Een school vinden hoeft vandaag minder dan ooit een probleem te zijn. Sinds de invoering van het M-decreet en het ondersteuningsmodel kunnen ouders aankloppen bij elke reguliere school in hun buurt en daar gepaste ondersteuning krijgen. De weg naar meer inclusief onderwijs is definitief ingezet. Kinderen en jongeren met een beperking hebben het recht op redelijke aanpassingen en ondersteuning op maat in een reguliere school. Het is aan de school en haar omkadering om mogelijk te maken dat een leerling in een reguliere schoolcontext tot leren en sociale verbinding kan komen.
Afhankelijk van de ondersteuningsvraag kunnen scholen terecht bij een ondersteuningsnetwerk en/of een school buitengewoon onderwijs. In beide gevallen komt, geruggesteund vanuit een multidisciplinair team, een ondersteuner naar de school om de leerkracht en leerling op maat te ondersteunen. Voor bepaalde handicapspecifieke ondersteuning kan ook beroep gedaan worden op ondersteuning vanuit welzijn (bijvoorbeeld een multifunctioneel centrum) via de GIO-middelen (globale individuele ondersteuning) of op een assistent via het het persoonlijk assistentie budget. Ook ouders brengen veelal expertise mee vanuit het therapeutisch of revalidatie traject dat ze met hun kinderen lopen. Ondersteuning is dus inzetbaar en toont aan dat de expertise zich niet binnen de vier muren van een welbepaalde onderwijsstructuur bevindt.
Vier jaar geleden alweer, namen meer dan 2.500 ondersteuners een vliegende start. Samen met leerkrachten, ouders en andere betrokkenen werd ondertussen heel wat ervaring opgebouwd rond de participatie van leerlingen met beperkingen in een reguliere klascontext. Onderzoek leert dat ondanks de weerstand, die vooral te wijten is aan de gebrekkige kennis in het onderwijsveld over het belang van inclusief onderwijs, heel wat mooie en succesvolle verhalen worden geschreven.
Niet alleen voor wie het ‘haalbaar’ lijkt maar ook voor kinderen die intensieve ondersteuning nodig hebben. Het toont aan dat inclusief onderwijs geen noodoplossing is maar kwaliteitsvol kan zijn voor alle leerlingen. Dit overstijgt ook de schoolcontext. Kinderen met beperkingen leren leeftijdsgenoten in de buurt kennen en omdat het tijdrovende busvervoer wegvalt is er meer tijd voor vrijetijdsactiviteiten en dus levenskwaliteit
Wanneer een wachtlijst voor een apart circuit verviervoudigt moet een beleid hier vragen bij stellen in plaats van hier in meegaan. Het is een uitnodiging om het huidige systeem onder de loep te nemen, doordacht te evalueren en aanpassingen te durven doen in functie van meer inclusief onderwijs. Op deze manier creëren we gelijke kansen om samen te mogen spelen en op te groeien. Conform het VN-verdrag voor gelijke rechten van personen met een handicap, is een inclusieve context te verkiezen boven het aparte circuit. Het is een mensenrecht, een kinderrecht. Daarom starten in de meeste Europese landen leerlingen met specifieke noden in de gewone kleuterklas.
Zover zijn we hier duidelijk nog niet. Voor het lokale en Vlaamse onderwijsbeleid is inclusief onderwijs duidelijk nog geen prioritaire keuze. Hoe kan je dan verwachten dat ouders, CLB’s, regulier en buitengewoon onderwijs meestappen in het proces naar meer inclusie? Hoe kunnen we het geloof uitdragen dat leerkrachten en ondersteuners in staat zijn om dit kwaliteitsvol te doen?
De vraag is dus niet of we het capaciteitsprobleem van het buitengewoon onderwijs moeten verhogen maar hoe we capaciteit van het gehele onderwijs kunnen versterken zodat ouders en alle onderwijsbetrokkenen primair voor inclusief onderwijs kiezen. Hierdoor geven we het signaal dat alle kinderen evenveel waard zijn en recht hebben op goed onderwijs in hun eigen buurt, dichtbij hun eigen huis.
Inge Vandeputte, Stuurgroep Ouders voor Inclusie
Matthias Van Raemdonck, Astrid Winderickx, Steunpunt voor Inclusie
Seline Somers, stafmedewerker onderwijs en werk, GRIP
Beno Schraepen, lector en onderzoeker onderwijsondersteuning, Kenniscentrum ISOS, AP Hogeschool
