Dag 1

Vandaag in de bus hadden we wat tijd om elkaar te leren kennen. En het lijkt erop dat we een leuke groep gemotiveerde activisten zijn, waarbij de meesten van ons meer met voedsel doen dan alleen het opeten van voedsel; er zijn mensen die op tuinderijen werken, koks, en studenten en onderzoekers die zich bezighouden met de ecologische en sociale aspecten van de landbouw.

Foto: ASEED Europe

We kwamen aan in een gestructureerd opgebouwd kamp. Er is een heel grote tent voor vergaderingen en discussies, diverse andere tenten voor workshops, juridische hulp, het media team en meer. Wij hebben de grote tent opgebouwd die we mochten lenen van de groep vluchtelingen Wij Zijn Hier, hiervoor dank. Het land is vlak, het gras is groen, de uitzichten zijn weids en de mobiele actiekeuken Le Sabot is ook aanwezig. We voelen ons hier thuis! Iets verderop, dicht bij de fabriek van Yara, staat een ontvangstteam van 500 agenten klaar. Wat een eer.

Mensen kunnen online de documenten vinden die we hebben meegebracht: 

Yara, the company – Een kleine brochure die uitleg geeft over de activiteiten en strategie van ‘s werelds grootste stikstofkunstmestbedrijf.

The Free the Soil Lexicon – Een document dat uitleg geeft over een selectie begrippen, relevant voor de campagne, inclusief vertalingen van enkele koolstof-gerelateerde termen in het Nederlands, Duits en Engels.

Disproving the arguments of the fertilizer industry – Yara en de lobbyorganisaties van de kunstmestindustrie weten hun producten en standpunten goed te verkopen. Ze leggen met diverse argumenten uit waarom boeren hun producten moeten gebruiken en hoe ze bezig zijn de wereld te redden. Ons artikel haalt hun meest gebruikte argumenten onderuit.

Dag 2

Onze eerste volledige dag in het kamp was tevens de eerste dag van de Internationale Klimaatstaking. Wereldwijd eisten demonstraties en andersoortige acties klimaatrechtvaardigheid voor iedereen. In Hamburg waren 100.000 mensen op straat, in Berlijn 270.000 en in München 30.000. Daarnaast hadden vele steden en zelfs dorpen hun eigen demo. Een groep heeft de actie in het nabijgelegen Itzehoe versterkt. 

Er waren gedurende de dag vele interessante workshops, onder andere over: Dierproductie en klimaatverandering; Het verzet van kleine boeren tegen Yara in Sub-Sahara Afrika; Sociale ecologie in Rojava, Noord-Syrië; Een ‘indigenous’ perspectief op de klimaatcrisis. Het was daarom lastig om te kiezen.

Er was echter een rode draad in het dagprogramma te vinden: de strijd tegen klimaatverandering en voor een duurzame, sociale landbouw in het ‘Globale’ Zuiden. Van het bediscussiëren van gegevens over de impact van kunstmest, via het agressieve lobbyen door grote bedrijven voor de zogenaamde ‘climate smart agriculture’ en de sociale en ecologische effecten van de zogenaamde ‘growth corridors’ op Mozambique en andere Afrikaanse landen, naar campagnes tegen het delven van fosfor voor kunstmest. De presentatie over Rojava liet zien hoe, als een antwoord, lokale gemeenschappen proberen onafhankelijk te worden van grote internationaal opererende bedrijven.

Tijdens een discussie in de middag over het verbinden van de strijd in het noorden en het zuiden kwam een interessant punt boven. De campagnes tegen het delven van steen- en bruinkool in Europa kunnen er toe leiden dat in andere delen van de wereld de mijnbouw wordt uitgebreid. In Colombia worden regelmatig lokale bewoners die zich tegen de mijnbouw  verzetten vermoord. De personen uit Guatemala en Colombia, die de discussie faciliteerden, vertelden dat in de praktijk het organiseren van een klimaatkamp of een burgerlijke ongehoorzaamheidsactie niet mogelijk is zonder je leven op het spel te zetten.

De aanwezige vertegenwoordigers uit ‘het Zuiden’ vroegen ons om ons privilege te gebruiken om aandacht te vragen voor de werkelijke betekenis van klimaatrechtvaardigheid. De discussie verduidelijkte de complexiteit van  klimaatactivisme en zorgde voor zinvolle contacten voor de toekomst.

Dag 3

Gedurende de derde dag zoemt het kamp van de actievoorbereidingen, maar tussendoor hebben we informatie uitgewisseld en veel geleerd over de omgeving en zijn bodems. En omdat er veel overeenkomsten zijn wat betreft bodem, klimaat en landbouwmethoden is het goed de opgedane kennis mee terug te nemen naar Nederland.

Samen met meer dan 100 mensen, en landschapsecoloog van de Succow Stiftung uit Greifswald, maakten we een wandeling door een veengebied. Hij vertelde zeer enthousiast en geanimeerd over veengebieden, hun geschiedenis, hun rol bij de opslag van koolstof en de grote hoeveelheid broeikasgassen die ze op het moment uitstoten vanwege het draineren van landbouwgrond.

