Als ik me niet vergis, begon het verhaal over pedofilie en kerk – althans het publiek worden van het verhaal – 30 jaar geleden, in de VSA. De Amerikaanse katholieke kerk bleek enkele duizenden daden van pedofilie toegedekt te hebben in eigen rangen. Op bestelling van de Amerikaanse kerk zelf (die op zijn Amerikaans voor de aanval als beste verdediging koos), kwam er een John Jay Report over deze feiten. “Ach die Amerikanen,” zullen toen vele gelovigen in Europa gedacht hebben…
De storm ging luwen,… tot Ierland eraan kwam. Op de site van het Ierse ministerie van Justitie staat deze keer geen John Jay, maar een Murphy-rapport. Men kan er lezen dat de Ierse katholieke kerk op zeker ogenblik over 60.000 geheime dossiers beschikte van mogelijke misbruikzaken. 15.000 Ieren zouden op zeker ogenblik schadevergoeding geëist hebben, terecht of ten onrechte. Daarvan zouden er, na grondig onderzoek, een goede 300 zaken overeind blijven betrekking hebbend op 46 priesters. Da’s niet min. Maar bijkomend verontrustend is het commentaar in het Murphy rapport, dat “tot in de jaren negentig de voornaamste zorg van het aartsbisdom Dublin bestond in het bewaren van de geheimhouding, het vermijden van schandalen, de bescherming van de reputatie van de Kerk en het behoud van haar bezittingen. Alle andere overwegingen, ook het welzijn van kinderen en gerechtigheid voor de slachtoffers, werden hieraan ondergeschikt gemaakt.”Ach die Ieren, maar waren die Amerikanen van enige tijd geleden in de grond ook geen Ieren geweest? Laten we het dus tot een Ierse kwestie beperkt houden.
De storm ging opnieuw tijdelijk liggen, maar kwamen daar toen toch wel plots Nederlanders boven water, en… nog erger, ook nog Oostenrijkers, en Duitsers… waarbij men in de omgeving komt van een zekere Georg Ratzinger, broer van de huidige paus. Blijkt die man in de jaren 60 tot 90 van vorige eeuw indirect ook al te maken gehad hebben met een jongenskoor waar van dat soort sneue toestanden plaats vonden! “Nichts gewusst,” zegt hij nu. Kan best, een tijdlang niets zien. Maar dertig jaar lang niets zien? Ja, misschien kan ook dit gebeuren. Het klinkt echter al meer uitzonderlijk en het getuigt in alle geval niet van grote alertheid. En akkoord, als Georg niets wist, kan hij er moeilijk over verteld hebben bij broer Joseph. Kon alles beperkt blijven tot een Amerikaans-Europees onderonsje? Nee hoor, ook dit weerom niet. De Australiërs zijn ondertussen aan een publieke biecht begonnen.
Wat men nu inbrengt, is dat dit vroeger, in de jaren ’60-’70, niet echt als een pathologie gezien werd. Ook wordt er aangebracht dat mensen met dit soort neiging vroeger gemakkelijker voor de job van priester-leraar kozen, precies omdat dit hen dit soort gedrag vergemakkelijkte. Het kan allemaal best waar zijn, maar dat men nu niet komt vertellen dat dit hoogst normaal was. Het had minstens een aanleiding moeten zijn tot reflectie en debat. En waar het totaal ontoelaatbaar wordt is dat diezelfde soort mensen soms anderen de levieten dacht te moeten lezen over zaken die al bij al vast en zeker wèl tot de normaliteit des levens behoorden, zoals normale relaties tussen volwassenen.
Op dit punt, lijken twee vragen onvermijdelijk te worden:
- Is het beheer van de gemeenschap waartoe gewone katholieke gelovige mensen zich bekennen, dan decennia lang overgeleverd geweest aan mensen die op dit vlak zelden of nooit iets zagen? Als dat zo is, dan is de kans zeer reëel dat dit ook vandaag nog het geval is, want die groep met gerontocratische neigingen heeft er goed voor gezorgd om zichzelf te continueren. Desgevallend moeten daar dan vandaag in die middens dringend toch enkele vormingscursussen aangeboden worden!
- En, in de politiek bestaat in dit soort toestanden zoiets als “politieke verantwoordelijkheid”. Het kan gebeuren dat een persoon met hoge publieke verantwoordelijkheid, wat in wezen een gedelegeerde verantwoordelijkheid is, moreel niet verantwoordelijk is voor een miskleun; maar meestal neemt hij/zij dan uit fatsoen niettemin de politieke verantwoordelijkheid op zich. Hebben kerkelijke leiders nooit over dit soort verantwoordelijkheid gehoord? Dan is de zaak toch wel zo ernstig dat er dringend eens een Concilie over bijeen geroepen mag worden, of niet soms?
Hans Küng, tot bij nader horen nog altijd een van die theologen die over een grote dosis gezond verstand beschikt, suggereert dat men misschien best het verplicht karakter van het celibaat afschaft. Daarnaast zijn er rapporten die de oorzaak eerder zoeken bij de “oneigenlijke en ongecontroleerde machtspositie” van sommige geestelijken in sommige instellingen. Nog anderen wijzen erop dat het fenomeen grotendeels voorbij zou zijn, omdat de toegang tot kinderen via het priesterschap voorbij is. Wat er ook van zij, al die hypotheses verdienen het om ernstig onderzocht te worden en om ook eens in een breder kader bestudeerd te worden. Het wordt stilaan tijd dat het leadership in de katholieke variant van het christendom beseft dat onder haar bedoening vandaag steeds maar opnieuw ernstige klappen toegediend worden aan de geloofwaardigheid van de instelling die ze beweren te dienen. Normaal zet men al voor minder een stap opzij.
