Een verbazingwekkend betoog van VUB-rector Jan Danckaert in De Standaard van 11 januari 2024, want een kleine twee maanden eerder schreef hij nog ‘geen kant te willen kiezen in het conflict’ en riep hij op om ‘weg te blijven van veroordelende en polariserende opinies’.

Op de vraag hoe dit te verenigen was met de academische boycot tegen Rusland liet hij vervolgens zes weken lang niets meer van zich horen. Ook na de oproep tot een academische boycot van Israël eind december (DS 29 december) bleef het stil.

Pas nadat Raf Geenens en Maarten Boudry zich in deze krant uitspraken tegen een academische boycot, kroop de VUB-rector in de pen om zich comfortabel tussen de twee kampen als ‘objectief’ te positioneren.

Inhoudelijk is Danckaerts betoog oude wijn in nieuwe zakken

Die handelingswijze doet fronsen. Studenten en personeel met gegronde zorgen over de opstelling van onze universiteit ten aanzien van Israël moeten weken wachten, terwijl er op een querulant opiniemaker als Boudry, die zich op zeer wansmakelijke wijze over dit onderwerp uitlaat, wel snel wordt gereageerd.

Inhoudelijk is Danckaerts betoog als oude wijn in nieuwe zakken. De positie van de rector evolueert van ‘neutraal’ naar ‘objectief’, maar vreemd genoeg blijft de conclusie dezelfde: een academische boycot is niet aan de orde.

Een wetenschapsfilosofische discussie over de mogelijkheid, wenselijkheid en de machtsdynamieken die van invloed zijn op wat als objectief wordt beschouwd, gaan we nu (even) niet aan.

Laat ons eerder juist meegaan in de redenering van de rector en het standpunt van de VUB toetsen aan wetenschappelijk onderzoek en EU- en VN-rapporten. We lezen immers dat de VLIR werkt aan een ‘objectief kader’ dat samenwerkingen toetst aan “de mensenrechtensituatie in een land [en] de kenmerken van specifieke instellingen”.

Een reeks VN-rapporten en de UN-OCHA-monitoring¹ tonen aan dat mensenrechten van Palestijnen stelselmatig worden geschonden door Israël. Na de escalatie op 7 oktober 2023 is het aantal oorlogsmisdaden, dodelijke slachtoffers, Palestijnse gevangenen, verdwenen burgers en ontheemden alleen maar toegenomen.

Om het met Naomi Klein te zeggen: als niet nu, wanneer dan wel?

Dit alles staat uitgebreid gedocumenteerd in het zonet verschenen World Report 2024 van Human Rights Watch, en werd op 11 januari nog eens opgelijst door de Zuid- Afrikaanse delegatie bij het internationaal gerechtshof in Den Haag.

Deze humanitaire crisis is het directe gevolg van de keuzes van Israëlische gezagsdragers en wordt mede mogelijk gemaakt en gesteund door verschillende Israëlische bedrijven en kennisinstellingen. Zo staat Technion als ‘Israel Institute of Technology’ bekend om zijn vervlochtenheid met het Israëlische leger.

De universiteit heeft in samenwerking met wapenfabrikanten als Elbit en Rafael verschillende technologische toepassingen, raketten en tanks ontwikkeld waar op dit moment Palestijnse burgers mee worden vermoord.

Tegelijkertijd stond Technion aan de basis van de surveillance-apparatuur waarmee Israël zijn door de VN als illegaal bestempelde nederzettingen ‘beveiligt’. Hoewel Technion meer dan voldoende ‘objectieve kenmerken’ heeft om een samenwerking bij voorbaat uit te sluiten, werkt de VUB er nog steeds mee samen.

Behalve de geldstromen en kennisuitwisseling tussen Technion en de VUB, geeft de Brusselse Universiteit hiermee impliciet goedkeuring en legitimiteit aan een instelling die bijdraagt aan de bezettingspolitiek.

Dat het onderzoek over borstkanker gaat, doet daar weinig aan af. Sterker nog, het zou juist door Technion kunnen worden gebruikt om zijn imago op te poetsen.

Zijn mensenrechtenschendingen van sommige mensen minder erg dan die van anderen?

Waar was de ethische commissie bij het ‘objectief’ beoordelen van deze samenwerking? Hoe kan een universiteit als de VUB zich enerzijds uitspreken tegen het ‘Israelische systeem van bezetting en kolonisering’ en anderzijds blijven samenwerken met een belangrijke academische steunpilaar van dat systeem?

De ‘objectieve’ criteria van de mensenrechtentoets zouden zo’n samenwerking met een Israëlisch instituut toch precies moeten uitsluiten. Een academische boycot richt zich niet op individuele onderzoekers en is ook geen aanval op de academische vrijheid, maar wel een instrument dat voorkomt dat instellingen de Israelische bezettingspolitiek mede-ondersteunen.

Zo’n breed gedragen academische boycot was mogelijk tegen Iran, na 7 jaar gevangenschap van VUB-gastprofessor Ahmadreza Djalali. Ook in Palestina worden studenten en onderzoekers al decennialang systematisch vervolgd, onderdrukt en worden hun mensenrechten geschonden door Israël.

Zijn mensenrechtenschendingen van sommige mensen soms minder erg dan die van anderen?

De rector roept op tot ‘academische diplomatie’ en schaart zich trots achter de ‘toonaangevende, humanistische’ VUB-eredoctor Yuval Noah Harari. Een pijnlijke verwijzing want Harari riep eerder in de Guardian juist op tot diplomatie met andere middelen: een internationaal ondersteunde militaire interventie in Gaza.

Verstandiger was het geweest als de rector afgelopen week het betoog van Naomi Klein in de Guardian had gelezen. Zij sprak zich uit voor het gebruik van boycots, desinvesteringen en sancties (BDS) om Israël tot een staakt-het-vuren te bewegen en zo mogelijk nog duizenden doden te voorkomen.

Als de universiteit objectief is, wat is er dan nog meer nodig om over te gaan tot een academische boycot? Ten aanzien van Russische en Iraanse universiteiten lukte het toch ook? Objectief of neutraal?

Universiteiten moeten vooral niet hypocriet zijn.

Om het met Naomi Kleins afsluitende woorden te zeggen: als niet nu, wanneer dan wel?

 

Namens het VUB Palestine Solidarity Network

Jouke Huijzer (Doctorandus, Vakgroep Politieke Wetenschappen VUB),

Jihane Sliti (Doctorandus, Vakgroep Politieke Wetenschappen VUB),

Lander Govaerts (Doctorandus, Vakgroep Criminologie VUB),

Lena Imeraj (Assistant professor & Postdoc, Vakgroep Geografie en Sociologie VUB),

Vjosa Musliu (Professor, Vakgroep Politieke Wetenschappen VUB),

Yana Jaspers (Professor, Vakgroep Criminologie VUB),

Serge Gutwirth (Emeritus Professor, Vakgroep Metajuridica VUB),

Mariska Jung (Doctorandus, Vakgroep Politieke Wetenschappen VUB),

Iman Lechkar( Professor, vakgroep Politieke wetenschappen, VUB)

Jenneke Christiaens (Professor, Vakgroep Criminologie VUB),

Reijer Hendrikse (Postdoc, Vakgroep Geografie VUB),

Madeline Lutjeharms (Emeritus Professor, VUB),

Koen Bogaert (UGent/ Gastdocent VUB),

Serena D’Agostino (Postdoc, Vakgroep Politieke Wetenschappen VUB),

Memory Mphaphuli (Postdoc, Research Centre for Gender, Diversity, and Intersectionality VUB),

Megan Hadasa Leal Causton (Doctoral Researcher, Vakgroep Metajuridica VUB),

Hannelore Van Bavel (Postdoc, Research Centre for Gender, Diversity, and Intersectionality VUB),

Jacques Vilrokx (Emeritus Professor, Vakgroep Sociologie VUB),

Ilke Adam (Professor, Brussels School of Governance VUB),

Mireille Hildebrandt (Professor, Faculteit Recht & Criminologie VUB),

Jorrit Smit (Postdoc, Vakgroep Metajuridica VUB),

Mattias De Backer (Gastprofessor en postdoc, Vakgroep Criminologie VUB),

Marijke Van Buggenhout (Doctorandus, Vakgroep Criminologie VUB),

Desara Dushi (Postdoc, Faculteit Recht & Criminologie VUB)