Veen is een grote massa nat organisch materiaal dat niet is gecomposteerd. Ongeveer 3% van het landoppervlak wereldwijd bestaat uit veengrond. Slechts een klein deel hiervan is ontwaterd voor de landbouw. Het is relatief onbekend dat er wereldwijd twee keer zoveel koolstof in veen is opgeslagen dan in de bossen, die 30% van het landoppervlak uitmaken! In de natuurlijke situatie kan de veenbodem tot 97% water bevatten, maar op het moment dat het wordt ontwaterd oxideert de koolstof en wordt opgeslagen CO2 uitgestoten. In Duitsland bestaat slechts 7% van de landbouwgrond uit veengebied, dit deel is echter verantwoordelijk voor meer uitstoot van broeikasgassen dan de luchtvaartsector. Wie had gedacht dat een mooie groene weide zo schadelijk is voor het klimaat? In Duitsland en in geheel Europa is meer dan 90% van het veengebied ontwaterd en hiermee onherstelbaar beschadigd.

Door het verhogen van het grondwaterniveau kan dit proces wel worden afgeremd, op de langere termijn gestopt en op de heel lange termijn zelfs teruggedraaid. Dit redt ook de voor het veen specifieke biodiversiteit. Een alternatieve vorm van ‘landbouw’ is in zo’n gebied mogelijk. Paludicultuur is een compromis tussen natuur en productie. Diverse planten kunnen worden verbouwd zoals bijvoorbeeld lisdodde (rietsigaren), dat gebruikt kan worden voor isolatie of bouwmateriaal. Het Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLb/CAP) maakt het echter erg lastig hier mee te experimenteren. Bij ontwaterd veenland ontvangt de eigenaar subsidie, maar bij nattere alternatieven wordt het niet gezien als landbouwgrond en daarvoor is er dus geen financiële ondersteuning.

Voor een groep vanuit Nederland is het belangrijk dit verhaal als les mee naar huis te nemen. In het westen van het land wordt het veenland al eeuwen ontwaterd. Hier bovenop is veen ook nog eens in de vorm van turf als brandstof gebruikt. Dikke lagen veen, soms tot wel 10 meter, zijn als broeikasgas de lucht in gegaan, wat heeft geresulteerd in een gigantische, historische klimaatschuld. En om de poten van hun koeien droog te houden en om zware machines te kunnen blijven gebruiken, lobbyen boeren nog steeds bij de waterschappen voor een lager waterpeil.

Op de website Moorwissen kun je meer informatie over dit even interessante als alarmerende onderwerp vinden. De organisatie heeft over het onderwerp ook een korte animatiefilm gemaakt.

Het kamp heeft een goed relatie met de mensen in de omgeving. Gisteren hebben 40 mensen uit het dorp een rondleiding door het kamp gekregen. Ze hebben met interesse naar de mobiele actiekeuken gekeken en geluisterd naar de uitleg over het eigen elektriciteitssysteem met zonnecellen. Er vonden ook heel wat gesprekken plaats tussen de dorpsbewoners en mensen uit het kamp. En zelfs hier kwam het verhaal over het veen terug. Een boer vertelde dat bodemdaling hier ook een belangrijk thema is, hoewel de grond hier, net achter de zeedijk en in de buurt van de Elbe, meer klei bevat en daardoor minder snel daalt.

Uiteraard hebben we met die lokale boer ook over kunstmest en Yara gepraat. We waren het eens dat schaalvergroting in de landbouw en de toenemende macht van de steeds groter wordende bedrijven een probleem vormen. Maar ‘natuurlijk’ gebruikte hij wel kunstmest om zijn productie te verhogen. Er is dus nog wel wat werk te doen.

En het kampleven? Gedurende de nacht zijn er meer bussen en meer mensen aangekomen, met hierbij flink wat vrienden en bekenden uit België. Van 200 op de eerste dag is het kamp nu gegroeid tot zo’n 600 personen. Het is een levendige plek geworden en mensen zijn in toenemende mate betrokken bij allerlei voorbereidingen voor de actiedag.

Dag 4

We wilden affiniteitsgroepjes opzetten die meedoen met de paarse actie ‘finger’; In grote burgerlijke ongehoorzaamheidsacties is de grote menigte meestal verdeeld in verschillende groepen, oftewel fingers. Wij zullen deelnemen in de paarse-zilveren finger, samen met mensen uit België, waaronder Brigades d’Action Paysanne.

Over het algemeen, doen we ons best om goed te zorgen voor elkaar, om oplettend te zijn voor de groepsdynamica en om een sfeer te creëren van wederzijds respect en solidariteit. Dit betekent dat de actie geen plaats biedt voor macho- en/of heldengedrag en dat ieders deelname wordt gewaardeerd. We moeten elke situatie zien te voorkomen die mensen in een kwetsbare positie brengt. 

De camp finger is ook zeer belangrijk: het zal zorgen voor het leveren van eten, drinken en alle andere materialen die nodig zijn in de blokkades. Het zal ook druk bezig zijn met de pers, communicatie en alle wettelijke aspecten.

