tot gevolg. Vooral het Pentagon en de hoogste militaire top stonden op de rem.

Anderhalf jaar verder en wat blijkt?

In augustus maakte Biden op de top van de G7 in Hiroshima bekend dat de VS  zich hebben aangesloten bij de zogenaamde F16-coalitie van Europese landen die de vliegtuigen willen leveren en de piloten ervoor opleiden. Eerder al besliste Washington de Abraham-tanks te leveren en nu het zogenaamde lente-offensief van Oekraïne op een fiasco is uitgelopen gaf Biden recent groen licht voor de levering van ATACMS-raketten die met een draagwijdte van 300 kilometer doelwitten tot diep in Rusland kunnen treffen.

Minister van Buitenlandse zaken Anthony Blinken zei begin september op de televisiezender ABC dat de regering-Biden zich daar ook niet tegen zal verzetten. “Het is aan de Oekraïeners om hun doelwitten te bepalen, niet aan ons” zei Blinken. Een jaar geleden gaf Blinken nog de verzekering dat Amerikaanse wapens niet zouden worden gebruikt om doelwitten buiten Oekraïne te treffen maar ook dat is blijkbaar vergeten.

.@POTUS welcomed @ZelenskyyUa back to the @WhiteHouse. As we reiterated during #UNGA78, alongside our allies and partners around the world, America will continue to stand with the brave people of Ukraine as they defend their sovereignty, territorial integrity, and freedom. https://t.co/znnX3Lw8mp

— Secretary Antony Blinken (@SecBlinken) September 22, 2023

De oorlog verplaatst zich naar het Russische grondgebied en het Russische luchtruim en komt daarmee in een nieuwe en extreem gevaarlijke fase. Opnieuw wordt een rode lijn overschreden. Al een jaar geleden, toen voor het eerst sprake was van de levering van ATACMS-raketten waarschuwde het Russische ministerie van Buitenlands Zaken dat de VS daarmee rechtstreeks in oorlog zou komen met Rusland en dat Moskou met alle middelen zijn grondgebied zal verdedigen.

Mislukt grondoffensief, dan maar luchtoffensief?

Nu het Oekraïense leger dreigt vast te lopen in een mislukt grondoffensief neemt de luchtoorlog in intensiteit toe. Ook de toename van Oekraïense drone-aanvallen op de Krim en op Russisch grondgebied, zelfs op Moskou en Rostov aan de Don, hadden blijkbaar op zijn minst de oogluikende goedkeuring van Washington.

Dat daarmee een mogelijk nucleair conflict tussen Rusland en de Navo dramatisch dichterbij komt zou de alarmbellen in de media luid moeten doen afgaan. Het tegendeel gebeurt. De escalatie passeert geruisloos, de levering van steeds agressievere wapensystemen aan Oekraïne is business as usual. In de Vlaamse media lijkt de openbare omroep VRT de toon aan te geven in het orkest van de oorlogsstokers met journalist Jens Franssen zoniet als dirigent dan toch als solist.

Waar het Belgische militair establishment net als de Amerikaanse tegenknie in meerderheid veeleer terughoudend staat tegenover de levering van F16’s vindt Franssen de weg naar de hardliners die veel minder last hebben van de vrees voor fatale escalatie. Of beter: hij wordt gebruikt voor de agenda van een groep in het leger die het niet eens is met de politieke besluitvorming en via de media druk wil uitoefenen.

Het is een vertrouwde methode die de journalist een “scoop” oplevert: de Belgische luchtmacht is – in tegenstelling tot de officiële positie van Defensie en de regering – wel degelijk in staat om twee tot vier F16’s naar de oorlog te sturen. Bijval bij – niet te verbazen – de Waalse liberalen van MR. De vraag of die vliegtuigen wel geleverd moeten worden en wat de gevolgen kunnen zijn voor het verloop en de duur van de oorlog wordt simpelweg niet gesteld.

Toeterende media

De Afspraak van 18 september toeterde dat het Oekraïense leger een doorbraak had geforceerd in het front om Bachmoet die mogelijk een “keerpunt in de oorlog” betekent. Het bleek te gaan om de niet bevestigde verklaring van één Oekraïense generaal en de verovering van een dorp van … 500 inwoners! Jan Balliauw moest vaststellen dat het het met veel tromgeroffel aangekondigde offensief tot dusver mislukt is en dat het om symboliek ging – zeg maar propaganda – van een leger dat dringend behoefte heeft aan goed nieuws.

Balliauw gaf ook impliciet toe dat de oorlog in Oekraïne een proxy-oorlog is van de VS tegen Rusland: “als de Amerikaanse steun wegvalt is het over en out voor Oekraïne.” Wat Balliauw niet verhinderde te pleiten voor meer defensie-uitgaven tegen de vermeende “dreiging uit het Oosten.” Van een vredesnarratief – aansturen op onderhandelingen – was andermaal geen sprake.

Na de rooskleurige verwachtingen over een snelle Oekraïense overwinning wordt het Westerse publiek nu voorbereid op een oorlog die nog jaren kan aanslepen: een  forever war naar het model van Afghanistan of Vietnam. The Wall Street Journal die meestal goede bronnen heeft bij de militaire top schrijft dat de oorlog “meer en meer lijkt op een uitputtingsslag (a war of attrition) … een aanslepend conflict dat nog verscheidene jaren kan duren.”

Aan Russische kant wordt er blijkbaar niet anders over gedacht. De voormalige president Dmitry Medvedev verklaarde: “als het (de oorlog) nog jaren of zelfs decennia moet duren, dan is dat maar zo.”

Een aanslepend conflict met Rusland is niet in het belang van Oekraïne – de verliezen lopen nu al in de honderdduizenden – noch in dat van Europa dat een nieuwe koude winter en torenhoge inflatie tegemoet ziet, maar het past wel in het denkraam van vooraanstaande Amerikaanse beleidsmakers. Hillary Clinton sprak bij het begin van het Russische offensief al de hoop uit dat de oorlog Rusland zou verzwakken in een operatie naar het model van Afghanistan.

Toen verleenden de VS voluit steun vaan de moedjaheddin die de Russen bestreden. Dat leidde niet alleen tot de val van de Sovjetunie maar ook tot de oprichting van Al Qaeda en later de Taliban. De Republikeinse leider van de senaat Mitch McConnell is duidelijk : “Onze steun aan Oekraïne is moreel correct maar ook een investering in koude, harde Amerikaanse belangen.” McConnell en zijn geestesgenoten kunnen hun enthousiasme niet op voor een oorlog die de Amerikaanse belangen dient zonder één dode Amerikaanse soldaat.

McConnell defends the proxy war in Ukraine: "We haven’t lost a single American… Most of the money that we spend related to Ukraine is actually spent in the US, replenishing weapons… So it’s actually employing people here and improving our own military for what may lie ahead." pic.twitter.com/xjd3RcVoRb

— Aaron Maté (@aaronjmate) August 10, 2023

De neocons, de drijvende kracht achter de plannen om Oekraïne in de westerse sfeer te verankeren, zijn nog duidelijker. De groep Republicans for Ukraine is een initiatief van Bill Kristol, één van de voornaamste neoconservatieve ideologen die een belangrijke rol speelde in de oorlog tegen Irak.  De campagne van de groep stelt het zo:

“Als Amerika Oekraïne bewapent, krijgen we veel voor weinig. Poetin is een vijand van Amerika. We hebben 5% van ons defensiebudget gebruikt om Oekraïne te bewapenen, en daarmee hebben ze 50% van Poetins leger vernietigd. We hebben dit allemaal gedaan door wapens uit de opslag te sturen, niet onze troepen. Hoe meer Oekraïne Rusland verzwakt, hoe meer het ook Ruslands nauwste bondgenoot, China, verzwakt. Amerika moet sterk staan tegen onze vijanden, daarom moeten de Republikeinen in het Congres Oekraïne blijven steunen.”

Twijfel slaat toe, media volgen (nog) niet

Een andere lezing van de feiten lijkt aan te geven dat tegelijk in Washington de twijfel toeslaat. De befaamde onderzoeksjournalist Seymour Hersh schrijft dat “significante onderdelen van de Amerikaanse inlichtingendiensten op basis van veldverslagen en technische inlichtingen geloven dat het gedemoraliseerde Oekraïense leger de mogelijkheid heeft opgegeven om de zwaar ondermijnde Russische verdedigingslinies op drie niveaus te doorbreken (…) De realiteit is dat het gehavende leger van Volodymyr Zelenski geen enkele kans meer heeft op een overwinning.”

Hersh citeert een Amerikaanse ambtenaar die zijn carrière begonnen is als spion tegen de Sovjetunie en de roekeloze Russische agressie tegen Oekraïne veroordeelt maar die nu beweert dat “de oorlog is afgelopen. Er is geen sprake meer van een Oekraïens offensief, maar het Witte Huis en de Amerikaanse media moeten de leugen in stand houden. De waarheid is dat het Oekraïense leger zal muiten als het bevolen wordt verder te vechten. “

“Het was een slechte week voor Zelensky” schrijft Hersh naar aanleiding van diens bezoek aan de VS.  De barsten in de westerse pro-Oekraïne alliantie dreigen breuklijnen te worden. Zelfs een onvoorwaardelijke “vriend” als Polen dreigt er nu mee de wapenleveringen stop te zetten en in Slovakije ziet het ernaar uit dat de voormalige premier Robert Fico weer aan de macht komt en die gunt volgens De Standaard “Kiev geen kogel.”

Zelensky sprak op de VN-Algemene Vergadering voor een halflege zaal. Screenshot YouTube UN

In New York sprak Zelensky voor een halflege zaal in het hoofdkwartier van de Verenigde Naties. Veel vertegenwoordigers van het Globale Zuiden bleven weg uit protest [1] tegen de gulle steun aan de oorlog – in scherpe tegenstelling tot wat voor hen is bestemd in onder andere de strijd tegen de gevolgen van de klimaatcrisis.

Volgens het blad Politico is in Amerikaanse beleidskringen nu te horen dat “Mark Milley wellicht een punt had.” Milley is de opperbevelhebber van de Amerikaanse strijdkrachten die in de herfst van vorig jaar pleitte voor vredesonderhandelingen op een moment dat Oekraïne er militair goed voor stond, beter althans dan nu. De tijd dringt en de steun in het Congres voor de eindeloze transfers van geld en militair materieel naar Oekraïne brokkelt af.

Ondanks, of wellicht dank zij zijn juridische problemen, stevent Donald Trump af op een bijna zekere nominatie door zijn partij voor de presidentsverkiezingen volgend jaar. Trump bluft dat hij in één dag een einde kan maken aan de oorlog.

Dat lijkt goed nieuws maar is het niet. Trump is – zoals nogal wat Democraten  – ervan overtuigd dat de oorlog tegen Rusland afleidt van waar het echt om gaat: de komende oorlog met China. [2]

Dit is een overname van het Salon van Sisyphus.

Notes:

[1] Zie de toespraak van de Colombiaanse president Gustavo Petro.

[2] Zie https://salonvansisyphus.wordpress.com/2023/09/18/wurgen-om-te-doden-de-chip-oorlog/.