Het Auditorium van de Koninklijke Bibliotheek te Brussel was een zeer terechte keuze om een symposium te houden met als titel ‘Onze sociale zekerheid: klaar voor nog eens 80 jaar?’. Dat niet de politieke partijen maar de drie vakbonden deze verjaardag vieren is tegelijkertijd een evidentie én een teken aan de wand.

Een evidentie, want de Belgische sociale zekerheid is er gekomen na jarenlange sociale strijd van miljoenen Belgen, die zich daartoe collectief hebben georganiseerd in organisaties, die tot vandaag nog steeds de grootste organisaties zijn van het maatschappelijke middenveld: de vakbonden.

Het kan niet genoeg herhaald worden. Dat er vandaag zoiets is als sociale zekerheid is te danken aan die sociale strijd, die onverminderd is blijven doorgaan sinds op 20 april 1944 vakbonden en werkgeversorganisaties een pact sloten dat door de regering werd bevestigd in een besluitwet¹ op 28 december 1944.

Echter is het ook een teken aan de wand dat dit symposium georganiseerd wordt door de drie vakbonden en niet door de politieke partijen. Vandaag vinden de politieke partijen, vooral dan de twee politieke strekkingen, sociaal-democraten en christen-democraten, die het sociaal pact van 1944 ondertekenden, het niet meer nodig die verjaardag zelf te herdenken – en al helemaal niet samen. Zelfs niet in electorale tijden.

Professor Marchal over de sociale zekerheid, onze kathedraal. Foto: X @ACV_Vakbond

Het publiek kreeg een eerste wetenschappelijk onderbouwde presentatie van professor Sarah Marchal van de UA ‘Hoe adequaat is de sociale zekerheid?‘

Daarna volgde een panelgesprek onder de slogan ‘Hoe genereus is de sociale zekerheid nog?‘, waar Servais Verherstraeten (CD&V), Anja Vanrobaeys (Vooruit), Jean-Marc Nollet (Ecolo), Raoul Hedebouw (PVDA-PTB) en Tania De Jonge (Open Vld) aan deelnamen.

Hen werd gevraagd commentaar te geven bij een aantal stellingen. Dit gesprek gaat door in electorale tijden, wat de sfeer combattief maakte. In grote lijnen valt op dat er een breuklijn is tussen de liberaal-democraten en de rest van het politieke spectrum. Tania De Jonge wil de welvaartskoppeling van de sociale uitkeringen ‘besparen’, lees nog minder koopkracht voor zij die het al moeilijk hebben.

Er werden veel stoere beloftes geuit, niet te verwonderen in electorale tijden. Wat er na de verkiezingen van overblijft valt af te wachten. Vertegenwoordigers van de drie vakbonden gaven vervolgens commentaar. Servais Verherstraeten (CD&V): “In de volgende regering wordt niet geraakt aan de gelijkgestelde periodes”. Voor Raoul Hedebouw is de verlaging van de pensioenleeftijd naar 65 de prioriteit.

Wie het volledige plaatje in rekening brengt, komt tot verrassende vaststelling: Belgische sociale uitgaven liggen lager dan in de buurlanden. #80jaarSocialeZekerheid pic.twitter.com/r6ELMmU5LC

— Olivier Pintelon (@OlivierPintelon) April 16, 2024

Ook de presentatie van Matthias Somers van denktank Minerva² was enthousiasmerend. Met nuchter feitenmateriaal, statistieken en cijfers weerlegde Somers alle neoliberale mythes die de voorbije veertig jaar over de sociale zekerheid worden verspreid. ‘Hoe zit het met de financiering van onze sociale zekerheid?’ Het antwoord is zonneklaar: goed.

Uiteindelijk is de financiering van de sociale zekerheid geen financiële operatie maar een maatschappelijke keuze. Alle neoliberale geklaag ten spijt: de voorbije 20 jaar is de sociale bijdrage van de werkgevers gedaald van 32 naar 21 procent.

Het daarop volgende panel politici bestond uit Sander Loones (N-VA), David Leisterh (MR), Karine Lalieux (PS), Jeremie Vaneeckhout (Groen), Elisabeth Degryse (Les Engagés) en Didier Gosuin (Défi). Details en nuances verschilden zeker, maar ook hier weer een duidelijke breuklijn met de neoliberale partijen N-VA en de Franstalige liberale MR.

Ook hier weer dezelfde vaststelling: onze sociale zekerheid is wél betaalbaar, daar middelen voor vinden is geen louter financiële operatie maar een maatschappelijke keuze. Waar willen wij als maatschappij naar toe? Wat voor maatschappij willen wij zijn? Jeremie Vaneeckhout: “Dringend wieden in de uitzonderingen waarmee de werkgevers minder bijdragen aan de sociale zekerheid”.

Net als de kathedraal van Antwerpen is onze sociale zekerheid prachtig maar nooit definitief af, volgens Koen Meesters (ACV). Foto: X @ACV_Vakbond

Het discours van David Leisterh had het voordeel van de duidelijkheid. Voor de liberalen is sociale zekerheid een kost, een last, een hinderpaal voor ‘ondernemende burgers’, waar best mag in ‘bespaard’ worden.

Sander Loones (N-VA) paste zijn discours aan, voor een publiek van vakbondsmensen ging hij niet voluit, maar toch zwom hij rond kritiek heen met commentaren die qua vaagheid konden tellen. Ook hierop volgde commentaar van drie woordvoerders van de vakbonden.

.@RafWeerdt spreekt duidelijke taal op studienamiddag #80jaarSocialeZekerheid: wat we vooral niet nodig hebben is een nieuwe bijdragecut voor de werkgevers. @VBOFEB stelt voor om de patronale RSZ verder te verlagen van 25% naar 20%. Dat is eigenlijk schuldig verzuim. pic.twitter.com/rjBIDh6Ehr

— Olivier Pintelon (@OlivierPintelon) April 16, 2024

Dit symposium was een terecht gemeenschappelijk initiatief van de vakbonden. Zij – en dan bedoel ik de miljoenen vakbondsmensen die er voor hebben gestreden – hebben de sociale zekerheid gemaakt. Reden om trots te zijn én strijdvaardig te blijven, want niets ligt definitief vast, zoals blijkt uit de commentaren van de liberale politici.

Laat ons verder niet vergeten – het kan niet genoeg herhaald worden – dat vakbonden dagelijks iets doen dat weinig andere organisaties presteren. Zij komen op voor de rechten van iedereen, ook voor zij die géén vakbondslid zijn, ook voor zij die lid zijn van de andere vakbonden, zelfs voor zij die sociale acties boycotten of tegenwerken. Zij krijgen allen dezelfde rechten die worden verworven en last but not least, zij genieten allen even gelijk van onze sociale zekerheid.

Foto: X @vakbondABVV

Wie nog meer wil weten, kan zich het boek ‘Onze sociale zekerheid – Ervaringen en voorstellingen’ van vakbondsmens Jef Maes aanschaffen.

Jef Maes. Onze sociale zekerheid – Ervaringen en voorstellingen. Mammoet, Antwerpen, 250 pp. ISBN 978 9462 6748 75. Mammoet is een imprint van uitgeverij EPO.

Notes:

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier