Ondanks die drempels wilden de leden van ATD Vierde Wereld (vereniging waar mensen in armoede het woord nemen) hun bijdrage leveren aan deze burgerbevraging. Onze leden, die met armoede en uitsluiting te maken krijgen, zijn burgers zoals iedereen, maar worden vaak het zwijgen opgelegd. Ze getuigden over zichzelf en anderen die in kwetsbare situaties leven, over hun ervaringen met uithuiszetting, elektriciteitspannes, (dreiging van) plaatsing van een kind, vroegtijdig schoolverlaten, precaire jobs en zelfs bedelen om te overleven.

Onze leden hebben de afgelopen jaren geleerd hun stem te laten horen. Ze hebben meegewerkt aan verschillende verslagen van het Steunpunt tot bestrijding van armoede. Deskundigen met verschillende achtergronden leren er van elkaar. Bij de burgerbevraging hadden sommige ervaringsdeskundigen moeite met lezen of het begrijpen van moeilijke woorden, ze waren niet vertrouwd met de grondwet of computers, maar wilden net als anderen hun stem laten horen.

Het is niet makkelijk om een aanbeveling te formuleren op basis van deze getuigenis: “armoede heeft mij mijn kinderen gekost!”. Het is niet makkelijk om de mensenrechten die in de grondwet staan te waarborgen wanneer je het volgende hoort: “ik durf mijn zoon die dakloos is niet in huis te nemen, ik zou een deel van mijn uitkering kunnen verliezen waardoor ik nauwelijks kan overleven!”. Het is niet makkelijk om zich voor te stellen wat de rol is van een burger en een staat die niemand achterlaat als deze kreet blijft nazinderen: “de stem van de armsten telt niet!”. En hoe kan het recht op gezonde voeding en culturele ontplooiing gewaarborgd worden wanneer je van je bewindvoerder 10 euro per dag krijgt om in al je levensbehoeften te voorzien?

Niet alleen mensen met armoede-ervaring, maar ook burgers met een andere – dan Belgische – achtergrond leverden hun bijdrage aan de burgerbevraging. Volgens een ritme dat rekening hield met diegenen die de grootste moeite hebben om hun stem te laten horen, hebben alle deelnemers zich kunnen verdiepen in de grondrechten en de rol van de burger in België.

Een gemeenschappelijk engagement bracht hen samen en maakte een kruising van kennis mogelijk: de stem van de ongeletterde legde evenveel gewicht in de schaal als die van de hoogst opgeleide academicus. Als de stem van één persoon verloren gaat, dan verliest de hele gemeenschap.

In een democratie mag het burgerschap van sommigen niet gebaseerd zijn op het zwijgen van anderen.

Guy Malfait is nationaal coördinator bij ATD Vierde Wereld België.

Lees ook: Inspraak over staatshervorming, de nachtmerrie van N-VA en VB