Wereldwijde acties voor de boycott van het Eurovisiesongfestival in Israël.
Interview, Wereld, Samenleving, Politiek - Pieter Van Bogaert, Herman Asselberghs

BDS-oprichter Omar Barghouti over waarom een boycot tegen Israël?

De BDS-beweging (Boycot Desinvesteren en Sancties) tegen Israëls bezettingspolitiek is 15 jaar na de oprichting springlevend. Momenteel loopt de wereldwijde campagne voor de boycot van het Eurovisiesongfestival in Israël. De aanhang groeit evenals de tegenkantingen. Shakira, Lorde, Brian Eno, Naomi Klein, Daan en Helmut Lotti zijn voor. Chomsky, Nick Cave, Radiohead, Madonna en Bob Dylan zijn tegen. Waarom en wanneer een boycot en wat heeft de BDS-beweging tot nu toe gerealiseerd vroegen we aan BDS-oprichter Omar Barghouti in Ramallah.

donderdag 9 mei 2019 10:42
Spread the love

De BDS-campagne tegen Israëls blijvende bezettingspolitiek en veelvoudige overtredingen van het internationaal recht laat zich straks al 15 jaar inspireren door de historische academische, economische en culturele boycot van het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime. Terwijl de vreedzame burgerbeweging zowel lokaal als mondiaal op een groeiend draagvlak kan rekenen, verheffen de tegenstemmen zich alsmaar luider en krachtiger.

Shakira, Lorde, Brian Eno, Daan en Helmut Lotti zijn voor. Nick Cave, Radiohead, Madonna en Bob Dylan zijn tegen. Naomi Klein onderschrijft, Noam Chomsky niet. Telecomgigant Orange, beveiligingsmultinational G4S en warenhuisketen HEMA hebben gevolg gegeven. Cosmeticafabrikant Ahava, machinebouwer Caterpillar en fruit- en groenten-exporteur Carmel Agrexco niet. Boycot, Desinvesteren en Sancties is een beweging die verdeelt. 

Vorig jaar merkte The Guardian schamper op dat de hoeveelheid vijanden van de boycot het totaal aantal Palestijnen en Israëli’s ondertussen ver overtreft. In Israël, in de Palestijnse Gebieden, in de Arabische wereld, in de Verenigde Staten en in de Joodse diaspora groeit de polemiek al langer. Het gaat inmiddels om meer dan een heftige woordenwisseling. Meer dan de helft van de Amerikaanse staten hebben reeds een anti-BDS regulering die van alle bedrijven met overheidscontracten een anti-boycot-standpunt vergt.

Frankrijk verbiedt boycott

Het Hooggerechtshof in Frankrijk bevestigde dat de boycot van een land strafbaar is omdat hij zou aanzetten tot haat en discriminatie. Op basis van de Franse anti-racisme wetgeving kunnen sindsdien BDS-activisten worden veroordeeld. De Britse regering liet in een beleidsnota aan lokale overheden en gesubsidieerde organisaties weten dat ze bij steun aan BDS hoge boetes riskeren. Volgens dezelfde overheidsverklaring zou het boycotten van Israe?lische producten polarisatie in de Britse samenleving kunnen aanwakkeren en integratie tegenwerken. 

Het scheppen van juridische raamwerken om gerichte, geweldloze acties tegen Israëls bezettingspolitiek te counteren en te bestraffen, bewijst in de eerste plaats de toenemende geloofwaardigheid en reëele daadkracht van BDS. Steeds meer academici, cultuurwerkers, zakenmensen, culturele organisaties, bedrijven, investeringsfondsen en vakbonden willen niet langer met Israëlische instituten geassocieerd worden.

Boycott bedreiging voor Israël

Steeds meer consumenten kiezen ervoor om geen Israëlische producten (met barcode prefix 729) te kopen. De Israëlische overheid beschouwt de boycot-beweging terecht als een ernstige strategische bedreiging, van hetzelfde niveau als het nucleair programma van Iran en de raketlanceringen vanuit Gaza en Libanon. Zij beseft dat deze recente fase van Palestijns verzet veel meer mobiliserend potentieel in zich draagt dan het gewapend verzet van Hamas, Hezbollah en andere radikale groeperingen. BDS heeft een symbolisch slagveld geopend waarop een oorlog over morele legitimiteit wordt gevoerd, met als sterkste wapens het internationaal recht en de wereldwijde publieke opinie.

Geen wonder dat Israël BDS officieel benoemt als een onwettig project en een Ministerie van Strategische Zaken inzet om de burgerbeweging met man en macht, in binnen- en buitenland, te bevechten. Het uitvaardigen van scherpe anti-boycot wetten, het aanleggen van zwarte lijsten van organisaties die deelnemen aan of sympathiseren met BDS, het weigeren van toegang tot het land (en dus ook tot de Westelijke Jordaanoever, want die is enkel bereikbaar via Israël) aan boycot-activisten zonder Israëlisch paspoort, het verbod op het verlaten van de Palestijnse Gebieden voor lokale BDS-activisten: het zijn slechts enkele concrete voorbeelden van de wettelijke machinerieën die de opmars van de boycot-campagne moeten tegengaan.

Van de eigenlijke economische impact van BDS ligt niemand echt wakker. De ware vrees betreft het mogelijk winnen van harten en hoofden voorbij reeds bestaande kringen van tegenstanders van de Israëlische bezettingscultuur, -politiek en -economie.

Herdefiniëring van antisemitisme

BDS internationaal in diskrediet brengen staat hoog op de agenda van vele huidige Israëlische politici, beleidsmakers en veiligheidsmensen. Met behulp van denktanken, lobbygroepen en frontorganisaties wordt de (des)informatiestrijd in verschillende landen, in de VS voorop, alsmaar heviger gevoerd. In het ruime arsenaal van zwartmaken, kwaadspreken en op de man/vrouw spelen, fungeert de beschuldiging van antisemitisme doorgaans als beproefde methode.

Critici van het volksnationalistisch bewind van het alsmaar (extreem-)rechtser wordende Israël krijgen snel een anti-Joods etiket opgeplakt. Een recente raadgevende, juridisch niet-bindende herdefiniëring van antisemitisme (gelanceerd door de intergouvernementele organisatie International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA), gepromoot door Israëlische politici en overhaast door de VS en verschillende Europese staten onderschreven) faciliteert meer dan ooit deze retorische strategie.

De nieuwe begripsbepaling van ‘haat tegen Joden’ telt een lijst met hedendaagse voorbeelden die opvallend attenderen op de staat Israël, met inbegrip van ‘het hanteren van dubbele standaarden inzake gedragsverwachtingen en -eisen jegens Israël en andere democratische staten’ en ‘het ontzeggen van het recht op zelfbeschikking voor het Joodse volk’.

Pleitbezorgers voor deze bijgewerkte definitie zien BDS ontegensprekelijk resulteren onder het ‘nieuwe antisemitisme’: aloude Jodenhaat verpakt als politiek-ideologische kritiek op de staat Israël. Tegenstanders ontwaren vooral een zoveelste instrument om alle oppositie tegen het volhardend Israëlisch regeringsbeleid van illegale nederzettingen, schendingen van de universele mensenrechten en inbreuken op het internationaal oorlogsrecht monddood te maken.

Israël als voorpost

Het Israëlisch-Palestijns conflict is een ingewikkeld kluwen. Een oplossing lijkt verder weg dan ooit tevoren. De afstompende uitzichtloosheid van de situatie en accute zorgen over rechts-populisme, neo-liberalisme en klimaatverandering (een Gordiaanse knoop op zich) doen in onze contreien de kwestie in de periferie van de publieke aandacht belanden. Nochtans bestaat er een lange, rechte lijn tussen hier en daar.

De Europese geschiedenis ligt mee aan de basis van de oprichting van de Israëlische staat en is dus blijvende partij in de oorsprong en loop van het conflict. Maar eerder dan ons te blijven richten op die (wezenlijke) historische connectie, zouden we beroep kunnen doen op de prangende actuele dimensie van het trieste gebeuren.

De verrechtsing van het politieke bestel, de aanwakkering van een angstklimaat, het bespelen van latente en bestaande xenofobie, het cultiveren van een vijandsbeeld, het voeren van een veiligheidsdiscours, de uitbouw van een bewakings- en controlecultuur, de vanzelfsprekendheid van militaire ontplooiing, de manipulatie van mediakanalen en informatiestromen, het evidente primaat van het economische argument, de onachtzaamheid voor het land en de ecologische systemen (van anderen), de onverschilligheid voor onrecht en ongelijkheid, de triomfantelijke arrogantie van de zittende machthebber: het vergt weinig verbeelding om in het hedendaagse Israël een blauwdruk of voorbeeld te bespeuren voor de modelstaat waarvan menig Europees/Eurosceptisch regeringsleider of staatshoofd blijkt te dromen.

De meest rabiate etnocratische politici in het politieke bestel winden er al lang geen doekjes om: in hun ogen en woorden vormt Israël zondermeer een voorpost van de Europese beschaving, het eerste bastion tegen de barbarij van de Arabische wereld. Volgens die redenering heten aanhangers van BDS simpelweg ‘terroristen in maatpak’. De vraag dringt zich op in naam van welke Europeanen zij spreken?

Why a Boycott? 

Wanneer de gemoederen zo verhit zijn, kan het lijken alsof een oproep tot boycot enkel nog maar meer olie op het vuur kan gooien. Een kordate vraag vergt al snel een kordaat antwoord. Resoluut afwijzend, voorzichtig twijfelend of overmoedig instemmend, er vallen weinig comfortabele posities in te nemen in deze zaak.

Niemand onderschrijft met plezier een maatregel die ten slotte moet ingrijpen in de levens van anderen. Het kan helpen om de woorden van wijlen John Berger in herinnering te brengen. Niet lang na de oprichting van BDS schrijft hij onder de titel Why a Boycott? een kort stukje (in The Guardian van 15 december 2006).

Daarin wijst hij op de woorden van Nelson Mandela die de boycot als principe beslist afwees, maar als tactiek in welbepaalde omstandigheden hoog en noodzakelijk achtte. Berger voegt eraan toe: ‘Wanneer een boycot een principeskwestie wordt, dreigt exclusie en racisme. Geen enkele boycot moet worden gericht tegen een individu, een volk of een natie. Een boycot is gericht tegen een beleid en de instituten die dat beleid actief of stilzwijgend ondersteunen. Het doel is niet om af te wijzen, maar om verandering teweeg te brengen.’ 




Waarom een boycot? Die vraag legden Herman Asselberghs en Pieter Van Bogaert in Ramallah voor aan Omar Barghouti, Palestijns mensenrechtenactivist en mede-oprichter van BDS.

Wat is BDS en waar komt het vandaan? Hoe kunnen kunstenaars op verschillende domeinen van filmmakers tot choreografen, eraan bijdragen en begrijpen wat het is?

De boycot begon met PACBI, de Palestijnse Academische en Culturele Boycot van Israël, die in 2004 werd gelanceerd. Een jaar later werd BDS – de Boycott, Desinvestering- en Sanctiebeweging – gelanceerd. Maar zelfs PACBI komt voort uit een lange traditie van geweldloos Palestijns verzet tegen de kolonisten, de apartheid, de bezetting en de etnische zuivering. Sinds de jaren 1920 hebben de Palestijnen boycots gebruikt om het Britse kolonialisme en vervolgens het zionistische kolonialisme tegen te werken. Het is dus niets nieuws. Hoewel we erg geïnspireerd zijn door de Zuid-Afrikaanse anti-apartheidsbeweging, de Amerikaanse burgerrechtenbeweging en de anti-koloniale beweging in India, was het niet van Ghandi of Martin Luther King dat we de geweldloosheid leerden. We hebben het geleerd van onze eigen ervaringen met geweldloos verzet tegen de bezetting en apartheid.

Wat nieuw is, is dat we intern verzet begonnen te verbinden met externe solidariteit. Het is niet voldoende om je alleen te verzetten, hoe strategisch en effectief je ook bent, onze vijand is gigantisch. Het is niet alleen het Israëlische bezettingsregime en de apartheid waarmee we worden geconfronteerd. Maar een regime dat volledig wordt gesteund door de Verenigde Staten en de Europese Unie, met name Duitsland en Groot-Brittannië. Het is een “global enemy” die ons onderdrukt en onze rechten ontkent.

Geweldloze aanpak

Voor BDS bestond de solidariteit met Palestijnse rechten in het algemeen uit betogingen, het schrijven van brieven aan redacteuren van kranten: milde vormen van protest die grotendeels ondoeltreffend waren. Met BDS hebben we deze formule gewijzigd: Je moet eerst en vooral ophouden met medeplichtig zijn aan de “master”. Als je de “master” steunt, kun je niet solidair zijn met de slaaf.

Ten tweede, er is voor BDS behoefte aan een geweldloze aanpak. Dit is essentieel en strategisch. We willen volledige Palestijnse rechten onder internationaal recht. En we willen via een geweldloze aanpak die rechten internationaal en lokaal bereiken.

Ten derde, zijn de belangrijkste principes van de beweging sterk progressief en antiracistisch. Ze zijn gebaseerd op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Vanaf het begin waren we heel duidelijk dat deze beweging niet racistisch kan zijn, geen enkele vorm van discriminatie, vrouwenhaat, seksisme, anti-zwart racisme, anti-Joods racisme of islamofobie kan getolereerd worden.

Hoe ging u van PACBI in 2004 – een beperkte academische en culturele boycot – naar een volledige BDS die zich uitbreidt naar andere sectoren zoals het leger, de economie, sport enzovoort?

In 2004 sprak het Internationaal Gerechtshof in Den Haag zich tegen de Israëlische muur. Volgens het Internationaal Hof is de muur illegaal, omdat die het Palestijnse gebied afsluit. Het Internationaal Hof riep niet alleen de VS op om te stoppen met hulp aan Israël voor de bouw van de muur, maar beval Israël ook om de bouw van de muur meteen te staken. 

Een jaar later is er nog niets gebeurd. De wereld is er niet in geslaagd of weigerde het arrest van het Internationaal Hof van 9 juli 2004 te implementeren. Daarom lanceerden we BDS op 9 juli 2005, precies op de verjaardag van het arrest. We willen de wereld vertellen dat waar regeringen falen, wij mensen en het maatschappelijk middenveld moet optreden.

Dat was ook het geval in Zuid-Afrika. Toen regeringen faalden en de apartheid bleven ondersteunen, waren het de mensen – de vakbonden, de kunstenaars, de academici, de kerken en studenten – die opstonden om de anti-apartheidsstrijd te ondersteunen. En uiteindelijk heeft dat het beleid veranderd.

Dat was ook het geval in Zuid-Afrika. Toen regeringen faalden en de apartheid bleven ondersteunen, waren het de mensen – de vakbonden, de kunstenaars, de academici, de kerken en studenten – die opstonden om de anti-apartheidsstrijd te ondersteunen. En uiteindelijk heeft dat het beleid veranderd.

BDS pleit voor drie basisrechten die essentieel zijn opdat de Palestijnen hun zelfbeschikking kunnen hebben. Ten eerste: het beëindigen van de bezetting van 1967. Daaronder valt Gaza, de Westelijke Jordaanoever, inclusief Jeruzalem, de bezette Syrische Golan-hoogvlakte en alle Arabische gebieden die sinds 1967 bezet zijn.

Geïnstitutionaliseerd permanent racisme

Twee: beëindiging van het racistisch systeem, het is niet gewoon racisme, maar gelegaliseerd, geïnstitutionaliseerd permanent racisme dat voldoet aan de VN-definitie van apartheid.

Drie: het recht op terugkeer voor Palestijnse vluchtelingen, zoals bepaald in het internationale recht. Alle vluchtelingen hebben het recht om terug te keren, op repatriëring en compensatie, net zoals bij de vluchtelingengemeenschappen van Kosovo, Bosnië, Zuid-Soedan en de Joodse vluchtelingen na de Tweede Wereldoorlog.

In dat opzicht heeft BDS geen politiek programma. Eén staat, twee staten: we nemen daar geen standpunt in als beweging. Iedereen binnen de beweging heeft zijn of haar mening daarover. Wat de oplossing ook is, het moet voor ons de mensenrechten van iedereen en het internationale recht respecteren.

Als je over de beweging praat, over wie heb je het dan? Wat is de organisatie achter BDS?

BDS is vandaag een wereldwijde beweging die gedecentraliseerd is. Wat bedoelen we met beweging? We bedoelen veel vakbonden, verenigingen en individuen die BDS steunen en helpen met het BDS-programma om Palestijnse vrijheid, gerechtigheid en gelijkheid te bereiken. Deze losse en gedecentraliseerde beweging wordt geleid door het BNC, het Palestijnse BDS Nationale Comité. BNC is de absoluut grootste coalitie in de Palestijnse samenleving. Het omvat alle vakbonden, vrouwenorganisaties, leraren, academici, boeren, kunstenaarscollectieven en politieke partijen. Omdat we volledig vrij en autonoom willen zijn en niet afhankelijk van grote financierders, promoten we vrijwilligerswerk. Zo worden we nooit een ngo die gecontroleerd kan worden.

We bepalen de regels en de algemene strategie, maar we respecteren de context en gevoeligheid van elke internationale partner.

De BNC functioneert niet als een politieke partij. We bepalen de regels en de algemene strategie, maar we respecteren de context en gevoeligheid van elke internationale partner. Neem bijvoorbeeld Jewish Voice for Peace in de VS, een van onze belangrijkste en meest strategische partners in de VS en de snelstgroeiende Joodse vereniging ter wereld. Hun BDS-werk is gevarieerd. Ze doen heel wat dingen in de kunst, de academische wereld, en richten zich zelfs op het Joodse establishment in de VS, dat vrij zionistisch, pro-Israëlisch en uiterst rechts is. Alleen Jewish Voice for Peace kan dat doen. Al onze partners zijn in coördinatie met het BNC. Maar ze voeren hun eigen campagnes lokaal uit. Zolang er geen onenigheid bestaat met de rode lijnen en principes, vooral de ethische principes, respecteren we hun ruimte. Zo niet, dan grijpen we in.

Stel dat een groep in België een campagne start tegen een winkel die eigendom is van een joodse Belgische burger, die toevallig Israël steunt, dan zouden we daar onmiddellijk tegen zijn. Dat is geen contextgevoeligheid. Dit overschrijdt onze rode lijnen. De meningen van een individu zijn niet voldoende om hem of haar verantwoordelijk te houden. We beoordelen mensen niet op hun mening. Zelfs als we hun meningen haten. We focussen ons op medeplichtigheid.

BDS meer mainstream

Kun je iets zeggen over de evolutie van BDS? Het is nu bijna 15 jaar dat je actief bent. Hoe evolueert het? 

BDS is een grassroots-beweging, is erg gevoelig voor politieke en economische veranderingen. Het is geen dogmatische beweging. Het is een zeer flexibele beweging met zeer flexibele regels over hoe campagne te voeren. Maar we houden ook rekening met hoe de andere partij tegen ons vecht. Sinds 2013-14 begon Israël BDS te beschouwen als een strategische bedreiging. Met de opkomst in 2015 van de meest extreem-rechtse regering in de Israëlische geschiedenis, begonnen ze BDS aan te pakken als een strategische dreiging van de eerste orde.

De strategie van Israël sinds 2014 is intensieve en erg dure propaganda, juridische oorlogvoering, anti-BDS-wetten en BDS-spionage. De Israëlische Mossad, de Shabak, werken samen met de anti-BDS administratie om BDS te bestrijden. We moeten dus rekening houden met deze bedreigingen terwijl we evolueren.

In de VS wordt het steunen van de boycot beschouwd als een recht op vrije meningsuiting. Dit recht wordt beschermd door de Amerikaanse grondwet. Dus door Israël te counteren, winnen we veel steun uit de progressieve mainstream.

Bijvoorbeeld: als Israël in de VS een anti-BDS-wet wil doorduwen, hameren we op het tegenargument van de vrije meningsuiting. In de VS wordt het steunen van de boycot beschouwd als een recht op vrije meningsuiting. Dit recht wordt beschermd door de Amerikaanse grondwet. Dus door Israël te counteren, winnen we veel steun uit de progressieve mainstream.

Geen wonder dat BDS de afgelopen twee à drie jaar veel meer mainstream is geworden. Vooral in de culturele wereld in de VS en in het Verenigd Koninkrijk. BDS wordt er beschouwd als onderdeel van de wereldwijde anti-racistisch, antifascistisch verzet. BDS is zichtbaar in The Guardian, in The New York Times, in The Washington Post. Alle top muziekmedia – Hollywood Reporter, NME, Pitchfork – hebben het over PACBI en het wordt een aanvaarde kwestie in het debat binnen de muziekscène.

Dat komt ook doordat er gewerkt wordt naar een momentum om dit mogelijk te maken, toch? Ook in Zuid-Afrika werkten ze naar een momentum …

Je bedoelt een omslagpunt. Ja. Mensen hebben een zeer rooskleurig, selectief geheugenverlies over Zuid-Afrika. Ze denken dat iedereen de anti-apartheidsbeweging steunt. Maar dat deden ze niet. In de late jaren tachtig deden ze dat. Maar in de jaren vijftig, zestig, zeventig steunde bijna niemand de anti-apartheidsstrijd. 

