Bij een vorige editie van de WHD sneerde Charlie Hebdo: “een belediging voor het feminisme”. En in de VS, het land van oorsprong van de WHD, kon je zopas nog lezen: “Of je dat nu graag hebt of niet, de hijab is het symbool geworden van de onderdrukking door de Islamitische Republiek Iran, in het bijzonder de onderdrukking van vrouwen. Het zou getuigen van een bijzonder slecht aanvoelen dat symbool in 2023 te vieren terwijl de Iraanse regering vrouwen die protesteren tegen de opgelegde hijab arresteert en doodt (…)” Ja, hoe moet dat nu? “Wie zal de WHD 2023 nog durven te vieren?” vraagt dezelfde auteur (A.J. Caschetta)…
In Frankrijk was er al een tegeninitiatief van de actiegroep Némésis, die de slogan “No hijab day” verspreidt. Die organisatie demonstreerde voor de Sacré-Coeur van Montmartre in twee deelgroepen: de helft in witte jurken, de andere helft met zwarte hijab. Waarom? Omdat we moeten kiezen tussen obscurantisme en vrijheid, tussen een beschaving die de vrouwen wegstopt en en een die de mannen opvoedt, tussen islamisme en het Westen. Welke beschaving wilt u?
Némésis in actie (foto: twitter)
Dat is, niet alleen letterlijk, erg zwart-wit en ook erg simplistisch. De actiegroep noemt zich feministisch en identitair, is anti-islamitisch en tegen migranten en is al beschuldigd van racisme. Hij beschouwt de migranten als een groot seksueel gevaar voor de vrouwen in Frankrijk, en exploiteert ook de moord op het jonge meisje Lola door een afgewezen inwijkelinge. Grappig is dat, zoals een commentator op twitter opmerkte, zij zich opstellen voor het symbool van een reactionair katholicisme. Dat katholicisme heeft een berucht verleden van vrouwendiscriminatie, en is daar nog steeds niet uitgeraakt. Eigen discriminatie eerst?
Maar op een hoger niveau heb je natuurlijk ook de islambestrijders die de hoofddoekenkwestie aanpakken als kwetsbaar punt van de islam. Denk maar aan de antropologe Florence Bergeaud-Blackler (“De hijab en de dwalingen van het neofeminisme”). Vanuit dat standpunt kan je een WHD onmogelijk goed vinden.
Discriminatie van vrouwen met hoofddoek
De oorsprong van de World Hijab Day ligt in New York, in 2013. De Bangladeshi-Amerikaanse Nazma Khan had op school en aan de universiteit pijnlijke ervaringen als moslima met hoofddoek: ze werd uitgescholden als “terrorist”, bespuwd, geschopt en gediscrimineerd. Zij startte de WHD als reactie hierop: een dag waarop aandacht gevraagd werd voor de discriminatie en stigmatisering van moslima’s met hoofddoek en een dag waarop niet-islamitische vrouwen uitgenodigd werden om een dag lang een hoofddoek te dragen. Dat werd een succes, vandaag bestuurt zij een organisatie die zich wereldwijd om deze zaak bekommert. Vandaag is de WHD gespreid over meer dan 150 (190?) landen. Dat succes is dubbelzinnig: landen als Iran, Afghanistan en Saoedi-Arabië hebben niets te maken met discriminatie van vrouwen mét hoofddoek, maar wel met vrouwen zonder! Die landen springen op de kar omdat zij op deze manier hun conservatieve, reactionaire visie op de islam kunnen promoten.
Dat zou een reden kunnen zijn om dit initiatief af te wijzen. Is goedkeuring niet gelijk aan instemmen met de bloedige en moorddadige repressie van het hoofddoekenprotest in Iran? Even kijken op de website van WHD hoe ze daar tegenover staan. Je vindt er een artikel over “De hijab en de Iraanse revolutie” (Famidah Mundir-Dirampaten). Daarin kan je lezen: “Het is duidelijk dat het krankzinnig is mensen te executeren omdat ze een dress code niet naleven en ik heb in dit verband zero sympathie voor het Iraanse regime. Ik steun degenen die het regime ter verantwoording roepen voor echte overtredingen zoals de moord op onschuldige mensen, inclusief de revolutionairen op straat op dit moment. Als iemand meer bekommerd is om het feit dat een vrouw weigert zich te kleden volgens de verplichtingen die de overheid oplegt dan om de moord op zo’n vrouw, dan moet die persoon veranderen. In de Koran staat immers, Soera Al-Ma’idah 5:32: ‘ Wie ook iemand het leven beneemt… het zal zijn alsof hij de hele mensheid gedood heeft, en wie ook iemand het leven redt, het zal zijn alsof hij de hele mensheid gered heeft’.”
Er is geen dwang in de islam (?)
Dirampaten vervolgt: “De verplichte hoofddoek die vandaag met geweld wordt opgedrongen aan Iraanse vrouwen is zo ver als mogelijk is verwijderd van dat waar de Iraanse regering beweert voor te staan. Mijn islamitische opvoeding heeft mij geleerd dat het geloof een keuze is. Ik ben een trotse moslima die de hijab draagt en ik ben er rotsvast van overtuigd dat niemand mag worden gedwongen die te dragen. Het moet iets zijn waar je zelf voor kiest, want anders ga je er spijt van hebben en ertegen rebelleren.” Ik denk dat de Iraanse regering bezig is met haar macht in de staat veilig te stellen, in plaats van de islamitische leer door te voeren. Want: er is geen dwang in de islam.” [Koran 2,256]
“Midden in de onderdrukking hebben de vrouwen en het volk van Iran het recht te vechten voor hun vrijheid. Maar het is volkomen absurd voor anderen om uit deze incidenten de algemene conclusie te trekken over de vraag of vrouwen hun hoofd moeten bedekken, vermits er moslima’s zijn, verspreid over de wereld, inclusief India, Frankrijk en Zwitserland, die actief strijden voor het recht om de hijab te dragen. Daarom is een hoofddoekenverbod, dat met dwang het dragen van de hoofddoek verbiedt, even verkeerd als het opleggen van de hijab, dat de zelfbeschikking van de moslimvrouwen te niet doet.”
“Daarom ben ik solidair met de Iraanse vrouwen en mannen die vechten voor hun vrijheid en hun fundamentele vrijheden. Maar gebruik hun gevecht voor vrijheid om te dragen wat zij willen niet om mijn persoonlijke keuze te ontkrachten om te dragen wat ik wil dragen: de hijab.”
Dubbelzinnigheid
Het standpunt van Dirampaten wil ik graag onderschrijven. Maar wat blijft is natuurlijk een dubbelzinnigheid in de WHD. De strijd tegen discriminatie van moslima’s die de hoofddoek dragen verdient alle steun, maar de organisatie, die wel het artikel van Dirampaten publiceert, neemt de zelfbeschikking van vrouwen niet op in haar propaganda. Het recht om als moslima geen hoofddoek te dragen lijkt toch niet te bestaan. Met Iran, Saoedi-Arabië en Afghanistan als deelnemende landen is dat begrijpelijk, maar het vertroebelt de boodschap van de organisatie. Uiteindelijk gaat het om een mengsel van verdediging van een fundamenteel recht met promotie van de hoofddoek en van de islam.
Maar het misbruik van de strijd tegen de hoofddoekdwang in Iran om het recht op het dragen van een hoofddoek bij ons te niet te doen is evenzeer een af te wijzen manipulatie. Wij leven niet in Iran, en ons probleem is het omgekeerde van dat ginder, namelijk het hoofddoekenverbod.
Majiziya Bhanu, Indische bodybuildster en gewichthefster, 23, hijabdraagster. (Onderdeel van de promotie van de hoofddoek door WHD.)
