Dat is toch iets te ver weg, die klimaatontwrichting, hoor je veel mensen denken. En: we hebben nu andere en meer urgente zorgen, zoals koopkracht. Wel dat kan en zal tegenvallen. Wie geen oogkleppen op heeft, ziet het nu al overal gebeuren: ons eten spoelt weg.

Zo viel er in het Verenigd Koninkrijk tussen oktober 2022 en maart 2024 liefst 1.700 mm regen, de natste 18 maandenperiode sinds de metingen in 1836. Dat laatste jaartal geeft aan dat praatjesmakers niet moeten komen aanzetten met het schijnargument – uiteraard “van horen zeggen” – dat het in de tijd van hun ouders of groottantes ook al veel regende.

Het effect van die overmatige klimaatregens is heel concreet: gewassen spoelen weg, boeren kunnen de oogst niet van het veld halen en al evenmin hun velden inzaaien, op laaggelegen weiden kunnen geen dieren grazen …

Foto: Vlaamse Milieumaatschappij

Ook aan deze kant van de Noordzee zijn we voorbij het normale. In Nederland staat april geboekstaafd als de natste aprilmaand sinds het begin van de metingen, samen met het jaar 1932.

Voor België meldt het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) dat er in Ukkel voor de periode oktober tot april de grootste hoeveelheid regen is gevallen sinds het begin van de waarnemingen in 1833. Ook in Vlaanderen kun je er niet naast kijken: verzopen velden, weiden die meer op een vijver lijken.

Die extreme regenval heeft een ernstige impact op onze voedselproductie. Experts in het Verenigd Koninkrijk voorspellen dat de oogsten van belangrijke gewassen als tarwe, gerst, haver en koolzaad een vijfde minder kunnen zijn dit jaar. Daardoor zal de prijs van onder meer brood en bier stijgen, terwijl voedsel de voorbije jaren al veel duurder is geworden.

Natte velden

Het is helder dat er werk aan de winkel is om te komen tot een veerkrachtige landbouw. Enerzijds moet die zich, net als andere sectoren, omvormen tot een duurzaam productiesysteem dat nog nauwelijks broeikasgassen uitstoot, zodat landbouw niet langer bijdraagt aan de klimaatontwrichting.

Dat vergt veel meer dan proberen de scherpe kanten van het huidige landbouwmodel af te vijlen, zoals de meeste centrum- en rechtse partijen voorstaan. Anderzijds verdienen boeren alle steun om hun landbouwpraktijken aan te passen aan de wijzigende weersomstandigheden door de klimaatontwrichting.

Zaaimachine in perfecte staat, nutteloos op doornatte akkers… Foto: tonisvolkov/CC BY-AS 4:0

Te grote en zware machines die niet geschikt zijn voor natte velden, gewassen die niet bestand zijn tegen natte voeten, arme bodems zonder veel organisch materiaal die daardoor erg erosiegevoelig zijn: het zijn slechts enkele facetten van een transitie naar een duurzame landbouw die de Farm to Fork-strategie, als onderdeel van de Green Deal, beoogde, net als een eerlijke prijs voor de boeren.

Deze ‘van-boer-tot-bord-strategie’ was trouwens afgestemd op de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030. En bij deze laatste speelt de Natuurherstelwet een cruciale rol.

Vervuild water

Starend als konijnen naar de lichtbak van extreemrechts, en opgeschrikt door zogezegd spontaan boerenprotest, hebben politici van onder meer liberale en christendemocratische signatuur op verschillende niveaus het geplande natuur- en landbouwbeleid onder de bus gegooid.

Zo stemden ze er in het Europees Parlement mee in dat boeren de Europese normen voor ‘goede landbouw- en milieuvoorwaarden’ niet meer moeten volgen.

In eigen land zie je centrumpolitici de huidige industriële landbouw verdedigen door te verkondigen dat Vlaanderen “het meest duurzame landbouwmodel van de wereld heeft”. Dat kan tellen als fake nieuws, als je bijvoorbeeld weet dat van de 195 Vlaamse ‘waterlichamen’¹ er nog maar één is dat een goede ecologische kwaliteit heeft.

Foto: waterforum.net

En vervuiling van waterbekkens door pesticiden maakt de productie van drinkwater duurder omdat zuivering door actieve koolfiltratie nodig is. Zo is in meer dan 80 procent van de metingen van oppervlaktewater voor drinkwaterproductie te veel glyfosaat gevonden.

En ook het geïmporteerde veevoeder heeft in het Globale Zuiden een waaier aan negatieve gevolgen, zoals de ondermijning van het Amazone-regenwoud. Misschien moet na die stortvloed aan demagogie iemand een nieuwe versie schrijven van Orwell’s Animal Farm, over de destructieve impact van het gelobby van de grootbedrijven in de agribusiness.

Asociaal

Ook de argumenten voor de ‘pauzeknop’ voor Europees natuurbeleid zijn gebouwd op drijfzand: alleen met voldoende hoogwaardige natuurgebieden kunnen we overtollige regen de baas. Extreemrechts achterna hollen leidt niet alleen tot ecologisch onhoudbare gevolgen, het is bovendien asociaal.

Door extreem natte winters, in combinatie met hete en droge zomers, zullen boeren structureel minder kunnen oogsten en zal eten flink duurder worden. Het veelgehoorde argument om duurzaam landbouwbeleid onder de bus te gooien – “We moeten onze bevolking kunnen blijven voeden” – klopt dus niet.

Het is het omgekeerde: als de oogsten schraal en het voedsel duur worden door een gebrek aan doortastend klimaat- en natuurbeleid, betalen vooral de lage inkomens het gelag.

Dat is het cynische spel dat populistische politici spelen Ze roepen dat ze de koopkracht en bestaanszekerheid van het volk het belangrijkste vinden, terwijl ze in de praktijk dansen naar de pijpen van de grootbedrijven en op een kortzichtige manier het milieu- en natuurbeleid saboteren.

Ik ben uiteraard bekend met de grote invloed die grootbedrijven en hun lobbygroepen op het beleid uitoefenen. Maar wat ik me steevast afvraag: al die slimme mensen, die lezen toch ook rapporten over klimaatontwrichting en de ineenstorting van de biodiversiteit?

De meesten hebben toch ook kinderen, voor wie ze zonder meer het beste voorhebben? Daar twijfel ik niet aan.

Het benieuwt me wel welke keukentafelgesprekken ze thuis hebben, over hoe er – als de kinderen groot zijn – nog gezond en voldoende voedsel op tafel kan komen.

Deze Opinie verscheen eerder in De Standaard.

Note:

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier