De zestiende onderhandelingsronde die maandag van start ging in Singapore, duurt nog tot 13 maart. Volgens critici primeren de zakelijke belangen bij de onderhandelingen van het zogenaamde Trans-Pacific Partnership (TPP) en worden organisaties uit het middenveld systematisch buitengesloten.
De humanitaire organisatie Artsen Zonder Grenzen (AzG) deed een oproep aan de regering-Obama om niet langer te dralen en haar voorstellen te herschrijven. “Anders wordt dit de schadelijkste deal ooit voor de toegang tot geneesmiddelen in ontwikkelingslanden.”
Patenten
Volgens informatie van AzG pleiten Amerikaanse onderhandelaars voor regels waarmee farmaceutische bedrijven patenten kunnen beschermen en die de concurrentie van goedkopere medicijnen zullen tegenhouden. “Een mogelijk gevolg is dat miljoenen mensen nog moeilijker aan betaalbare generische geneesmiddelen zullen geraken”, schrijft de organisatie.
“Vorig jaar hebben we voor het laatst vernomen dat er gediscussieerd werd over de toegang tot medicijnen. Toen waren naar verluidt alle gesprekspartners van de VS tegen voorstellen over intellectuele eigendomsrechten, waaronder patenten”, vertelt Judit Rius Sanjuan van AzG.
Witte Huis
Het Witte Huis had laten weten dat specifieke hoofdstuk te zullen herschrijven, maar Sanjuan ziet de toegang tot geneesmiddelen ook bij deze onderhandelingsronde niet op de agenda staan.
“We horen van andere onderhandelingsteams dat de druk om dit verdrag tegen oktober goedgekeurd te hebben, toeneemt. Ze vrezen dat als er onvoldoende tijd voor discussie is, dit hoofdstuk in zijn huidige vorm overeind zal blijven.”
“We vrezen ook dat deze vertraging om met een alternatieve tekst te komen, een Amerikaanse strategie is om in de plaats daarvan op de minder omstreden hoofdstukken te focussen. Maar dat zou enorme gevolgen voor ontwikkelingslanden hebben”, waarschuwt Sanjuan.
Nieuwe beperkingen door patenten zouden zelfs indruisen tegen eerder gemaakte internationale afspraken, ook met Washington, om precies de toegang tot generische medicijnen te verruimen.
Open brief
Maandag stuurden vierhonderd organisaties ook een open brief naar het Amerikaanse Congres om de ongewone geheimhouding waarin de gesprekken over het vrijhandelsverdrag verlopen aan te klagen.
“Het vrijhandelsverdrag zal niet alleen de economie en duurzaamheid in de elf ondertekenende landen beïnvloeden, maar heeft potentieel een impact op de economie en het milieu in letterlijk de helft van de wereld”, zegt Arthur Stamoulis, directeur van Citizens Trade Campaign, een organisatie in Washington die de brief mee ondertekend heeft.
De organisaties doen aanbevelingen over kwesties die gaan van milieustandaarden en mensenrechten tot financiële regulering en nationale soevereiniteit. Maar de centrale klacht blijft het gebrek aan transparantie. “We vinden het verontrustend dat Amerikaanse onderhandelaars het Amerikaanse volk weigeren te informeren over hun voorstellen”, staat nog in de brief te lezen.
600 bedrijfslobbyisten
De regering heeft tegengeworpen dat de mate van geheimhouding bij dit soort onderhandelingen noodzakelijk is: meer transparantie zou de delicate gesprekken verstoren.
Anderen wijzen erop dat kladversies in dit stadium van de onderhandelingen vaak publiek worden gemaakt, ook bijvoorbeeld bij de Wereldhandelsorganisatie. Er is het precedent van het vrijhandelsakkoord van de Amerika’s dat 34 landen, waaronder de VS, in 2001 afsloten.
“Er is maar één echte reden waarom de kladversie van het Amerikaanse publiek wordt afgeschermd: Amerikanen zouden veel zaken die hun regering probeert te forceren, niet steunen”, vermoedt Stamoulis.
“Als ze over een akkoord zouden onderhandelen waarbij mensenrechten voor de winst van bedrijven worden geplaatst, zou het Trans-Pacific Partnership ongelooflijk veel goeds kunnen doen. Maar als je kijkt wie er rond de tafel zit, meer dan zeshonderd bedrijfslobbyisten en niemand uit het middenveld, is er niets dat erop wijst dat we zo’n deal zullen krijgen.”