De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Aanbevelingen aan media voor correcte berichtgeving over islam

Aanbevelingen aan media voor correcte berichtgeving over islam

dinsdag 6 juli 2021 18:45
Spread the love

Media en islam

Uit tientallen studies blijkt dat de wijze waarop moslims in de westerse media aan bod komen overwegend negatief is en vol met stereotypen. In een studie uit 2019 heeft de Spaanse ‘Observatoria de la Islamofobie en los medios’ het over 90 procent negatieve berichtgeving in de EU. “Burgers verwachten van journalisten dat ze vertellen hoe de wereld werkelijk in mekaar zit en niet zoals die gecreëerd wordt door dominerende opinies. Als het gaat om de islam en moslimgemeenschappen vervullen media die rol niet”, aldus Ricardo Guttierrez, secretaris-generaal van de International Federation of Journalists (IFJ). Er is overigens geen onderzoek bekend over hoe de Belgische media het er op dat vlak van afbrengen.

Tijdens een webinar dat de IFJ recent over dit onderwerp organiseerde vertelde de Engelse journalist Shirish Kulkarni dat hij in de jaren 2008-2010 bij Sky News wekelijks live politie-raids diende te verslaan waarbij moslimjongeren met veel drama werden opgepakt als illustratie van het potentiële gevaar dat ze vertegenwoordigden. “We vertelden daarna echter nooit dat deze jongeren bijna zonder uitzondering 48 uur later vrijgelaten werden zonder dat er tegen hen een klacht werd ingediend. Toen ik op de redactie de discussie startte over het feit dat deze aanpak moslims demoniseerde en ertoe leidde dat velen in de straten aangevallen werden, kreeg ik na verloop van tijd mijn ontslagbrief in de bus”.

Omdat de wijze waarop media omgaan met dit thema voor een deel de beeldvorming in de publieke opinie over islam en moslims bepaalt, riep het Ethical Journalism Network, een partnerorganisatie van de IFJ, in 2019 de leidende figuren in de mediawereld op “de maatschappelijk realiteit van diversiteit te erkennen, te omarmen en bewust ervoor te kiezen om verhalen hierover op een inclusieve manier te brengen”. Over wat er concreet moet gebeuren op de redactievloer organiseerde de IFJ enkele webinars met naast de reeds genoemde Kulkarni, ook sprekers als Diane Kemp (Birmingham School of Media), Jean-Paul Marthoz (journalist), Pedro Rojo (Al Fanar, Spanje), Michaël Privot (European Network Against Racisme) en Layla Azzouzi (CCIB, Belgium). Hier een overzicht van hun aanbevelingen.

Aanbevelingen

1. DIVERSE SAMENSTELLING REDACTIES

Net zoals in het verleden de aanwezigheid van vrouwen op redacties de manier wijzigde waarop over vrouwenkwesties geschreven werd, moeten in redacties ook meer journalisten met roots in moslimlanden opgenomen worden. Redacties moeten op die manier ook een betere weerspiegeling worden van de samenstelling van de bevolking.

2.VERDIEP JE IN DE WERELD VAN MOSLIMS

Wie over moslims schrijft dient zich zoveel mogelijk te verdiepen in deze zeer complexe wereld. Uitgevers moeten middelen vrijmaken voor vormingen over deze thematiek. Omdat gespecialiseerde journalistiek afneemt is het nodig dat er op een redactie minstens één deskundig iemand aanwezig is waarbij andere redactieleden voor advies terecht kunnen.

3.MOSLIMWERELD IS ZEER DIVERS EN GEEN MONOLITHISCH BLOK

De moslimwereld is geen monolithisch blok, maar een diverse mix van etniciteiten, talen, culturele tradities en politieke opinies. Er is geen typisch islamitisch persoon noch land. Veralgemeningen zijn dus uit den boze. Dé Homo Coranicus bestaat niet. De moslim wiens leven volledig gestuurd wordt door de koran vertegenwoordigt enkel de meest conservatieve fractie. Men moet dan ook steeds pogen te duiden over welke moslimfractie men het heeft. Om een accuraat beeld te scheppen dient men diverse experten en stemmen aan het woord te laten.

4.LEG DE NODIGE CONTACTEN IN DE MOSLIMWERELD

Leg ook buiten de context van gebeurtenissen contacten met moslimfracties, zowel met imams, wetenschappers als burgers. Om wederzijds vertrouwen en een stabiele relatie op te bouwen dient dit transparant en respectvol te gebeuren. Wegens de negatieve beeldvorming in de media is het wantrouwen bij deze populatie ten aanzien van journalisten groot. Met het benoemen van iemand als moslim dient ook heel voorzichtig te worden omgesprongen en met de betrokkene overlegd. Dit heeft voor hen vaak immers enorme consequenties zowel binnen als buiten de eigen kringen.

5.VERMIJD STEREOTYPERINGEN EN VERALGEMENINGEN

Vermijd de veralgemenende negatieve stereotypering dat islam in essentie gewelddadig, bedreigend, fanatiek, seksist… is. Het zijn vooroordelen die in het westen al eeuwenlang circuleren. Bekijk moslims niet louter door een veiligheidsbril en vermijd onnodige ‘islamisering’ van onderwerpen. Streef naar een evenwichtige verslaggeving, gebruik de juiste woorden, correcte toon en aangepaste beelden. Vraag je steeds af of de vermelding van de etniciteit relevant is. Schets steeds de socio-politieke context en neem standpunten in over gangbare vooroordelen. Redacties moeten over dit alles richtlijnen uitvaardigen.

6.HANG EEN CORRECT BEELD OP VAN VROUWEN

Over moslimvrouwen wordt vaak zeer eenzijdig geschreven en stereotiep uitgebeeld met niqab of boerka om te benadrukken dat ze anders zijn dan Europees. Laat hen aan het woord en heb respect voor het feit dat velen – zeker in het westen – heel autonoom zijn. Beeld moslimvrouwen uit op een manier die minder bedreigend overkomt zoals … bij het eten van een ijskreem.

7.LAAT MOSLIMS OOK OVER ANDERE ONDERWERPEN DAN RELIGIE EN GEWELD AAN HET WOORD

Moslims komen in media vaak enkel aan bod als het gaat over zaken gerelateerd aan religie en extreme gebeurtenissen zoals terrorisme. Om een meer accuraat beeld van de moslimwereld te schetsen moet men hen ook tonen in het alledaagse leven en aan het woord laten over andere, actuele onderwerpen. Vraag bijvoorbeeld bij voxpops over uiteenlopende thema’s ook hun mening.

8.WEES STEEDS KRITISCH

Wees steeds kritisch zowel ten aanzien van het officiële discours, als hetgeen door vertegenwoordigers van moslimorganisaties verkondigd wordt. Zogeheten politieke correctheid mag ook niet verhinderen controversiële onderwerpen op te werpen. Onderzoek beweringen en bedoelingen zowel van wie zich schuldig maakt aan islamofobia als van radicale elementen binnen de islamgemeenschap. Wie zijn de mensen achter deze haatmechanismen? Wie betaalt hen? Hoe zijn ze georganiseerd? Wees ook kritisch en aanzien van de eigen vooroordelen.

 

Ps. Deze tekst verscheen eerder in een verkorte vorm in De Journalist, het blad van de Vereniging Vlaamse Journalisten

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!