Zanna Vanrenterghem is woordvoerder van de klimaatcoalitie aan Nederlandstalige kant.
Interview -

Zanna Vanrenterghem: “Samen strijden, voor sociaalrechtvaardige klimaatactie, is absoluut cruciaal”

De klimaatmars belooft groot te worden op zondag 23 oktober. Dit jaar staat de mars in teken van het recht op voedsel en de energiecrisis. De klimaatbeweging eist een transitie die ecologisch én sociaalrechtvaardig is, en wel nu. Wij spraken met Zanna Vanrenterghem, woordvoerder van de klimaatcoalitie aan Nederlandstalige kant.

zondag 23 oktober 2022 04:43
Spread the love

 

De mars zal geleid worden door de Keniaanse klimaatactiviste Elizabeth Wathuti en een delegatie Braziliaans inheemse activisten die Europa uitdagen over haar rol in de klimaatcrisis. Wat kunnen we ons daarbij voorstellen?

Zanna Vanrenterghem: “Al heel lang pleit de klimaatcoalitie ervoor om, als het gaat over de crisis en klimaatactie, niet uit het oog te verliezen dat de klimaatcrisis al veel langer woedt in het Globale Zuiden.”

“Onze rol is om te tonen dat dit niet ons verhaal is, maar dat van hen”

“We proberen om elk jaar een belangrijke groep vooraan de mars te laten lopen, vorig jaar waren dat de mensen die hun huis verloren waren door de overstromingen in Pepinster. Dit jaar komen Elizabeth Wathuti en de Braziliaanse delegatie, om duidelijk te maken dat de crisis zoals wij die ervaren – extreme warmte, het was gisteren 20 graden in België, gigantische energiefacturen, onafhankelijkheid van fossiele brandstoffen, bosbranden de hele zomer, extreme weersomstandigheden die ook bij ons voor doden zorgen – een veel sterkere tegenhanger heeft in landen zoals Brazilië. Onze rol is om te tonen dat dit niet ons verhaal is, maar dat van hen.”

Met de boodschap dat we het hier al voelen, maar in het Globale Zuiden al veel langer en intenser?

“Ook, maar vooral dat de verantwoordelijkheid voor wat zij meemaken bij ons, rijke ontwikkelde landen ligt. Als we nu naar COP27 gaan, met internationale klimaatonderhandelingen, willen we het niet alleen hebben over mitigatie (het reduceren van onze eigen emissies om de klimaateffecten te beperken), maar vooral ook over adaptatie aan de zware gevolgen waar deze landen al lang mee te maken krijgen.”

“Een belangrijk element dat tijdens de COP aan bod zal komen is loss and damage, de verliezen die het Globale Zuiden leidt door klimaat en extreme weersomstandigheden. België heeft nog altijd geen positie daarrond ingenomen.”

“We moeten nù beslissen wat we doen, want de COP begint over twee weken”.

Ambitie omhoog

De klimaatmars staat in teken van het recht op voedsel en de energiecrisis. Hoe komt dat tot uiting tijdens de mars?

“We komen al een aantal jaar op straat om te zeggen dat de ambitie omhoog moet. Nu komen we op straat om te zeggen: ‘oké, je bent van de urgentie op de hoogte, dit jaar maken wij duidelijk wat de klimaatcrisis concreet betekent op 2 belangrijke domeinen: enerzijds ons landbouwbeleid en anderzijds ons energiedomein.'”

“Dat zijn de twee grote aspecten die meespelen, want dat zijn twee existentiële domeinen voor mensen om in hun levensbehoeften te voorzien. Eten, en zich kunnen verwarmen.”

“We willen die link aantonen, omdat de mensen die in onze levensbehoeften moeten voorzien (oa. de boeren) het ontzettend moeilijk hebben. Omdat het landbouwsysteem in België gigantisch onder druk staat, onder andere door extreme weersomstandigheden. En ook het systeem dat erachter zit, het kapitalistisch model dat maakt dat we als mensen niet goedkoop gezond kunnen eten.”

De crisis hangt inderdaad met veel samen: energie, voedselsystemen, sociale ongelijkheid in het algemeen … Heb je het gevoel dat daar genoeg bewustzijn rond is of zit daar een uitdaging in voor de klimaatbeweging?

“Vijf jaar geleden was de link tussen klimaat en sociale ongelijkheid nog onduidelijk voor wie niet in een precaire situatie leefde. Nu is die link vanzelfsprekender, mensen zien wat er gebeurt. Enerzijds de overstromingen in België vorige zomer, de mensen die het slachtoffer waren van die overstromingen waren mensen die al in heel precaire omstandigheden leefden. Dat was een vertaling van een verhaal waarvan we weten dat het al heel lang in het Globale Zuiden domineert.”

“Vijf jaar geleden was de link tussen klimaat en sociale ongelijkheid nog onduidelijk voor wie niet in een precaire situatie leefde. Nu is die link vanzelfsprekender”

“Anderzijds kunnen nu zelfs mensen die een goed loon hebben de helft van hun energiefacturen niet meer betalen. Zij beseffen ook steeds meer dat ze in dit ‘ideale’ systeem dat we vooropstellen, niet meer in hun eigen levensbehoeften kunnen voorzien.”

“De gele hesjes tonen goed de botsende link tussen klimaat en het energieverhaal (sociale ongelijkheid). Relatief hoge brandstofprijzen en mensen die noodgedwongen de auto naar hun werk moeten nemen. Daar zit de uitdaging, de klimaatbeweging moet aantonen dat we die problemen tegelijkertijd moeten aanpakken en dat het niet een of-of-keuze hoeft te zijn.”

“We moeten inzetten op de uitstap uit fossiele brandstoffen en meer mensen de kans geven om groene energie te creëren, maar anderzijds moeten we er ook voor zorgen dat mensen die echt een auto nodig hebben om naar hun werk te gaan en nog geen alternatief hebben, dat nog kunnen.”

“Het is een kwestie van alternatieven aanbieden, en niet aan alleen mensen die het zich kunnen veroorloven”

“Het is een kwestie van alternatieven aanbieden, en niet alleen aan mensen die het zich kunnen veroorloven om zonnepanelen op hun dak te installeren, of die 50.000 euro kunnen neerleggen om hun huis te financieren als hun energiefactuur oploopt.”

“Ik denk ook wel dat wij in België, omwille van onze rijke traditie in sociale strijd en sterke vakbonden, in deze uitdaging al redelijk ver staan. Wij hebben hele goede contacten met de vakbonden als klimaatbeweging en ook bijvoorbeeld bij CODE ROOD: de gele hesjes waren daar, de mensen die bij Total werkten hebben onze blokkade vervoegd.”

“Zij steunden ons, en erkenden dat samen strijden absoluut cruciaal is. Als we het gros van de mensen mee willen krijgen moeten we het rechts populistische verhaal tegengaan. Klimaatactie betekent niet: ‘nog minder voor de mensen die al veel te weinig hebben’, maar wel: ‘minder voor zij die al veel te veel hebben, en meer voor zij die het nodig hebben.'”

Systeemcrisis

Zijn jullie tijdens de CODE ROOD-blokkade met de werknemers van Total in gesprek gegaan over het belang van investeringen in klimaatvriendelijke energietransitie, zodat ook hun jobs gewaarborgd zouden kunnen blijven?

“Dat was een deel van het verhaal. Want wat betekent dat, een traditie uit fossiele brandstoffen voor mensen die bij bedrijven zoals Total werken?”

“De afgelopen weken is er enorm veel gestaakt tegen Total in Frankrijk, door de werkers. In heel het land waren de brandstofpompen leeg omdat ze niet gevuld werden. En waarom staken ze? Omdat een bedrijf als Total miljarden winsten opstrijkt, die uitdeelt aan zijn aandeelhouders terwijl mensen het slachtoffer zijn van dure energiefacturen die ze nota bene zelf aan Total als energieleverancier betalen. Dat systeem is fucked up.”

“De boosdoener in het systeem zijn de grootverdieners, multinationals, energiebedrijven die hieraan verdienen en te weinig teruggeven”

“Biodiversiteit, klimaat en sociale crisis komen nu allemaal samen, maar het echte verhaal dat erachter zit is een systeemcrisis. Van een economisch systeem dat de planeet en de mensen uitbuit.”

“Wij zeggen: de boosdoener in het systeem zijn de grootverdieners, multinationals, energiebedrijven die hieraan verdienen en te weinig teruggeven. Maar het narratief dat steeds naar voren geschoven wordt is dat van de migranten, mensen zonder papieren, de mensen in de meest precaire omstandigheden, die hieraan ‘verdienen’. En dat debat moeten we winnen.”

Marcheren marcheert

De klimaatcoalitie voert druk op het beleid, organiseert klimaatmarsen met tienduizenden betogers. Denk je dat deze stappen voldoende zijn voor de nodige systeemomslag?

“Greta Thunberg ene klimaatmarsen van de jongeren overal ter wereld hebben de aandacht voor de crisis en de stappen die erop volgden enorm versneld. Zonder de klimaatmarsen, dat zegt ook Frans Timmermans (vice-president van de EU-commissie en klimaatcommissaris), was de Europese Green Deal er nooit gekomen. Zonder klimaatmarsen zou België veel langer getreuzeld hebben om ambitieuzere doelstellingen te halen. Op straat komen werkt, marcheren marcheert, druk zetten helpt. En daar put ik hoop uit. Omdat ik al gezien heb dat het kan, omdat ik gezien heb dat het helpt.”

“Zonder klimaatmarsen zou België veel langer getreuzeld hebben om ambitieuzere doelstellingen te halen”

“Hebben we meer nodig? Sowieso. We moeten de druk blijven opvoeren. Bewegingen gaan altijd in golven. We hebben CODE ROOD gezien – massale burgerlijke ongehoorzaamheid – van een ongezien niveau in België. Maar ook de klimaatmarsen zijn een succes, en die verschillende vormen van actie zijn complementair, doen elk hun deel van het werk.”

“Er komen ook elk jaar mensen naar de klimaatmarsen die dat nog nooit gedaan hadden, en enorm veel energie halen uit de aanwezigheid van de 10.000 andere mensen die daar ook staan. Zij vinden troost en hoop voor hun bezorgdheden over het klimaat.”

“En uit die grote klimaatmarsen in 2018, zijn mensen zoals Anuna – en Adélaïde aan Franstalige zijde-, Grootouders voor het Klimaat, voortgekomen. Daar zijn die zaadjes geplant en zijn er nieuwe dingen ontstaan. Extinction Rebellion is ook gegroeid omwille van het feit dat de Youth for Climates zo op straat kwamen. Dat is voor mij hoop.”

“Die hoop staat zeker in schril contrast met de weersomstandigheden en de bosbranden die ik heb gezien deze vakantie in Portugal, maar hoe meer we op straat komen allemaal samen, hoe meer we die hoop kunnen voeden.”

Nieuwe politiek

Mogen we van onze huidige politiek een omslag verwachten die én sociaal rechtvaardig én ecologisch is, die de mensheid zal redden van de klimaatcatastrofe?

“Als we het hebben over de politiek van vandaag, dan is het antwoord neen.”

“Hoe er vandaag aan politiek wordt gedaan, daar gaan we geen duurzame beleidskeuzes mee kunnen maken voor heel België. Ik denk dat het PFOS-verhaal daar een groot voorbeeld van is, hoe de politiek erin geslaagd is om te stuiten op grote schandalen, en die lekker weg te moffelen … het is angstaanjagend dat dat kan in een land als het onze.”

“Ik geloof dat we een nieuwe politiek nodig hebben en ik geloof dat veel meer mensen aan het woord moeten komen. Wat ze in Frankrijk hebben gedaan, of wat de G1000 van David Van Reybroeck als idee vooropzet, van democratischere volksraadplegingen, is waardevol. Zo verzamel je mensen die niet alleen aan zichzelf denken, maar mensen die ideeën willen bedenken waar hun kinderen iets aan hebben. Er zijn politici die vooruit denken, maar de meeste zijn zo met de waan van de dag bezig dat ze dat gemakkelijk aan de kant schuiven.”

“Ik geloof dat we een nieuwe politiek nodig hebben en ik geloof dat veel meer mensen aan het woord moeten komen”

“En daarom moeten mensen zoals jij en ik, milieuorganisaties, iedereen op straat komen want wij hebben wel dat lange termijnperspectief en wij zijn wel bezig met niet alleen te denken vanuit ons eigen belang. We moeten dat doen, voor de mensen die dat simpelweg niet kunnen omdat ze 3 jobs combineren om hun energiefacturen te kunnen betalen, of die hun kind moeten thuis houden omdat er niet genoeg crèchebegeleidsters zijn.”

Kijk je uit naar de mars, welke emoties komen naar aanloop van de mars en tijdens naar boven?

“Ik krijg altijd enorm kippenvel als ik daar ben en mensen zie aankomen. Dat geeft een bijzonder gevoel. Mensen denken echt na over hun boodschap, maken bordjes. Ze steken daar tijd en moeite in op heel verschillende manieren.”

“Er zijn weinig bewegingen die jaar in jaar uit 20.000 mensen minstens op straat brengen”

“Een van de zotste momenten in mijn leven was de eerste klimaatmars in 2018. Er wandelden toen zodanig veel mensen mee, dat er al mensen aan Schuman aankwamen terwijl er nog mensen aan Noord moesten vertrekken. Dat moment ga ik nooit vergeten.”

“Er zijn weinig bewegingen die jaar in jaar uit 20.000 mensen minstens op straat brengen. Hoe vaak zijn er niet zo’n grote marsen als ze niet worden georganiseerd door de vakbonden? We mogen niet vergeten dat dat absurd grote aantallen zijn.”

 

Meer over de klimaatcoalitie

De klimaatcoalitie bestaat uit een grote groep aan lidorganisaties aan Frans- én Nederlandstalige zijde, van milieuorganisaties zoals Greenpeace en Bond Beter Leefmilieu, de Noord-Zuidbeweging waar 11.11.11 deel van is, de vakbonden, Youth4Climate. De coalitie verwelkomt geregeld nieuwe leden, zoals nu Grootouders voor het klimaat en Unicef. Het is een heel brede coalitie van organisaties met een uiteenlopende expertise.

De organisaties die lid zijn van de coalitie bepalen mee de agenda en prioriteiten. De verschillende soorten expertise worden dan gebundeld tot beleidswerk. Anderhalf jaar geleden bracht de coalitie nog een memorandum uit met 100 oplossingen voor de klimaat- en biodiversiteitscrisis.

Anderzijds organiseert ze ook jaarlijks een grote klimaatmobilisatie, die dit jaar op zondag 23 oktober plaatsvindt.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!