Foto: Gage Skidmore, Wikimedia Commons / CC BY-SA 2.0 (More information about the rights of this work, see below article)
Opinie -

Kan Biden het verval in zijn land keren?

Na vier jaar zijn we de platitudes, vulgariteiten en leugens van Trump misschien gewoon geraakt. Toch is het onwezenlijk dat zo’n incompetente en frauduleuze vlerk zelfs maar kon meedoen, laat staan een kans maakte in deze presidentsverkiezingen. Nog ernstiger is het feit dat zo’n figuur het tweede hoogst aantal kiezers ooit achter zich kreeg. Het toont hoe diep het land is afgegleden.

maandag 9 november 2020 10:46
Spread the love

 

Wat soort iemand Trump is maken volgende cijfers duidelijk: voor hij verkozen werd verscheen Trump 1.150 keer voor de rechter en was hij betrokken in 150 faillissementen. Tijdens zijn ambtstermijn lanceerde hij dagelijks gemiddeld meer dan zeven leugens of misleidende beweringen. Dat zo iemand het hoogste ambt van het machtigste land ter wereld kan uitoefenen tart de verbeelding.

Stemmen tegen jezelf

Verkiezingen zouden een uiting moeten zijn van de volkswil. Desondanks stemden de kiezers op heel wat vlakken volstrekt tegen hun eigen belangen. Het coronabeleid van Trump is ronduit catastrofaal. De VS is goed voor één op vijf van alle covid-doden wereldwijd, terwijl er nog geen 4 procent van de wereldbevolking woont. Niettemin ging Trump er in staten waar de pandemie het hardst woedt nog op vooruit.

Terwijl Trump zijn beleid vooral ten goede kwam aan de rijken, scoorde hij heel goed bij het laaggeschoolde gedeelte van de bevolking. Hoewel een meerderheid van de burgers hogere belastingen wil voor de gefortuneerden, deed Trump precies het omgekeerde.

De meest seksistische president uit de geschiedenis kreeg de stem van meer dan de helft van alle witte vrouwen. Ondanks zijn racistische uithalen, zijn voornemen voor een muur aan de grens met Mexico, het gevangenzetten van duizenden latinokinderen in kampen en zijn deportatieplannen voor illegalen uit Latijns-Amerika, stemde 8 procent meer latino’s voor Trump dan in 2016.

Een angstwekkend groot deel van de mensen in de VS is blijkbaar zo radeloos dat ze op zoek gaan naar een sterke leider, ook al kraamt die de grootste onzin uit en gaat die zelfs in tegen de eigen persoonlijke belangen. De geesten worden daarbij behendig gekneed door uitgekiende propagandamiddelen. Het is niet de eerste keer in de geschiedenis dat zich dit voordoet. Hetzelfde fenomeen duikt overigens vandaag op verschillende plekken in de wereld op, zoals in Hongarije, Brazilië, Turkije, India …

Sociaal kerkhof

Die radeloosheid moet je niet ver gaan zoeken. Het rijkste land ter wereld is terzelfdertijd één groot sociaal kerkhof. 58 procent van de burgers leeft van salaris tot salaris. Vaak moet men twee tot drie jobs aannemen om niet in de armoede terecht te komen. Heel wat 65-plussers kunnen het zich ook niet veroorloven om op pensioen te gaan en blijven letterlijk werken tot ze er bij vallen.

Zo’n 130 miljoen Noord-Amerikanen (40 procent) hebben niet voldoende geld op de bank om een noodgeval van 400 dollar te kunnen opvangen. Daarvan stellen 80 miljoen (25 procent) de behandeling voor een ernstige medische aandoening uit vanwege de kosten, terwijl de behandelende specialisten tussen de 200.000 en 300.000 dollar per jaar opstrijken. De laatste tien jaar werden in de gezondheidszorg 50.000 jobs geschrapt en werden vele tientallen ziekenhuizen gesloten.

In dit hoog technologisch land gaat één op negen met honger naar bed. Zo’n half miljoen mensen is dakloos en nog eens een miljoen zoekt jaarlijks onderdak in een opvangcentrum.

En de situatie gaat steeds verder achteruit. In 1985 moest iemand met een diploma van het secundair onderwijs voor een gezin van vier personen 30 weken per jaar werken om te voorzien in de belangrijkste kosten: huisvesting, gezondheidszorg, vervoer en onderwijs. In 2018 was dat al 53 weken. Geen wonder dat de sterftegraad van de witte volwassen bevolking de laatste jaren is toegenomen. Al deze miserie leidde de afgelopen twintig jaar tot 600.000 wanhoopsdaden.

Nergens in de Westerse wereld is de kloof tussen rijk en arm zo groot als hier. De 0,1 procent gefortuneerden heeft evenveel rijkdom als de 90 procent onderaan. De drie rijksten bezitten zelfs evenveel als de helft van de bevolking. Veertig jaar geleden verdienden CEO’s 40 maal zoveel als een gemiddelde werknemer, vandaag is dat 278 maal zoveel. De ongelijkheid is ook sterk raciaal gekleurd. Een witte familie bezit gemiddeld 13 maal zoveel als een zwarte familie.

Sociale ongelijkheid gaat steeds gepaard met geweld. Om de 15 minuten sterft een persoon door vuurwapens, dat is 25 maal meer dan in de andere Westerse landen. Jaarlijks zijn er meer dan 1 miljoen misdrijven, waaronder moord, verkrachting, diefstal en zware mishandeling. Is dit ‘the land of the free’?

Dat geweld vertaalt zich ook in een absurd hoge gevangenispopulatie. 6,7 miljoen mensen staan onder correctioneel toezicht: opsluiting, proeftijd, enkelbanden en voorwaardelijke vrijlating. Eén op tien kinderen heeft een ouder achter de tralies gehad. Een derde van alle vrouwen en meisjes die wereldwijd gevangen zitten, bevindt zich in de VS.

De hang naar een sterke leider

De onaanvaardbare sociale malaise in zo’n rijk land vertaalt zich onvermijdelijk in wantrouwen ten aanzien van de politiek. 57 procent van de kiezers gelooft dat hun politieke systeem alleen werkt voor insiders met geld en macht. Dat hoeft niet echt te verwonderen als je weet dat 39 procent van de leden van het Congres miljonair is en dat ze de helft van hun tijd spenderen aan fondsenwerving.[1]

Nog slechts een kleine minderheid heeft geloof in zijn politieke leiders. De laatste tien jaar schommelt het vertrouwen in de federale regering tussen amper 15 en 20 procent. Ook het vertrouwen in andere instellingen gaat achteruit.

Trump speelde handig in op dat wantrouwen door zich steeds als outsider te profileren. Zelf afkomstig uit de toplaag van de bevolking stelt hij zich op als anti-establishment en gaat hij tekeer tegen de politieke kaste, de media, de wetenschappers en de intellectuelen. Zijn stoer en vulgair taalgebruik sluit daar perfect bij aan.

Zijn extreemrechts gedachtengoed vindt gehoor bij een geradicaliseerde achterban. Ongeveer een kwart van de bevolking vond in 2017 dat een militaire overname gerechtvaardigd was als er wijdverbreide corruptie of criminaliteit was. Dat is een minderheid, maar wel een onrustwekkend grote en significante minderheid. Na vier jaar Trump is dit aantal vermoedelijk nog toegenomen.

Tijdens het ambtstermijn van Trump en ook tijdens en na de telling van de stemmen zijn zwaar bewapende milities meer en meer op de voorgrond getreden. Naar schatting zijn er zo’n 50.000 paramilitairen in ongeveer 300 groepen actief. Experten schatten dat veteranen en actieve militairen ten minste 25 procent van die extreemrechtse milities kunnen uitmaken.

Met Biden is het tij niet noodzakelijk gekeerd

De verkiezing van Biden veroorzaakt terecht een zucht van opluchting. Aan vier jaar horrorregering komt nu een einde. De Democratische overwinning is belangrijk voor de strijd tegen de klimaatopwarming (en dus het voortbestaan van de planeet), voor de aanpak van COVID-19 in de VS, voor een fatsoenlijk migratiebeleid en voor de internationale samenwerking en de instellingen van VN.

Maar, zoals het er nu naar uitziet haalt Biden geen meerderheid in de Senaat. Bovendien zijn de nieuwkomers in de Senaat nog Trumpiaanser dan Trump. Dat betekent dat Biden enkel op buitenlands vlak wat bakens zal kunnen verzetten en zich daar vooral ook op zal profileren. Op binnenlands vlak zal hij dan met handen en voeten gebonden zijn aan de Republikeinse meerderheid in het Congres. Zo is de kans bijvoorbeeld klein dat hij het minimumloon zal kunnen optrekken tot 15 dollar. Ook van universele ziekteverzekering zal niet veel in huis komen. Van een echte rijkentaks zal ook al geen sprake zijn.[2]

Het overgrote deel van de hierboven beschreven ellende zal hij niet willen (gezien zijn centrumpositie) of nauwelijks kunnen aanpakken. Het politiek systeem met de twee partijen bevordert polarisatie en het kiessysteem leidt gemakkelijk tot verlammende obstructie van het parlement ten opzichte van de president, wat op zijn beurt het vertrouwen in de politiek verder ondergraaft.

Zo blijft de voedingsbodem voor populisme, nationalisme en extreemrechts gedachtengoed bestaan. We moeten daarbij in acht nemen dat het verschil tussen beide kandidaten bijzonder klein (3 procent) is. De haatzaaierij en het populisme kunnen in de kortste keren weer de overhand krijgen.

Socialisme of barbarij

Om die voedingsbodem weg te nemen is een soort nieuw sociaal contract nodig, gekenmerkt door eerlijke fiscaliteit, universele gezondheidszorg, verhoging van de (minimum)lonen en pensioenen, en goedkoper hoger onderwijs. Ook zijn er zware investeringen nodig in infrastructuur, gezondheidszorg en groene technologie. Ten slotte is het politiek systeem aan een grondige reset toe.

Zolang dit niet gebeurt zal het welvaartsverlies, de kloof tussen rijk en arm, de onzekerheid, het gebrek aan toekomstperspectief en het wantrouwen ten aanzien van de politici een explosieve cocktail blijven vormen die tot een Trump bis of erger kan leiden.

Hoopvol daarbij is dat de laatste jaren het links gedachtengoed weer sterk ingang vindt bij de bevolking, en vooral dan bij jongeren. Een peiling door Gallup liet zien dat 51 procent van de jongeren tussen 18 en 29 jaar positief staat ten aanzien van het socialisme. Bij de gehele bevolking is dat 37 procent.

Electorale processen zijn heel belangrijk, maar nog belangrijker is het geduldig werken aan de basis: het sensibiliseren, organiseren en mobiliseren van mensen voor een duurzaam progressief project. Met de komst van Bernie Sanders is het partijpolitieke landschap van de VS grondig door elkaar geschud. Doorheen de voorbije kiescampagnes is er een nieuwe hoopvolle beweging op gang gebracht. Zij staat voor grote uitdagingen. Meer dan ooit is de leuze van Rosa Luxemburg ‘socialisme of barbarij’ van toepassing.

 

Notes:

[1] Kuttner R., Can Democracy Survive Global Capitalism?, New York 2018, p. 88.

[2] Tijdens zijn campagne kondigde hij aan de belastingen op bedrijven te verhogen van 21 procent naar 28 procent. Dat zou nog steeds lager zijn dan tijdens het begin van Trump zijn ambtstermijn.

 

Foto: Gage Skidmore, Wikimedia Commons / CC BY-SA 2.0 

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!