Wij gaan veel sneller. Het is alleen zo dat onze vijand veel centraler staat in de wereldpolitiek. De Zuid-Afrikaanse politiek stond niet in het middelpunt van de wereldpolitiek. Israël wel. Als Netanyahu niest, is het op CNN en in The Guardian. Alles gaat zo snel met Twitter, Facebook en andere sociale media. De lobby van Israël in de mainstream media is niet zo belangrijk meer, omdat we sociale media hebben. Dat geeft ons veel meer armslag.

Als iemand je zou vragen wat de resultaten zijn van BDS, wat zou je antwoorden?

In de afgelopen paar maanden hebben we onder andere de zangeressen Lana Del Rey, Lorde en Shakira hun optreden in Israël laten annuleren. En nog belangrijker, zelfs het bezoek van de Israëlisch-Amerikaanse actrice Natalie Portman.

De resultaten definiëren in termen van mijlpalen of van bereikte successen? Dat zou me de hele dag kosten. Onze website geeft een lijst weer met de belangrijkste. Ik noem alleen de meest recente. In de afgelopen paar maanden hebben we onder andere de wereldberoemde zangeressen Lana Del Rey, Lorde en Shakira hun optreden in Israël laten annuleren. En nog belangrijker, zelfs het bezoek van de actrice Natalie Portman. Ze is een Israëlische Amerikaanse, een superster in Hollywood en een zionist. Ze annuleerde haar bezoek aan Israël waar ze een ereprijs van twee miljoen dollar in ontvangst gingen nemen uit protest tegen het optreden van Israël in Gaza. Dat zijn referentiepunten. Dit vertelt je hoe de zaken bewegen. Natuurlijk krijgen ze nog steeds Justin Bieber enzovoort, maar dat gaat alleen om geld. Israël betaalt meer dan wie ook. Het wordt allemaal gesubsidieerd door de overheid, maar dan nog slagen ze er niet helemaal in.

Naast de culturele sector zijn er sinds 2014 ook grote pensioenfondsen die zich teruggetrokken hebben uit Israëlische en internationale bedrijven die betrokken zijn bij schendingen van het internationaal recht. Bijvoorbeeld, het Noorse pensioenfonds, het grootste ter wereld, investeert niet meer in een aantal bedrijven dat betrokken is bij nederzettingen. Hetzelfde geldt voor de United Methodist Church, de rijkste protestantse kerk in de VS. Sommige bedrijven werden op die manier gedwongen om hun investeringen in Israël te stoppen. Het telecommunicatiebedrijf Orange trok zich bijvoorbeeld terug na het verliezen van contracten en om een groot contract in Egypte te kunnen binnenhalen.

De kritiek op BDS gaat vaak over isolatie. Hoe ver kun je gaan met BDS? Waar ligt de grens? Er zijn zoveel Israëlische producten waarvan mensen niet altijd weten dat ze Israëlisch zijn. Ik kan me voorstellen dat hetzelfde ook in Palestina gebeurt. Israëlische en Palestijnse samenlevingen zijn zeer nauw met elkaar verbonden. Mensen kopen Israëlische goederen omdat ze denken dat ze beter zijn.

Vijf decennia bezetting heeft de Palestijnse economie volledig afhankelijk gemaakt van Israël. De bezetting en kolonisatie is nog altijd bezig. Deze afhankelijkheid betekent dat je nooit een volledige boycot van Israëlische goederen in de bezette gebieden kunt krijgen.

Als je over Palestina praat, bedoel je de bezette gebieden. Vijf decennia bezetting heeft de Palestijnse economie volledig afhankelijk gemaakt van Israël. De bezetting en kolonisatie is nog altijd bezig. Deze afhankelijkheid betekent dat je nooit een volledige boycot van Israëlische goederen in de bezette gebieden kunt krijgen. Dat is onmogelijk. Dus we hebben het nooit als doel voorop gesteld. Als je geen keus hebt, is er geen morele verplichting. Maar dat is niet hetzelfde in België; in India of Venezuela. In de meeste landen heb je wel een keuze. Je hoeft geen Israëlische goederen te kopen zoals tomaten, Sodastream of een HP computer. Je kan ze boycotten.

Hoe ver ga je? We geloven niet in lange lijsten. We geloven niet in lijsten van alle bedrijven die betrokken zijn bij de Israëlische schending van mensenrechten, omdat deze lijsten eindeloos zijn. Ze zijn niet strategisch. BDS is niet alleen principieel, maar wil ook op een intelligente manier meer Palestijnse rechten verwerven. En niet alleen het eigen gelijk halen. Daarom net hebben we het over het principe van contextgevoeligheid. Partners in België – momenteel hebben we een aantal, ze zijn kleiner en niet zo mainstream als in het VK of in de VS – beslissen zelf wat het beste is om te boycotten en wat niet.

Laten we een voorbeeld nemen. Israël stuurt een dansgroep naar België voor een dansvoorstelling. Het evenement wordt gesteund door de overheid. Pure propaganda. Dit schendt duidelijk de BDS-richtlijnen. Gaan we onze pijlen richten op dit optreden of niet? Er is geen zwart-wit antwoord. Onze partners in België zullen het ons zelf moeten vertellen. Het heeft geen zin om de voorstelling aan te vallen. We zullen er veel meer mee verliezen. Alhoewel het volkomen legitiem is om het te boycotten, is het strategisch niet logisch. Er zijn betere doelwitten. We nemen dergelijke beslissingen in voortdurend overleg met onze partners. 

Begrijpen we het goed dat voor PACBI de regel is dat je kunt samenwerken met Israëlische kunstenaars, maar niet met Israëlische kunstenaars die worden gefinancierd door de overheid?

Dit klopt niet helemaal. We richten ons op instellingen, niet op individuen. De eerste regel is: we roepen op tot een boycot van alle Israëlische instellingen, ook culturele en academische instellingen. Niet omdat ze Israëlisch zijn maar omdat ze medeplichtig zijn. Er is geen enkel Israëlisch dansgezelschap, muziekbedrijf of orkest dat niet medeplichtig is. Ze zijn allemaal in verschillende mate medeplichtig.  

Dit klopt niet helemaal. We richten ons op instellingen, niet op individuen. De eerste regel is: we roepen op tot een boycot van alle Israëlische instellingen, ook culturele en academische instellingen. Niet omdat ze Israëlisch zijn maar omdat ze medeplichtig zijn. Er is geen enkele Israëlisch dansgezelschap, muziekbedrijf of orkest dat niet medeplichtig is. Ze zijn allemaal in verschillende mate medeplichtig. 

Universiteiten zijn in grotere mate medeplichtig dan sommige dansgezelschappen. Maar het dansgezelschap maakt ook deel uit van de Israëlische propaganda. We houden Israëliërs niet enkel verantwoordelijk voor het ontvangen van overheidsgeld. Laten we een voorbeeld nemen. Een Israëlische filmmaker wil een film maken. Hij of zij heeft als belastingbetaler recht op overheidsfinanciering. Dus hij of zij doet een aanvraag en krijgt geld om een film te maken. Zolang er geen politieke banden zijn en er geen voorwaarden verbonden zijn aan de financiering, is artistieke vrijheid gegarandeerd. Hier is geen probleem. Financiering is dus geen afdoende voorwaarde voor een boycot. Het opent onze ogen wel om ook naar naar andere factoren te kijken.

We richten ons nooit op een individu, tenzij hij of zij niet langer een individu is maar een culturele ambassadeur van Israël.

We richten ons nooit op een individu, tenzij hij of zij niet langer een individu is maar een culturele ambassadeur van Israël. Wat bedoelen we daarmee? Dat deze persoon wordt gerekruteerd, gemobiliseerd en gefinancierd om rond te reizen en zijn of haar werk te tonen, met steun van de overheid. We maken onderscheid tussen geld voor productie en geld voor promotie. Het laatste is boycotbaar. Omdat het per definitie propagandawaarde oplevert voor Israël.

Een zeer kritisch Israëlisch kunstwerk van een Israëlische kunstenaar dat tentoongesteld wordt in de beste Brusselse cultuurhal is geen probleem. Maar als het wordt gesponsord door de Israëlische ambassade in Brussel, dan is het propaganda. De inhoud van het kunstwerk interesseert ons niet. Het kan heel radicaal, feministisch, LBGTQ of zelfs pro-Palestijnse kunst zijn. Het wordt een doelwit vanwege de propagandawaarde die Israël ervan krijgt. We hanteren dus heel duidelijke regels.

Er is nog een uitzondering, wat wij een boycot met gezond verstand noemen, die voorbij de PACBI-richtlijnen gaat. Bijvoorbeeld een Israëlische zangeres komt optreden in Brussel. Ze steunt openlijk de Israëlische oorlog in Gaza en de moord op Palestijnse kinderen in Gaza. Doen we een oproep om haar te boycotten of niet? Volgens de BDS-richtlijnen kunnen we dat niet. Zij is een individu en ze wordt niet gesponsord of gesteund door Israël.

Maar activisten kunnen haar wel boycotten. Stel dat ze een Amerikaanse of een Afrikaanse zangeres zou zijn geweest die racistische uitlatingen deed, dan zou ze  ook geboycot worden. Als een Amerikaanse zangeres in Brussel uitlatingen zou doen als “zwarten zijn dommer dan witten”, heb je BDS niet nodig om dat optreden te boycotten. Het is gezond verstand.

Dus, Israëliërs zijn hier geen uitzondering op, ze moeten net als iedereen behandeld worden. Niet meer of minder. Als ze racistisch zijn, kun je ze boycotten, omdat ze racistisch zijn en je antiracistisch bent. Niet vanwege BDS-richtlijnen. In BDS kunnen we dat niet doen. Het moet een logische boycot zijn.

Een van de argumenten die men vaak hoort, is dat er geen culturele uitwisseling plaatsvindt tussen Israël en Palestina.

Er is geen culturele uitwisseling tussen Israël en Palestina omdat er geen Palestina is. Je bedoelt tussen Israël en zijn onderworpenen? Onder de bezetting? Onder zijn Apartheidsregime? Er is geen uitwisseling? Waarom zou er uitwisseling zijn? Ze bezetten en koloniseren ons. Doe dat weg. Dan krijgen we uitwisseling. 

We hebben een regel over normalisatie. Hier wordt normalisatie niet begrepen zoals in het Westen. Daar is het een goed woord. Wanneer landen een oorlog beëindigen, normaliseren ze de relaties. Het is een positieve term. In de Arabische cultuur is normalisatie echter een negatieve term. Normaliseren betekent hier dat je iets dat inherent abnormaal is, kunstmatig en op het eerste zicht normaal laat lijken.

We hebben een regel over normalisatie. Hier wordt normalisatie niet begrepen zoals in het Westen. Daar is het een goed woord. Wanneer landen een oorlog beëindigen, normaliseren ze de relaties. Het is een positieve term. In de Arabische cultuur is normalisatie echter een negatieve term. Normaliseren betekent hier dat je iets dat inherent abnormaal is, kunstmatig en op het eerste zicht normaal laat lijken.

Een meester-slaaf-relatie is inherent abnormaal. Als je een meester en een slavin ziet kussen, is dat niet normaal. Dat is dwang. Dat is geen liefde. Er is nooit liefde tussen een meester en een slavin. Nadat de slavin weer vrij is, zal ze misschien verliefd worden op de meester. Of misschien niet. Maar dan kan ze het zelf beslissen. Maar zolang er geen einde komt aan onderdrukking, bestaat er geen co-existentie. Het is onethische co-existentie.

We maakten een onderscheid tussen onethisch co-existentie en wat we co-resistentie noemen. We bedoelen met co-resistentie, dat de enige normale relatie die er kan zijn tussen de meestergemeenschap en de slavengemeenschap, er een is waarbij de meestergemeenschap bereid is om in samenwerking met de slavengemeenschap de slavernij te beëindigen.

We bedoelen met co-resistentie, dat de enige normale relatie die er kan zijn tussen de meestergemeenschap en de slavengemeenschap, er een is waarbij de meestergemeenschap bereid is om in samenwerking met de slavengemeenschap de slavernij te beëindigen.

Dus, Israëliërs die samenwerken met Palestijnen om een ??eind te maken aan apartheid, bezetting, etnische zuivering, zijn onze partners. We werken met hen samen voor co-resistentie. We co-existeren in een dynamiek van co-resistentie.

We stellen twee voorwaarden aan elke relatie tussen Israëliërs en Palestijnen om normaal te kunnen zijn, niet om te normaliseren. De eerste voorwaarde is dat de Israëliërs, de Palestijnse rechten volgens het internationale recht respecten, wat niet onoverkomelijk is. 

De tweede voorwaarde is dat de relatie zelf één van co-resistentie moet zijn. Wat bedoelen we daarmee? Als Ilan Pappé, de beroemde Israëlische historicus, anti-zionist en BDS-ondersteuner, een Palestijnse historicus voorstelt om een ??gezamenlijk boek over de geschiedenis van de vrouwen in Somalië te schrijven, wat totaal niet gerelateerd is aan Palestina, dan zouden we daar tegen zijn. Misschien zouden we er geen campagne tegen voeren. Maar strategisch de andere kant op kijken. Het schendt wel onze richtlijnen omdat het geen co-resistentie is. Want als ze over vrouwen in Somalië praten, lijkt het alsof Israëliërs en Palestijnen gelijk zijn. Maar dat is niet zo. De Israëlische gemeenschap maakt deel uit van diegenen die koloniseren en de Palestijnse gemeenschap maakt deel uit van degenen die worden gekoloniseerd en onderdrukt.

Wat daar mis mee is, is namelijk dat het een zeer valse, onethisch en verkeerd beeld in stand houdt van het zogenaamd kunnen samenleven ondanks de onderdrukking. Nee we kunnen niet samenleven in deze situatie. Maar als Ilan Pappé en diezelfde historicus een boek zouden schrijven over de geschiedenis van de muur of over hoe je je ertegen kan verzetten, dan is het prima. Of ze zouden iets abstracters kunnen doen, maar altijd over verzet. We moeten de onderdrukking beëindigen om met elkaar te kunnen leven.

Waar wil je met de boycot naar toe als het gaat om de staat Palestina? Ga je voor een één-staat-oplossing?

Ons uiteindelijke doel is het beëindigen van de bezetting, het einde van de Apartheid en het recht van vluchtelingen om terug te keren.

Ons uiteindelijke doel is het beëindigen van de bezetting, het einde van de Apartheid en het recht van vluchtelingen om terug te keren. We nemen verder geen positie in om verschillende redenen. Ten eerste, is het een zeer pragmatische opstelling omdat we een enorme coalitie zijn, we zijn de grootste coalitie in de Palestijnse samenleving. Enkel over deze drie doelstellingen zijn we het eens. Elke andere kwestie is omstreden en zeer betwistbaar. Om een ??enorme coalitie te kunnen behouden, moet je je vastgrijpen aan de kleinste gemene deler. 

Als mensenrechtenbeweging is het niet aan ons om de toekomst van het Palestijnse volk te bepalen. Het is aan de democratisch gekozen leiders, die we niet hebben. Het Palestijnse volk moet het recht hebben om voor zichzelf te beslissen. BDS richt zich op BDS. Effectieve strategische campagnes om bij te dragen aan de genoemde drie fundamentele Palestijnse rechten. Dat is het. Dit zal de onevenwichtige machtsverhouding oplossen. De ongelijke machtsverhoudingen tussen een kernmacht – Israël – gesteund door de EU en de VS, en een onderdrukt en gekoloniseerd volk dat helemaal niet zo machtig is – integendeel: extreem zwak.

Ik denk dat we het ook moeten hebben over beschuldigingen van …

… van antisemitisme? Natuurlijk. Geen interview zou compleet zijn zonder dat. Dus waar beginnen we? Omdat BDS verankerd is in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, hebben we principieel als onze belangrijkste referentie een document over antiracisme dat expliciet zegt dat we gekant zijn tegen alle vormen van rassendiscriminatie, maar ook tegen de discriminatie van vrouwen, de LGBT-gemeenschap, zwarten, moslims, Joden, noem maar op.

Ik weet niet wat de situatie in België is, maar in de VS neemt de Joodse steun voor de BDS-beweging enorm toe. Vooral onder Joodse millennials. Dit is angstaanjagend voor Israël.

Omwille van deze principes, en ook vanwege de Joodse aanwezigheid in de beweging, heeft Israël heel veel moeite om het label antisemitisme op de BDS-beweging te plakken. Ik weet niet wat de situatie in België is, maar in de VS neemt de Joodse steun voor de BDS-beweging enorm toe. Vooral onder Joodse millennials. Dit is angstaanjagend voor Israël. Dit is de volgende generatie Joden in de VS en het belangrijkste land op aarde voor deze strijd. 

De oplossing van Israëls propagandamachine is de betekenis van antisemitisme te herdefiniëren  Ze ontwikkelden de zogenaamde IHRA, International Holocaust Remembrance Alliance, die het woord antisemitisme herdefinieert om er allerlei andere dingen onder te laten vallen. Zoals Israël een apartheidsstaat noemen, oproepen tot een boycot van Israël of zeggen dat de oprichting van Israël een racistische onderneming was. Hoe kan dat antisemitisch zijn? Oppositie tegen een staat is toch niet antisemitisch? Meer dan veertig Joodse groepen over heel de wereld, hebben in een verklaring gezegd dat ze zich hier volledig tegen kanten. Ten eerste omdat het de Palestijnse strijd voor rechten demoniseert.

Strijden tegen Israëls onderdrukking is niet antisemitisch. Ten tweede ondermijnt het de echte strijd tegen het echte antisemitisme. Dus je zou kunnen vechten tegen antisemitisme en een antisemiet genoemd worden. Omdat je Israël beledigt. En aan de andere kant zou je met de antisemieten in bed kunnen liggen en niet antisemitisch worden genoemd. Bijvoorbeeld Orban, de Hongaarse premier, een zeer uitgesproken antisemiet, is de beste vriend van Israël in Europa.

Strijden tegen Israëls onderdrukking is niet antisemitisch. Ten tweede ondermijnt het de echte strijd tegen het echte antisemitisme. Dus je zou kunnen vechten tegen antisemitisme en een antisemiet genoemd worden. Omdat je Israël beledigt. En aan de andere kant zou je met de antisemieten in bed kunnen liggen en niet antisemitisch worden genoemd. Bijvoorbeeld Orban, de Hongaarse premier, een zeer uitgesproken antisemiet, is de beste vriend van Israël in Europa. Trump, de beste vriend van Israël in de wereld, is een complete antisemiet, omringd door antisemieten.

De uiterst rechtse supremacisten in de VS zijn extreem antisemitisch – maar dat is prima. Je kunt voor de eerste keer in de geschiedenis pro-Israël en antisemitisch zijn en er geen tegenspraak in zien. In feite zijn de meeste fascistische partijen in Europa – in België, Nederland, in Oostenrijk, AfD in Duitsland, FN in Frankrijk – verenigd in hun steun voor Israël en Israël houdt van hen. Ze komen elk jaar op bedevaart naar Tel Aviv. Wie is precies antisemitisch? Degene die antisemitische fascistische groepen in Europa ondersteunt? Of de mensenrechtengroep die tegen alle vormen van racisme vecht?

Klachten van antisemitisme tegen critici van de staat Israël zijn zinloos maar het intimideert nog steeds veel mensen in heel Europa vanwege de geschiedenis van de Holocaust. En vanwege de schuldgevoelens over de Holocaust en wat elk Europees land deed tegen zijn Joodse gemeenschappen. Waarom zouden we Israël steunen in zijn extreem racistische, soms fascistische beleid tegen Palestijnen, enkel om onze schuldgevoelens over de holocaust te verlichten? Rekening houdend hiermee moeten we net racisme en alle vormen van genocide bestrijden: dat is hoe we ons berouw kunnen tonen voor de holocaust.

We spraken over de problematische relatie tussen Israël en de bezette gebieden en BDS. Maar is er ook geen problematische relatie binnen de territoria, van meer religieuze bewegingen, door het feit dat BDS expliciet seculier is.

Ja, absoluut BDS is expliciet seculier. Het is heel inclusief, maar het is een seculiere beweging. Het heeft geen religieuze opvattingen omdat we geloven dat we als mensenrechtenbeweging geen religie moeten hebben. Onze enige religie is de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Internationaal recht, dat is onze enige religie. Al het andere is persoonlijke mening. We respecteren de identiteit van iedereen, maar we zijn inclusief voor iedereen.

Omdat BDS zeer succesvol is, zijn veel Palestijnen klaar om te accepteren dat dit een geweldloze seculiere, inclusieve en democratische mensenrechtenbeweging is. Ze zien hoe Israël in paniek raakt en hoe de hele administratie compleet gek wordt. En elk jaar tientallen miljoenen dollars uitgeeft om deze kleine mensenrechtenbeweging te bestrijden. BDS geeft de Palestijnen de trots dat er eindelijk iets werkt, wat in het verleden nooit het geval is geweest.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!