Alle mensen van de verschillende fingers nemen deel aan een specifieke training over groepscommunicatie, manoeuvres en algemene awareness. Wat een mooi gezicht om honderden mensen met glanzende turquoise en paarse bandana’s te zien bewegen als één, die gezamenlijk leuzen roepen op het lokale voetbalveld.

Dag 5 – Actiedag!

Een affiniteitsgroep probeerde vroeg in de avond een banner in de haven van Yara op te hangen. Het was de bedoeling dat deze zichtbaar zou zijn vanaf de grote brug over het kanaal, met het doel om de actie zichtbaarder te maken voor de plaatselijke bewoners. De politie was helaas in staat om deze actie te verhinderen en 12 mensen werden voor een korte tijd gearresteerd.

Foto: ASEED Europe

Om 10:00 uur in de ochtend vertrokken ongeveer 500 actievoerders uit het kamp, marcherend richting Yara. Zij blokkeerden twee hoofdingangen van de fabriek zonder enige problemen. Yara verwachtte ons, en de politie ook …

De activisten kwamen goed voorbereid: er werden dekzeilen opgezet om tegen de regen te beschermen, en ze waren bereid om te overnachten op de locatie. In de avond slaagde de nieuw gevormde gouden finger erin om de derde ingang te blokkeren. Jammer genoeg duurde dit slechts twee uur. De acties hebben zeker invloed uitgeoefend op de bezigheden die daar plaatsvonden, maar hebben er jammer genoeg niet voor gezorgd dat het volledig was platgelegd.

Foto: ASEED Europe

In de nacht lukte het een aantal activisten om het terrein te betreden. Na wat rennen en klimmen in de fabriek werden ze gepakt, maar de beelden die ze hebben opgenomen zien er desalniettemin spannend uit.

Om een idee te krijgen hoe de situatie zich in real time ontwikkelde, kun je de Free the Soil-ticker bekijken.

Dag 6

In de ochtend probeerde de gouden finger nog eens de westelijke ingang te bereiken. Deze kant van het terrein werd nog steeds gebruikt om werknemers naar binnen te krijgen en politie te laten afwisselen, daarom was deze ingang zo goed bewaakt. Ondanks dat de politie zich relatief rustig gedroeg tijdens de blokkade, besloten ze op dit moment dat het tijd was om hardhandig de activisten uit de weg te werken.

Gedurende een bespreking hebben activisten besloten om de blokkade te beëindigen om 3 uur ‘s middags en terug te lopen naar het kamp om met muziek en zang te vieren wat er was behaald.

Na enkele dagen in het kamp, zijn we een stuk beter geïnformeerd over de effecten van synthetische kunststof, de activiteiten van Yara en vele anderen gerelateerde onderwerpen. Maar hoe kunnen we deze kennis en onze boodschap over een betere landbouw en samenleving verspreiden? Met een goed mediastrategie-team! Tijdens de actie was het Free the Soil-mediateam erg actief en snel. Permanente updates werden gepubliceerd op the live ticker op de Free the Soil-website, op Facebook en op Twitter. Door het goede mediawerk, vele telefoontjes en interviews heeft de mainstream media het nieuws van de actie op een aardige manier naar buiten gebracht. In het algemeen zijn de artikels over het kamp en de acties positief en vaak namen kranten en websites de moeite om het onderwerp goed uit te leggen.

Sommige kranten namen een kort stuk over van de DPA, een groot mediabedrijf in Duitsland, door Yara te citeren: “our environmental- and industrial solutions contribute to the improvement of air quality and to the reduction of emissions“. In eerdere artikels, hebben we echter uitgelegd dat dit zeker niet klopt als het gaat om hun hoofdproductie van ammoniak en synthetische kunstmest.

Uit de Brunsbütteler Zeitung van 25 september bleek dat Udo Stark, de woordvoerder van Yara, verkeerd geïnformeerd was over de communicatie met Free the Soil voorafgaand aan het kamp. Volgens hem zou Yara de activisten hebben uitgenodigd voor een gesprek, maar nooit een reactie hebben gekregen. Dit klopt niet, want Free the Soil heeft in de lente al laten weten dat ze niet wilden samenkomen in Kopenhagen omdat dit een internationale campagne is, maar dat ze graag langs zouden willen komen bij de Brunsbüttel-locatie voor een gesprek en een rondleiding. Yara heeft hier vervolgens nooit meer op gereageerd.

Een goed videoverslag met achtergrondinformatie over Yara en hun Brunsbüttel afdeling kan je vinden op de website van de Noord-Duitse televisie: Klima-Aktivisten protestieren vor Düngerfabrik. Tot vandaag heeft Yara geen uitspraak gedaan over de actie. 

Hoe kijken we terug naar de blokkade? Sommigen zijn er positiever over dan anderen, afhankelijk van ieders verwachtingen en doelen. Maar een belangrijke conclusie is dat we allemaal veel hebben geleerd over hoe we zo’n kamp en massa-actie organiseren. Tijdens het proces en de actiedagen zijn we ook meer te weten gekomen over de Yara’s terrein in Brunsbüttel, voor de volgende keer.