Zelf moet ik dezer dagen terugdenken aan mijn scholing over Belgisch Congo.

Ik herinner me, uit mijn kinderjaren, nog zeer goed hoeveel ruimte “de congo” innam in de nieuwsberichten, in gesprekken tussen volwassenen en op school.

Ook de onlusten in het pas onafhankelijke Congo, in de omgeving van Stanleystad, waren gespreksonderwerp. Dit werd nog meer het geval toen vele Belgen bevrijd werden door onze militairen en er vele hulpacties voor de opvang van vluchtelingen in gang schoten.

Op school leerden we dat Leopold II, de koning bouwer, ons land een kolonie schonk. Uiteraard kon men mij, gezien mijn leeftijd, (°1952) niet uitleggen wat Congo vrijstaat was, wat ik begrijp. Maar dat Congo geschonken werd omdat de koning, omwille van wreedaardig bestuur, verplicht werd dit te doen vernamen we uiteraard niet.

We zamelden zilverpapier (onze naam toen voor aluminiumpapier) in voor de ‘zwarte Congoleesjes’. Niemand die ons zei dat wij het waren die ginder de grondstoffen pikten. Meer nog, dat Congolezen zelf de delfstoffen op mensonwaardige manier moesten ontginnen vernamen we niet. Dat zilverpapier ondersteunde de missiepaters. Een familielid-pater van mijn onderwijzer kreeg die steun, zijn brieven werden aan ons voorgelezen. Ik denk wel dat die man samen met vele andere paters goed ontwikkelingswerk verrichtten maar de duiding dat dit een onderdeel was van ons koloniaal regime werd niet gegeven.

De allereerste eerste minister van de republiek Lumumba werd afgeschilderd als de duivel, zeker nadat hij de koning na de onafhankelijksverklaring de les had gelezen. Uiteraard vernamen we niks van de regeringsmoordplannen op deze politieke leider. Ergens begrijp ik dat, waar moesten onze dorpsonderwijzers de informatie halen?

Mijn eerste schoolreis ooit ging in juni 1959 naar het Afrikamuseum van Tervuren. Zelf weet ik er niet veel meer van. Vandaag vraag ik me af waarom we geen bezoek brachten aan de graven van de overleden zeven Congolezen die begraven liggen naast de kerk van Tervuren. In het park rond het museum stonden drie dorpen, waar tijdens de Wereldtentoonstelling (1897) 267 Congolezen werden ‘tentoongesteld’, zodat de Belgische bevolking kon zien hoe Congolezen leefden. Deze zwarte mensen waren schaars gekleed net zoals in de kolonie, enkelen werden ziek en stierven.

Nu staan de standbeelden van onze tweede koning ter discussie. Zeker te begrijpen. We kunnen niet eisen dat de Verschaevestraat verdwijnt en het standbeeld van Leopold II blijft staan. Toch zou men enkele markante exemplaren moeten bewaren. Ik denk aan Oostende, de architectuur daar ademt de herinnering aan deze omstreden vorst uit. Best zou men naast dit standbeeld een beeltenis van de gewezen Congolese leider Lumumba aanbrengen.

Onderwijs speelt een belangrijke rol in de bewustmaking van kinderen, want vandaag stel ik mij vragen over het onderricht dat ik kreeg. Het is wel een moeilijke opgave. Als je vandaag les krijgt van iemand die stamt uit een collaboratiefamilie of uit een verzetsnest dan krijg je een wereld van verschil.