In november 2010 sloten Frankrijk en Groot-Brittannië een merkwaardig militair samenwerkingsakkoord. Onderdeel daarvan was een belangrijke militaire ‘oefening’ gepland voor 21 tot 25 maart tegen een denkbeeldig vijandig land: ‘Zuidland’. De oefening zou o.a. bestaan uit conventionele luchtaanvallen op een lange afstand van het Frans grondgebied. De echte aanvallen tegen Libië begonnen welgeteld één dag vroeger, op 19 maart.[1]

Kofi Annan, de voormalige baas van de VN gaf de voorkeur aan een onderhandelde oplossing, maar stelde dat de oproep van de coalitie om een einde te maken aan de regering van Khaddafi, de mogelijkheid om tot een onderhandelde oplossing te komen heeft verhinderd. Volgens hem gingen de acties van het Westen verder dan het VN-mandaat.[2]

De voorzitter van de Nationale Overgangsraad (NTC) van de rebellen is Mustafa Abdel-Jalil. Na zijn overlopen vroeg hij onmiddellijk steun van de NAVO. Hij was voordien minister van justitie en de rechter bij de ter dood veroordeling van de Bulgaarse verpleegkundigen. Dat was de reden waarom de Bulgaarse premier in maart de overgangsraad niet wilde erkennen. Volgens de Bulgaarse premier is deze militaire interventie een ‘avontuur’ gedreven door oliebelangen: ‘Petroleum en wie de olievelden van Libië zal ontginnen zijn de belangrijkste drijfveren van deze operatie’.[3]

In de oorlog tegen de regering van Khaddafi speelt Qatar een sleutelrol. Het land is een emiraat, er is geen parlement en ook geen politieke oppositie. In de voorbije jaren heeft Qatar miljarden dollars geïnvesteerd in Libië. Het land leverde straaljagers aan de coalitie en zou ook mee de troepen leveren voor de invasie van Tripoli.

Minstens zo belangrijk, zeker voor de internationale steun aan de interventie, is de populaire zender Al-Jazeera. Die is in handen van de emir van Qatar en heeft openlijk kant gekozen van de Libische oppositie en de NAVO. Qadari, de journalist gespecialiseerd religieuze zaken, heeft een fatwa uitgeroepen tegen Khaddafi en de internationale interventie ondersteund. Qadari is een Egyptenaar en staat heel dicht bij de Moslimbroeders.[4]

Tussen 31 maart en half augustus voerde de NAVO meer dan 7.000 luchtaanvallen uit. Daarbij kwamen meer dan 1.200 mensen om het leven en werden duizenden gewond. In de media ontbreekt het nagenoeg volstrekt aan cijfers hierover.[5]

Bij de militaire interventie stond Italië oorspronkelijk op de rem. Na veel aandringen is het land toch bereid gevonden om mee te bombarderen. Een mogelijk factor is de bezorgdheid van Italië dat Frankrijk bij een overwinning van de rebellen de Italiaanse energiegroep Eni aan de kant zou kunnen schuiven. Eni was tot aan de oorlog de belangrijkste buitenlandse investeerder in de energiesector.[6]

De aanval op Tripoli werd in feite gevoerd door gespecialiseerde commando’s van Frankrijk en Groot-Brittannië, en elite eenheden van Jordanië en Qatar. Rebellen werden vooral in de media opgevoerd als cover voor de publieke opinie wereldwijd. Het zou de eerste keer in de geschiedenis zijn dat Arabische troepen samen vechten met de NAVO. In de eerste dagen van die aanval kwamen volgens de Libische regering minstens 1.600 mensen om het leven.[7]

‘Het gevecht om de olie kan beginnen’ schrijft de NYT. Terwijl de speciale eenheden van de NAVO-alliantie Tripoli nog aan het bestormen waren, waren technici van het Italiaans oliebedrijf Eni al onderweg om de olieproductie her op te starten. Frattini, de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken zei maandag (23/8) dat Eni ‘een hoofdrol zal spelen’ in het Noord-Afrikaanse land. Kolonel Khaddafi bleek in het verleden een vervelende partner te zijn voor oliebedrijven. Hij verhoogde regelmatig de toeslag die ze moesten betalen en stelde ook andere eisen. Een nieuwe regering, die aanleunt bij de NAVO, zal een veel ‘gemakkelijker’ partner zijn om mee te onderhandelen. Buitenlandse oliebedrijven zouden ook meer olie kunnen bovenhalen dan onder de regering van Khaddafi omdat die hen beperkingen oplegde.[8]

Bronnen

[1] http://mathaba.net/go/?http://www.southern-mistral.cdaoa.fr/GB/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=67; http://mathaba.net/go/?http://www.southern-mistral.cdaoa.fr/GB/index.php?option=com_content&view=article&id=56&Itemid=103.
[2] ‘Victory in this situation would mean you have to really win completely, the sort of situation which led to Saddam being found in a hole. And I’m not sure that’s likely to be the situation in Libya. Therefore you have to seek a political way out because you are working yourself to a stalemate that could last for a long time and be messy. The question is where you draw the line. Was every action taken by the coalition designed to protect helpless civilians or, in some cases, to support the weak, rebellious army? And how far do you go? And does it fit with the [UN] Security Council resolution and the mandate? And we should remember that it wasn’t a unanimous decision and some pretty important countries abstained.

A future Libya without Kadhafi must be part of the negotiations and handled properly. It should be part of the agenda, and this mantra of Sarkozy, Cameron, Kadhafi is one… Obama saying Kadhafi must go. Putting it upfront like that… it’s not very helpful.’ http://www.ft.com/cms/s/2/c2d31f14-7caa-11e0-b9e3-00144feabdc0.html#axzz1O7Szd15W, 16 mei 2011.
[3] ‘Petrol and who will exploit Libya’s oil fields are to a great extent the interests behind this operation.’ http://www.rte.ie/news/2011/0321/libya_tracker.html; http://en.wikipedia.org/wiki/Mustafa_Abdul_Jalil; http://fastbg.info/fa/politics/political-news/government/1923-bulgaria-does-not-recognize-libyan-rebels-as-legitimate-govt.html; http://www.monstersandcritics.com/news/africa/news/article_1648104.php/Bulgaria-and-Croatia-recognize-Libyan-rebel-authorities.
[4] Financial Times, 31 maart 2011, p. 2; Los Angeles Times, 22 februari 2011; http://latimesblogs.latimes.com/babylonbeyond/2011/02/libya-fatwa-cleric-kadafi-protest-islam-religion.html; The Economist, 26 maart  2011, p. 33.
[5] http://www.tercercamino.com/index.php/mundo/item/1768-otan-ha-bombardeado-libia-7037-veces-dejando-m%C3%A1s-de-1200-muertos-y-miles-de-heridos.
[6] Financial Times, 5 april 2011, p. 8.
[7] http://www.debka.com/article/21234/; http://www.globalresearch.ca/index.php?context=va&aid=26118.
[8] Krauss C., ‘The Scramble for Access to Libya’s Oil Wealth Begins’, New York Times Business, 23 augustus 2011, http://mobile.nytimes.com/article?a=831771&f=23.