Het esthetisch ideaal van elke ideologie, schrijft Milan Kundera in ‘De ondraaglijke lichtheid van het bestaan’, is kitsch; de absolute ontkenning van alles wat het menselijk bestaan essentieel onaanvaardbaar maakt. Het Eurovisiesongfestival is het levende bewijs van die stelling.

Des te luider de holle frasen over diversiteit, liefde en tolerantie klinken des te duidelijker het wordt dat er ergens iets niet klopt. Des te overdadiger er met glitter gesmeten wordt, des te duidelijker het puin dat men tracht te verbergen aan de oppervlakte komt.

Dat geldt ook in de omgekeerde richting. Des te meer puin er is om te verbergen, des te meer glitter er nodig is. Des te brutaler de onderdrukking, des te spectaculairder het spektakel. Tot er enkel kitsch overblijft.

Propaganda en kitsch

Eurosong is geen liedjeswedstrijd. Eurosong is propaganda. Dat is het altijd geweest, maar nog nooit zo duidelijk als nu.

Je merkt het aan het feit dat Rusland kan worden uitgesloten, maar Israël niet. Je merkt het aan het feit dat het Israëlische bedrijf Moroccanoil om de zoveel tijd in beeld komt als grote sponsor. Je merkt het aan het feit dat een kandidaat wordt gediskwalificeerd omwille van ‘nultolerantie voor ongepast gedrag’, maar er geen enkel probleem gemaakt wordt van het feit dat een land de publieksstemming probeert te misbruiken om de genocide die ze aan het plegen is te legitimeren.

Eurosong is geen liedjeswedstrijd, Eurosong is propaganda

Je merkt het ook aan het feit dat de kandidaten niet in de eerste plaats liedjes zingen, maar spektakel verzorgen. Je merkt het aan het boegeroep dat men niet krijgt weggefilterd. Je merkt het aan het decadente showgehalte en de vulgaire overprikkeling die in steeds intensere mate nodig is om de verdringing te doen slagen. Je voelt het aan het hele gemaakte karakter van de presentatie waarin de realiteit van Eurosong de fictie van The Hunger Games overtreft.

Het geheel is gebaad in een stroperige zoetheid met bittere nasmaak. Des te meer de kandidaten benadrukken hoe belangrijk het is om je authentieke zelf te kunnen zijn, des te meer ze op elkaar lijken. Des te meer ze benadrukken dat echte schoonheid vanbinnen zit, des te meer ze gericht zijn op louter uiterlijk vertoon.

Eurosong is de uitvergroting van een narcistische puber die als influencer met schreeuwerige opdringerigheid op zoek gaat naar bevestiging op sociale media om eigen trauma’s en onzekerheden te verdringen.

Teken aan de wand

Je kan het schuim op de rivier onderscheiden van de diepere stromen, maar het is er tegelijkertijd een uitdrukking van. Net zo kan je de glitter in Eurosong onderscheiden van het puin in Gaza, maar zijn het tegelijkertijd ook twee kanten van dezelfde medaille.

De degradatie van Eurosong is ook een uitdrukking van de decadente zelfingenomenheid en een misplaatst Westers superioriteitsgevoel dat de teloorgang inluidt. Het is ook een teken aan de wand van een oude wereld die stervende is. Het is het failliet van een lege opvatting van vrijheid die eruit bestaat dat een kleine bevoorrechte groep eender wat kan doen ten koste van al de rest.

De oude orde en haar gezagsdragers hebben ons niets meer te bieden: geen materiële vooruitgang, geen ethische waarden, geen kwaliteitsvolle cultuur; enkel onderdrukking, propaganda en kitsch.

Ik begrijp de oproepen om de hele boel te boycotten en niet meer te kijken. Zelfs los van ethische principes of politieke overwegingen, lijkt niet naar Eurosong kijken me gewoon een gezonde vorm van zelfzorg. Ik denk alleen dat we meer moeten doen dan allemaal in ons eigen kot samen ergens niet naar kijken. 

Niet naar Eurosong kijken is zelfzorg

Ik denk dat het erop aankomt dat we uit ons kot komen om te bouwen aan iets nieuw. Te beginnen met, ik zeg maar wat, een nieuw liedjesfestival met artiesten uit de hele wereld, verenigd rond een boodschap van bevrijding. Als we vandaag beginnen met de organisatie hebben we volgend jaar misschien een alternatief om wél naar te kijken.

We hebben niets te verliezen. We hebben een wereld te winnen.