Tuba Bircan (Professor, Vakgroep Sociologie VUB),

Laura Westerveen (Postdoc, Brussels School of Governance),

Els Dumortier (Professor, Vakgroep Criminologie VUB),

Gaia Romeo (Doctorandus, Brussels School of Governance),

Samuel Cipers (Doctorandus, Brussels School of Governance),

Guy Vanthemsche (Emeritus Professor, VUB),

Louise Hantson (Doctorandus, Brussels School of Governance),

Line Algoed (Doctorandus, Vakgroep Geografie VUB),

Céline Drieskens (Doctorandus, Vakgroep Geografie VUB),

Amy Phillips (Postdoc, Vakgroep Geografie VUB),

Andrew Crosby (Senior Associate Researcher, Brussels School of Governance),

Karin Verelst (Senior Researcher, CLEA, VUB),

Adriana Moreno Cely (Postdoc, Vakgroep Educatiewetenschappen VUB),

Nele Aernouts (Professor, Vakgroep Geografie VUB),

Octavia Kint (Doctorandus, Vakgroep Educatiewetenschappen VUB),

Alice Whelan (Doctorandus, Faculteit Recht & Criminologie VUB),

An-Sofie Smetcoren (Professor, Vakgroep Educatiewetenschappen VUB),

Sofie Van Regenmortel (Postdoc, Vakgroep Educatiewetenschappen VUB),

Elvira Crois (Professor, Vakgroep Educatiewetenschappen VUB),

Yara Teffaha (Pedagogisch medewerker, Vakgroep Educatiewetenschappen VUB),

Stephanie Garaglia (Doctorandus, Vakgroep Criminologie VUB),

Hichem Sahli (Professor, Vakgroep Electronics & Informatics VUB),

Anna Luo (Doctorandus, Communication Studies, VUB),

Yasemin Inaç (Doctorandus, Vakgroep Educatiewetenschappen VUB),

Bram Visser (Doctorandus, Vakgroep Criminologie VUB),

Bas Dikmans (Doctorandus, Vakgroep Educatiewetenschappen VUB),

Valerie De Craene (Postdoc, Vakgroep Geografie VUB),

Kristin Henrard (Professor, Brussels School of Governance VUB),

Hideyuki Matsumi (Doctorandus, Faculteit Recht & Criminologie VUB),

René Kreichauf (Assistant Professor, Vakgroep Geografie VUB),

Gerrit Loots (Emeritus Professor, VUB),

Duha Ceylan (Doctorandus, Vakgroep Sociologie VUB/Social Work UGent),

Honghui Pan (Postdoctoral researcher, BIRMM VUB),

Aline Verbeke (Doctorandus, Vakgroep Educatiewetenschappen VUB),

Hannan Jamaï (Doctorandus, Vakgroep Sociologie VUB),

Hannah Oorts (Doctorandus, Vakgroep Politieke Wetenschappen VUB)

Ambroos Verwee (Doctorandus, Vakgroep Politieke Wetenschappen VUB)

Nadège Boels (Doctorandus, Vakgroep Politieke Wetenschappen VUB),

Iwan Oostrom (Doctorandus, Faculteit Recht & Criminologie VUB),

Margot Thewis (Doctorandus, Vakgroep Politieke Wetenschappen VUB),

Christina Bache (Associate researcher, Brussels School of Governance VUB),

Mariem Es Salhi (Doctorandus, Vakgroep Sociologie VUB),

Dita Toska (Doctorandus, Faculteit Recht & Criminologie VUB),

Freija Poot (Science Outreach Officer, VUB Research),

Briar Dickey (Doctorandus, Communication Science VUB),

Emilie Gossye (Doctorandus, Faculteit Recht & Criminologie VUB),

Jana Goyvaerts (Gastprofessor, Vakgroep Communicatiewetenschappen VUB).

Note: