Michelle Graus: “Bij het aantreden van de huidige Vlaamse Regering kregen we te horen dat we 44 miljoen moesten besparen. De toenmalige gedelegeerd bestuurder, Paul Lembrechts, heeft zich daar toen samen met het personeel tegen verzet. Het publiek heeft dat protest gesteund. Ruim 1800 mensen kwamen op 5 december 2019 samen op het Martelaarsplein in Brussel. De reactie van de Vlaamse regering was kil: Lembrechts werd afgezet, de huidige gedelegeerd bestuurder Frederik Delaplace nam zijn plaats in. Terwijl wij de omroep recht hielden in de coronacrisis werkte hij met een paar getrouwen het huidige privatiseringsplan uit, een besparing van 25 miljoen. De VRT-directie noemt het een tranformatieplan. Je kan de systematische verrotting van de omroep inderdaad een transformatie noemen. Maar een inhoudelijk plan om de doelstellingen van de VRT te bereiken staat er niet in.

Het personeel is daar kwaad over. Steeds weer komen we zelf met oplossingen om efficiënt en kwalitatief te werken. We denken mee over de digitale omslag die de omroep moet maken. Maar wie met voorstellen komt wordt als lastigaard weggezet.”

De private sector bedienen

Thuis zou geprivatiseerd worden. Wat betekent dat voor het programma, en voor het personeel?

Michelle Graus: “Het programma staat nu te koop. Er zouden enkele productiehuizen kandidaat zijn om het over te nemen, maar voorlopig weten we nog niet wie dat zijn. De directie maakt zich sterk dat het personeel aan dezelfde voorwaarden kan blijven werken, maar dat is toch nog af te wachten. Laat je Thuis over aan een privébedrijf, dan gaat er vroeg of laat meer winst gezocht worden, door op kosten te besparen of door de prijs voor de omroep op te drijven.

Laat je Thuis over aan een privébedrijf, dan gaat er vroeg of laat meer winst gezocht worden.

Thuis wordt vandaag in een aftandse studio gedraaid. Recent aangekochte camera’s bleken een miskoop te zijn. Nu zegt Delaplace dat er geen ruimte is voor investeringen. Een privépartner kan voor de productie van Thuis gebruik maken van de tax shelter, waardoor ze een belastingsvoordeel van 30% genieten. Zie je al wat er dan gebeurt? Vandaag betaal je voor Thuis via de dotatie van de VRT, binnenkort betaal je via de persoonsbelasting.”

Waar ligt dan het voordeel voor de kijker of belastingsbetaler?

Michelle Graus: “Dat is er niet! Maar voor de Vlaamse Regering is er wel een voordeel. Die tax shelter is namelijk een federale maatregel. We laten dus de federale overheid opdraaien voor een besparing op Vlaams niveau.

Je moet de besparingen bij de VRT, en met name de privatisering van Thuis, ook breder ideologisch zien. De VRT heeft als doel om de private sector te bedienen. Dus de omroep mag zeker nog entertainment maken, zolang ze daarbij maar geld kan uitgeven aan de private audiovisuele bedrijven.”

Kritische rol van de medewerker

Welke andere VRT-producties worden door deze besparingen getroffen?

Michelle Graus: “Dat is nog niet duidelijk. Een omroep moet een productieplan hebben, een overzicht van alles wat intern gemaakt zal worden. Maar bij de VRT blijft zo’n plan al een hele tijd uit. Momenteel worden programma’s als “Kinderen van de Collaboratie” en “Kinderen van de Kolonie” nog helemaal intern gemaakt. Bij de nieuwsdienst bestaan de ploegen nu al voor ongeveer een derde uit zelfstandigen en onderaannemers. En ook daar slaat de besparingswoede al toe. Als Peter Vande Veire een groot muziekfestival presenteert, moet je er dan nog een journaalploeg naar toe sturen? Of kan Peter snel tussendoor nog even een reportage draaien?”

Moet een nieuwsdienst niet vooral uit vaste krachten bestaan, om de onafhankelijkheid te garanderen?

Michelle Graus: “Dat zou in heel de VRT zo moeten zijn. 20 jaar geleden had de meerderheid van het VRT-personeel een ambtenarenstatuut dat zekerheid maar vooral een kritische en onafhankelijke werking bood. Vandaag zien we tijdelijke krachten, freelancers en schijnzelfstandigen. Mensen met een steeds precairder statuut. Dat weegt op de kritische rol die de medewerkers moeten spelen. Wie durft nog kritiek te geven als ze morgen zonder werk kunnen vallen?”

Wie durft nog kritiek te geven als ze morgen zonder werk kunnen vallen?

Wat waren de politieke reacties op de besparingen?

Michelle Graus: “De partijen van de Vlaamse Regering waren enthousiast, met name N-VA en Open VLD. CD&V blijkt een partij van verbroken beloftes te zijn: Minister Dalle (mediaminister CD&V) heeft vorig jaar nog gezegd dat er geen naakte ontslagen zouden zijn. Vandaag telt dat plots niet meer.

PVDA, Vooruit en Groen zijn tegen. En dan heb je nog één oppositiepartij die de besparingen bij de VRT toejuicht, het Vlaams Belang. Die zijn natuurlijk ook geen voorstander van een kritische openbare omroep.”

Meer weten over de beheersovereenkomst van de VRT en de visie van N-VA en Vlaams Belang op de openbare omroep? Michelle Graus schreef er een bijdrage over in “Debatfiches van de Vlaamse Elite”. Dat boek verscheen bij EPO. Op de website van Knack kan je specifiek de bijdrage van Michelle Graus gratis lezen.