Betoging aan het presidentieel paleis, april 2022. Foto: mronline.org
Analyse - Kenneth Surin, Counterpunch,

Politieke crisis Sri Lanka gevolg van westerse inmenging, niet van China

Sri Lanka kreunt onder zijn zwaarste politieke en economische crisis sinds de onafhankelijkheid in 1948. De betrokkenheid van de VS en het westen bij dit sociale rampscenario is verpletterend. Zij plaatsen de verantwoordelijkheid echter sans gêne bij China dat nauwelijks economische belangen heeft op het eiland.

woensdag 10 augustus 2022 21:15
Spread the love

 

Sinds april wordt in Sri Lanka, het eiland ten zuidoosten van India met 22 miljoen inwoners, geprotesteerd tegen het enorme voedsel- en brandstoftekort en is elk vertrouwen in de politieke instellingen verdwenen. Zowel het parlement als de opeenvolgende presidenten worden al decennialang beschuldigd van corruptie en nepotisme, maar het lafhartige rechtssysteem onderneemt er niets tegen.

Ditmaal was de belangrijkste eis van de antiregeringsbeweging het aftreden van president Gotabaya Rajapaksa, lid van een politieke familie waarvan de leden telkens weer elkaar opvolgen.

Het eiland Sri Lanka, tweemaal zo groot als België, ligt ten zuidoosten van India. googlemaps.com

Dit keer boekte deze protestbeweging succes. Midden juli 2022 ontvluchtte Rajapaksa zijn land. Hij vloog ‘s nachts met een legervliegtuig naar de Maldiven en een paar dagen later kondigde hij aan dat hij aftrad als president. Hij zou zich momenteel in Singapore bevinden. Wat Gotabaya Rajapaksa’s vlucht heeft bespoedigd, was revelatie van de gigantische omvang van de corruptie waaraan zijn familie zich heeft bezondigd.

Het rijk van de Rajapaksa’s begon in 2005 toen oudere broer Mahinda tot president werd verkozen. Deze sektarische boeddhist had een einde weten te maken aan de dertig jaar durende wrede burgeroorlog met de hindoeïstische Tamilseparatisten (in het noorden van het eiland) en had daardoor onder de Singalezen, de boeddhistische meerderheid, een heldenstatus verworven.

De Tamilminderheid daarentegen beschouwde hem vanwege de wreedheid van die oorlog als een doodsvijand. Tienduizenden Tamils werden vermoord en nadat de oorlog zogezegd voorbij was ‘verdwenen’ er nog meer.

Gotabaya Rajapaksa was defensieminister onder Mahinda en stond aan het hoofd van het leger. Hij werd meermaals beschuldigd van oorlogsmisdaden en van persoonlijke betrokkenheid bij de dood van journalisten, bij gedwongen verdwijningen en bij ontvoeringen in ‘niet-identificeerbare witte bestelwagens’ van Tamils, mensenrechtenactivisten en politieke tegenstanders.

Mensen staan urenlang in de rij om hun gasflessen te vullen. Foto: AntanO/CC BY-SA 4:0

Mahinda verloor in 2014 de presidentsverkiezingen en kwam ten val door beschuldigingen van grootschalige corruptie. De wurggreep van zijn familie op de politiek van Sri Lanka betekende echter dat noch deze beschuldigingen, noch die van oorlogsmisdaden werden onderzocht. Van 2015 tot 2018 werd de presidentiële stoel warm gehouden door Maithripala Sirisena.

De zogenaamd ongebonden politicus bleek echter een stroman van de familie Rajapaksa te zijn. Hij beloofde om niet langer dan één termijn aan te blijven en stelde Ranil Wickremesinghe (de huidige president) aan als zijn eerste minister.

In 2018 ontsloeg president Sirisena eerste minister Wickremesinghe en benoemde voormalig president Mahinda Rajapaksa (zijn voormalige vermeende rivaal) tot eerste minister. Vervolgens hief Sirisena het parlement op, waarmee hij de Sri Lankaanse grondwet schond en een grondwettelijke crisis veroorzaakte.

In november 2019 werd Gotabaya Rajapaksa, gewezen defensieminister die de leiding had tijdens de laatste fase van de burgeroorlog, verkozen tot president. Hij benoemde op zijn beurt zijn broer Mahinda (de voormalige president) tot eerste minister.

In augustus 2020 volgden opnieuw parlementsverkiezingen. Het Sri Lanka People’s Front, de partij van beide broers, voerde campagne met thema’s als Singalees-boeddhistisch chauvinisme en overheidsmilitarisme en behaalde een overweldigende meerderheid. Dit bracht hen in de mogelijkheid de grondwet te wijzigen en de nog bestaande restricties op de presidentiële bevoegdheden op te heffen.

Enorme media-aandacht voor betogers die in het presidentieel zwembad zwemmen, geen aandacht voor de oorzaken van de volkswoede… Foto: twitter

De verzekering van Sirisena en de gebroeders Rajapaksa aan de internationale gemeenschap dat een onderzoek zou worden ingesteld naar de tijdens de burgeroorlog gepleegde misdaden, is altijd dode letter gebleven.

Op hetzelfde moment dat ze die dooddoeners declameerden tegenover de internationale gemeenschap verzekerden de Rajapaksa’s hun binnenlands publiek ervan dat er nooit dergelijke maatregelen zouden worden genomen tegen ’s lands ‘oorlogshelden’. Desondanks noemde Samantha Power, VS-ambassadeur bij de VN, Sri Lanka in 2016 een ‘wereldkampioen mensenrechten en democratische verantwoording.

Ambassadeur Power sprak slechts uit wat in de internationale gemeenschap de algemeen geldende opvatting was, met name dat Sri Lanka gewoon ‘tijd nodig had’ om de wonden van de burgeroorlog te helen en dat het de eerste stappen op weg naar genezing al had gezet. Daarom moest Sri Lanka aanmoediging krijgen in plaats van de zweep.

Dit was een grove misrekening. Als gevolg van deze blunder beseften de Rajapaksa’s, die alomtegenwoordig zijn in internationale politieke kringen, altijd al dat de internationale gemeenschap hen geen strobreed in de weg zou leggen en dat zij straffeloos over de gewone Sri Lankanen heen konden walsen.

Mahinda en Gotabaya zijn niet de enige Rajapaksa’s die een rol spelen in de Sri Lankaanse politiek. Een andere broer, Basil, was minister van Financiën. Van hem en nog een aantal andere Rajapaksa’s die kabinetsposten bekleedden, wordt gezegd dat zij onder elkaar het land naar het bankroet hebben gevoerd.

Zij maakten zich schuldig aan grootschalige corruptie, economisch wanbeheer, roekeloos lenen, drastische en onnodige belastingverlagingen (waardoor de staatsschuld is toegenomen), verkwistende uitgaven voor luxeprojecten, en de reeds genoemde militarisering van de overheid (de VS leveren nu militair materieel aan Sri Lanka) en een door conflicten verscheurde pro-boeddhistische rassenpolitiek.

Basil Rajapaksa, die het Amerikaanse burgerschap bezit, heeft als bijnaam ‘Mr. Ten Percent’ vanwege zijn gewoonte om 10 procent commissie voor zichzelf te eisen van lokale en buitenlandse bedrijven die een overheidscontract binnenhalen.

Basil en Mahinda Rajapaksa blijven nog steeds in Sri Lanka op bevel van het hooggerechtshof. Dit bevel geldt ook voor Mahinda’s neef Namal Rajapaksa, naar verluidt de politieke troonopvolger van de familie.

Sri Lanka kan niets meer invoeren omdat het zonder buitenlandse valuta zit. De hieruit voortvloeiende brandstof- en voedseltekorten, de langdurige stroomonderbrekingen en een recordinflatie (39,1 procent in mei) maakten dat de Sri Lankanen in april 2022 de straat opgingen.

Betogers werden onthaald met traangas, draconische veiligheidsmaatregelen, reisverboden, doodsbedreigingen en opsluiting zonder aanklacht. Ze bestormden echter het presidentieel paleis, doken in het zwembad van de met de noorderzon vertrokken Gotabaya en trainden in zijn gymzaal.

Toen de bevolking het presidentieel paleis bestormde wees Derek Grossman van de Rand Corporation onmiddellijk naar China als de dader…

Het ziet er niet naar uit dat huidig president Ranil Wickremesinghe iets zal of kan doen aan deze kritieke situatie. Verwacht wordt dat Ranil een financiële reddingsovereenkomst zal proberen te sluiten met het IMF, dat uiteraard zijn gebruikelijke harde voorwaarden zal stellen, die de armsten het hardst treffen.

Het lijkt erop dat de listige en opportunistische dealmaker Ranil Wickremesinghe (bijnaam ‘Deal Ranil’) door de Rajapaksa’s geoormerkt werd voor een gelijkaardige rol als die van stoelwarmhouder president Maithripala Sirisena in 2015-2018. De Rajapaksa’s mogen dan een familie zijn, hun staat van dienst laat vooral zien dat zij het belangrijkste kartel van Sri Lanka zijn.

