Naar aanleiding van de tachtigste verjaardag van de Besluitwet van 28 december 1944, later dit jaar, willen we pleiten voor de versterking en de uitbreiding van het systeem. De sociale zekerheid liet toe een meer solidaire samenleving uit te bouwen door een grotere verbondenheid op te zetten tussen de diverse bevolkingsgroepen en groepen van werkenden.
De besluitwet op de Rijksmaatschappelijke zekerheid (RMZ) induceerde een wereld van verschil met de vooroorlogse sociale verhoudingen. Niet het concept zelf van een sociale zekerheid, gegrond op sociale verzekeringen was nieuw… Voor de diverse sociale risico’s (zoals werkloosheid, invaliditeit, veroudering en kinderlast) waren er reeds soms van in de negentiende eeuw stelsels en mechanismen van financiële samenwerking en sociale samenhorigheid in uitbouw. Doch de uitbouw geschiedde verspreid, op uiteenlopende niveaus en vaak op basis van een vrijwillige toetreding van de sociaal verzekerde werknemers.
De besluitwet op de Rijksmaatschappelijke zekerheid induceerde een wereld van verschil met de vooroorlogse sociale verhoudingen
De RMZ-wet vernieuwt. Door een verplicht stelsel van sociale en geldelijke samenhorigheid op te zetten voor alle werknemers en werkgevers van de particuliere sector. De wet innoveert voorts doordat het mechanisme steunt op het paritair beheer van sociale risico’s, al dan niet professioneel gebonden door de representatieve syndicale en patronale verenigingen. Met de verplichte onderwerping aan de RMZ zet de naoorlogse wetgever een tweede stelsel van financiële solidariteit op naast het belastingswezen en de fiscaliteit. De Rijksmaatschappelijke zekerheid -vanaf 1969 de Rijksociale zekerheid- groeit gaandeweg uit tot de harde kern van een stelsel van sociale verzekeringen, dat zich ook richt tot anderssoortige werkers (zoals zelfstandige arbeiders, ambtenaren, zeelieden, mijnwerkers).
Zo groeit de sociale zekerheid en groeien de sociale verzekeringen uit tot de sociale ruggengraat van een meer verbonden samenleving. Meer nog de sociale zekerheid wordt de tweede natuur van een staatsbestel, dat ernaar streeft stilzwijgend een inkomensherverdeling te realiseren. Uiteraard breed onvoldoende – teveel werkenden blijven nog verstoken van sociale bescherming en teveel risico’s blijven nog vreemd aan het stelsel – maar toch kan men gewagen van een fundamentele maatschappijwissel door de invoering van de sociale zekerheid teweeg gebracht. Te lang en te zeer belaagd door het neoliberalisme en zijn honger om sociale verzekeringen te privatiseren en te commercialiseren, onder het motto de sociale zekerheid kost de staat teveel, werden sommige sociale risico’s te grabbel gegooid voor particuliere verzekeringsmaatschappijen en hun honger naar winstmaximalisatie.
Geconfronteerd met de mateloze zucht naar accumulatie van kapitaal en van macht en met de manifeste impotentie van het hyperkapitalisme om de samenleving van een gewisse ontbinding en teloorgang te vrijwaren, dringt de noodzaak zich op het stelsel van sociale bescherming te actualiseren, uit te breiden en structureel te vernieuwen. Dergelijke ingreep lijkt ons onontbeerlijk om de samenleving de nodige cohesie te verzekeren op een ogenblik dat ze voor cruciale aanpassingen staat.
Hieronder volgen tien argumenten, die o.i. de mutatie kunnen schragen:
- Elke burger heeft een onvervreemdbaar recht om een kwalitatief leven te leiden, dat hem toelaat zich maximaal te ontplooien in harmonie met zijn medeburgers en met zijn omgeving. Een solidaire en klassenloze samenleving biedt daartoe de meeste en beste garanties. De sociale zekerheid betreft een uitgelezen instrument om dit doel te helpen bereiken.
- De sociale bescherming die de sociale zekerheid opzet, streeft er ook mee naar de twee bronnen waarop de rijkdom van het mensdom steunen te vrijwaren. De rijkdom wordt enkel voortgebracht door de menselijke arbeid en door de natuur. De sociale risico’s door de sociale zekerheid afgeschermd, veronderstellen dus een onvoorwaardelijke eerbied voor de humane activiteit en voor de natuurlijke omgeving. De nieuwe sociale bescherming incorporeert dus het respect voor de ecologie, voor de biodiversiteit en voor het klimatologisch evenwicht in de nieuw verzekerde risico’s. In die zin dat het ecologisch welzijn integrerend moet deel uitmaken van de sociale stabiliteit van de mensheid.
- De nieuwe sociale zekerheid viseert dus het sociaal welzijn van de mens en van zijn activiteit en is daarom ook in wezen preventief gericht. Risico’s moeten meer voorkomen worden.
- De door artificiële intelligentie vervangen menselijke activiteiten, dienen ook financieel bij te dragen tot de ondersteuning van de sociale zekerheid. De financiering van de nieuwe sociale bescherming geschiedt overigens niet langer door de belasting van arbeid, doch berust op de globale maatschappelijke solidariteit en op het bij de productie van goederen en diensten aangesproken vermogen.
- De klasseloze en solidaire samenleving berust op het onvoorwaardelijk nastreven van de inclusie van alle burgers en dit ongeacht hun graad van arbeidsgeschiktheid en ongeacht hun arbeidsbeperkingen.
- De solidaire en klasseloze samenleving kent enkel burgers, die werkelijk elkaars gelijke zijn. De gelijkheid betreft een economisch geschraagde realiteit, die elke burger verzekert van een werkelijke gelijke mogelijkheid zijn rechten af te dwingen en te verwezenlijken.
- Gelet op de hierboven omschreven doelstelling van de sociale verzekeringen, verruimt de sociale zekerheid zijn actie tot nieuwe en nieuwsoortige prestaties zoals het recht op menswaardige arbeid, het recht op behoorlijke voeding, en water, het recht op een kwalitatieve woonst, het recht op een behoorlijke en betaalbare rechtsbijstand, e.a.
- Het preventief en actief beheer van de arbeidsmarkt blijft een integrerend deel van de nieuw geconcipieerde sociale zekerheid. Doch het betreft niet langer de enige of zelfs voornaamste grondslag ervan. Het thans nog bestaande paritair beheer van de sociale bescherming gaat op in een groter geheel van bestuur door stakeholders met onder meer aandacht voor de gezondheidszorg, de ontwikkelingen in de micro-elektronica, en de ecologie. De bij het beheer betrokken organisaties sluiten dan ook zonder meer bij deze activiteiten aan.
- De sociale en ecologische grondrechten vormen samen met de rechten op gelijke behandeling en niet-discriminatie de belangrijkste leidende beginselen van de nieuwe bescherming. Nieuw ontworpen sociaal – ecologische rechtscolleges zien toe op de interpretatie en de toepassing ervan.
- De aangehouden strijd voor de sociale ontvoogding, voor het verwezenlijken van een politieke basisdemocratie en voor de ecologische beveiliging van de levenskwaliteit vormen de dominerende leidende beginselen van een sociale zekerheid in constante evolutie.
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
