Ze zien met helderheid dat de opwarming van de aarde het gevolg is van menselijke activiteiten door foute keuzes uit het verleden. De gevolgen zullen verergeren met elke nieuwe dag van inertie en twijfel. We moeten het roer vandaag omgooien en een nationale Noodtoestand afkondigen in binnen- en buitenland. In Groot-Brittannië en Luxemburg is de oproep deze week door de jongeren gelanceerd. Hierover straks meer.

Een staaltje uit het nieuwsoverzicht van vorige weken die ook de kinderen bereiken: de oceanen worden alarmerend warm met waarschuwingen voor catastrofale gevolgen; na een lange droogte plots 300.000 runderen verdronken na recordregens in Australië; een derde van Himalaya ijs veroordeeld en vormt een bedreiging voor 2 miljard mensen; … of nog, een invasie van poolijsberen in een Russisch dorp door voedselgebrek door opwarming van de Noordpool.

Voor velen in Vlaanderen blijft dit blijkbaar voorlopig nog teveel een ver van mijn bed show. Zolang wij niet met onze voeten in het water staan en zolang het niet onze varkens, kippen en koeien zijn die massaal verzuipen? Ondertussen staan we stil, ook in de groeiende zwaar gesubsidieerde files.

Blijkbaar begrijpen vele kinderen makkelijker dat door de aanhoudende en groeiende klimaatrampen de aantallen slachtoffers binnenkort snel zal aangroeien naar duizelingwekkende miljarden in aantallen, met o.a. voedsel- en watertekorten, en als gevolg massale migratiestromen. Kinderen begrijpen dat hun toekomst en die van de mensheid als familie aan het wankelen is. Het zal nooit meer zijn zoals voordien

Er bestaat geen draaiboek voor deze scenario’s en het is duidelijk dat het ergste nog komen zal. Zoals velen hebben we naar het uitstekend Klimaatbetoog van Nic Balthazar op Canvas bekeken … en vooral aandachtig geluisterd en gekeken naar de spijbelende scholieren. Met groeiend respect, verbazing en tranen in de ogen. Wat hebben wij volwassenen gedaan?

De Zweedse scholiere die het allemaal op gang bracht stelt het scherp: “Ons huis staat in brand”. En ze begrijpen het niet dat we de brandweer niet oproepen. “Doe er nu iets aan” scanderen ze in de straten, met nadruk op “nu”. En nood breekt wet. Ze begonnen te spijbelen om onze aandacht te trekken dat we iets ernstigs nalaten.

Laten we vandaag nadenken om een “nationale noodtoestand” af te kondigen in België, en dit signaal ook doorgeven naar andere hoofdsteden, vooral binnen de EU en de VN. We zijn dit moreel verschuldigd aan de komende generaties.

Noodtoestanden worden normaal gezien afgekondigd om niet-politieke redenen, zoals bij grote rampen of natuurrampen. Vandaag kunnen we beter voorkomen, dan genezen. Dit existentieel thema overstijgt de partijpolitiek. Dit gaat niet over macht na de volgende verkiezingen. Dit gaat over de komende generaties.  

Versta ons niet verkeerd. We bepleiten hier niet een noodtoestand met beperking van onze burgerrechten, integendeel. Dit gaat hem over het vrijwaren van de burgerrechten van de toekomstige generaties, o.a. het recht op een leefbare planeet.

De te verwachten goedkeuring van een Klimaatwet is zeker een goede start. Maar we weten uit ervaring dat er veel meer nodig is. Een “Noodtoestand” zou het nodige kader kunnen scheppen en signaal geven aan de bevolking en de bedrijven dat we een ernstige klimaatcrisis te lijf moeten gaan. En we weten bijvoorbeeld dat 71 procent van de CO2-uitstoot is toe te schrijven aan een groep van 100 bedrijven, w.o. Exxonmobil, Shell en BP. Machtige lobbies die de toekomst van de kinderen stelen in de naam van woekerwinsten.

Waarop wachten we inderdaad om vandaag te beslissen massaal in te zetten op de grote offshore windparken, zonnepanelen op alle daken, energieneutrale woningen en gebouwen met warmtepompen, of nog een waterstofeconomie?

We hebben vandaag een democratisch gedragen en gecontroleerd kader nodig voor een “klimaat crisisgroep” die op korte en middellange termijn de klimaatcrisis echt gaat aanpakken. Vanaf vandaag, opgevolgd door opeenvolgende regeringen, met insteek van klimaatexperten, het parlement, lokale besturen, en vertegenwoordigers van het middenveld. En uiteraard moeten scholieren en studenten mee aan tafel zitten. Het gaat meer dan ooit over hun toekomst.

In Groot-Brittannië eisen de sinds 15 februari duizenden spijbelde scholieren bij monde van woordvoerster Anna Taylor de afkondiging van een nationale klimaat noodtoestand. (Anna Taylor verduidelijkte dit nog deze week tijdens een interview met Christine Amanpour op CNN). In het Luxemburgse parlement vroeg Brice Montagne deze week op 12 februari de Parlementsleden tevens de afkondiging van een Noodtoestand voor het aanpakken van de klimaatcrisis. Hij deed dit tijdens een briljante voorstelling van de feiten. Dit is zoals een oorlog waar we op enkele maanden onze economie moeten omgooien. Een oorlog waar wij onze eigen vijand zijn. Zijn interventie wordt ondertussen druk bekeken op het internet. Tijdens zijn voorstelling vroeg Brice Montagne ook welke parlementsleden het laatste IPCC rapport van vorige herfst van slechts 18 pagina’s had gelezen? Er volgde een ijzige en schuldige stilte. Geen enkel aanwezig parlementslid had blijkbaar de tijd genomen om het IPCC rapport te lezen.

We kunnen er vanuit gaan dat vele politici in België ook het IPCC rapport niet gelezen hebben. En zo ze dit dan toch deden, het past blijkbaar niet in hun kader. Dit kan men ook besluiten als je de reacties hoort en vooral het gebrek aan daadkracht observeert van onze politici. Inertie en business as usual.

Je begrijpt dan ook al beter waarom veel Vlamingen via sociale netwerken de scholieren met een paternalistische vinger wijzen, belachelijk maken, ridiculiseren, … en met enorm veel verbaal geweld aanpakken. Ook hier tijd om het roer om te gooien, en de scholieren te bedanken voor hun helderheid van geest. Zij hebben blijkbaar nog de verbinding met de ijsberen, de verzopen runderen, de gletsjers, rivieren, oceanen … en het leefmilieu dat ze nodig hebben om te overleven.

Pol DHuyvetter, medewerker Burgemeesters voor Vrede; ICAN (International Campaign for the Abolition of Nuclear weapons), Nobelprijs voor de Vrede 2017