Kort nadat hij tot president was benoemd riep Wickremesinghe de noodtoestand uit. Hij noemde de betogers fascisten en trad hard op tegen de demonstraties. Deze noodtoestand blijft nog steeds van kracht. De veiligheidsdiensten mogen onbeperkt leiders van protestbewegingen aanhouden, huiszoekingen verrichten zonder huiszoekingsbevel, samenscholingen beperken …

Toen ze voor zonsopgang met geweld het belangrijkste kamp van de actievoerders vernietigden, veroorzaakte dat grote consternatie in buitenlandse ambassades en onder mensenrechtenactivisten.

Een regeringswoordvoerder meldde eind juli dat Gotabaya zal terugkeren naar Sri Lanka. Hij heeft slechts een toeristenvisum voor Singapore en hij heeft er tot nu toe geen asiel aangevraagd.

Maar op 23 juli heeft het Hooggerechtshof Gotabaya Rajapaksa aangemaand om vóór 1 augustus te reageren op de diverse oproepingspbevelen waarin wordt geëist de verantwoordelijken voor de economische ineenstorting van het land ter verantwoording te roepen.

Verborgen in het programma onder de suggestieve titel ‘Is Sri Lanka a victim of Chinese debt traps?’ bevestigt de BBC dat dat niet het geval is:

Deze zet van het Hooggerechtshof zou voor Gotabaya een aanmoediging kunnen zijn om juist langer in het buitenland te blijven, waarbij hij goed zal uitkijken om die landen te vermijden die een uitleveringsverdrag met Sri Lanka hebben.

In plaats van met de staart tussen de benen af te druipen uit schaamte dat ze zo lang de excessen en misdaden van de Rajapaksa’s door de vingers hebben gezien, grepen westerse regeringen en media de economische ineenstorting van Sri Lanka aan als een nieuwe kans om boeman China aan te pakken.

Westerse politieke leiders en media hebben China’s Nieuwe Zijderoute steeds afgeschilderd als een ‘schuldenval’ voor de landen die ervan profiteren. Sri Lanka zou het nieuwste ‘slachtoffer’ zijn van deze schuldenval.

Helaas voor de verspreiders van dit schuldenval-narratief is het overgrote deel van de buitenlandse schuld van Sri Lanka schatplictig aan Westerse landen en belangen. Het blijkt immers dat (in 2021) maar liefst 81 procent van Sri Lanka’s buitenlandse schuld in handen was van Amerikaanse en Europese financiële instellingen en van de westerse bondgenoten Japan en India.

Het VS-maandblad The Atlantic is de eerste om tegen te spreken dat China de oorzaak zou zijn van de economische crisis in Sri Lanka:

Volgens statistieken van het Sri Lankaanse Department of External Resources, vrijgegeven eind april 2021, is het grootste deel van zijn buitenlandse schuld in handen van westerse risico-investeerders en banken. Zij bezitten 47 procent van de schuld. De belangrijkste houders van Sri Lankaanse buitenlandse schuld in de vorm van internationale overheidsobligaties zijn:

  • BlackRock (VS)
  • Ashmore Group (GB)
  • Allianz (Duitsland)
  • UBS (Zwitserland)
  • HSBC (GB)
  • JPMorgan Chase (VS)
  • Prudential (VS)

De Aziatische Ontwikkelingsbank en de Wereldbank, die wapens zijn van de Amerikaanse Washington-consensus, bezitten respectievelijk 13 procent en 9 procent van de Sri Lankaanse buitenlandse schuld. Japan bezit 10 procent van de Sri Lankaanse buitenlandse schuld en India 2 procent. China integendeel heeft hier 0 procent (!) van.

Het grootste deel van de informatie over Sri Lanka’s schulden komt uit het uitstekende artikel van Ben Norton Real debt trap: Sri Lanka owes vast majority to West, not China. Ik citeer Norton: “De verslaggeving van de westerse media over de economische crisis in Sri Lanka gaat voorbij aan deze feiten en wekt de sterke zeer misleidende indruk dat de chaos voor een groot deel te wijten zou zijn aan Peking.’

Intussen blijft de bevolking van Sri Lanka lijden, terwijl hun een herovering van de macht door de clan van de Rajapaksa boven het hoofd hangt.

 

Sri Lanka’s Political and Economic Crisis werd vertaald door Hilde Baccarne. Kenneth Surin doceert aan de Duke University in North Carolina.

 

Ben Norton ontrafelt in deze video de mediamythe dat China de oorzaak zou zijn van de schuldencrisis van Sri Lanka, terwijl het IMF een zoveelste brutale programma van sociale inleveringen voorbereidt om betaling van de schulden bij westerse banken af te dwingen:

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!