Was het, zoals sommigen in de VS-regering zeggen, een tegenbod van Hamas? Liggen er twee aanbiedingen op tafel of is er sprake van een deal waaruit de VS zich terugtrok nadat ze de reactie van Israël hadden gezien?
Was er een deal?
Dit is de gang van zaken die mijn bronnen met gedetailleerde kennis van de onderhandelingen in Caïro en Doha mij hebben verteld:
De Hamas delegatie was enige tijd in Caïro. Er was een eerste document waar Hamas zijn commentaar bij had, net als de Israëliërs. Maar er kwam geen akkoord. Hamas besloot zijn delegatie terug te trekken. Mijn bronnen vertellen me dat de Hamas-delegatie op het vliegveld was toen Egypte met een aanbod kwam dat de groep in overweging wilde nemen.
De delegatie verhuisde zondag naar Doha. Hamas kondigde toen aan dat het maandag een bijeenkomst zou houden om het aanbod van de Egyptenaren en de Qatarezen te bespreken.
CIA-directeur Bill Burns volgde de Hamas-delegatie van Caïro naar Doha. Hij was twee dagen in Caïro en verhuisde toen naar Doha. Er werd verwacht dat hij naar Israël zou reizen, maar hij stelde zijn vertrek uit om de reactie van Hamas op maandag af te wachten.
Er waren twee kleine tekstuele wijzigingen in het document dat de Egyptenaren naar de Hamas-delegatie op het vliegveld hadden gestuurd, maar ze werden beschouwd als niet cruciaal voor het bereiken van een overeenkomst. Middle East Eye heeft beide versies gezien.
De rol van Washington
Ondertussen werd Netanyahu zenuwachtig over wat de Egyptenaren en Qatarezen zouden doen met de aanwezigheid van Burns in beide steden. Netanyahu zei dat Israël door zou gaan met de operatie in Rafah, ongeacht of er een akkoord was over een gijzelaars- en gevangenenruil.
De beslissing van de Israëlische regering om Al Jazeera te sluiten was nog een indicatie van Israëls afwijzing, niet alleen van het laatste aanbod, maar ook van de rol van Doha als bemiddelaar. Maar er blijven vragen bestaan over de betrokkenheid van Washington bij, of kennis van, de deal die Egypte en Qatar naar Hamas hebben gestuurd.
De CIA steunde blijkbaar een akkoord waaruit andere elementen in de regering Biden zich terugtrokken nadat Israël het had verworpen.
In de Engelstalige versie van het aanbod dat ik toegestuurd kreeg, staat duidelijk dat Qatar, Egypte, de VS en de Verenigde Naties garant staan voor het akkoord. Heeft de VS de staakt-het-vuren overeenkomst waar Hamas maandag mee instemde medeondertekend, of niet? Volgens een bron “was Burns zeker niet op vakantie om de casino’s van Caïro te bezoeken of om te gaan zwemmen in Doha.”
Onenigheid in de VS
De instemming van Hamas met de laatste versie van het aanbod verraste Israël. Iedereen had verwacht dat Hamas het zou weigeren. Israëls afwijzing was geen verrassing.
Verrassend was echter ook de betrokkenheid van de VS bij de deal die Israël afwees. Nadat Burns heen en weer pendelde tussen Caïro en Doha, was de overeenkomst die uit de bus kwam “geen tegenreactie”, vertelde een bron. “Het was het Egyptisch-Qatari document, met dien verstande dat de VS het steunde via de persoonlijke aanwezigheid van Burns.”
Volgens het persbureau AP zeiden een Egyptische functionaris en een westerse diplomaat dat het door Hamas geaccepteerde ontwerp slechts “kleine wijzigingen in de formulering” bevatte ten opzichte van een versie waar de VS eerder met Israëlische goedkeuring op had aangedrongen, en dat de wijzigingen waren aangebracht in overleg met Burns, die het ontwerp omarmde voordat hij het naar de Palestijnse groep stuurde.
Hamas heeft concessies gedaan om tot een akkoord te komen, maar ze maken zich geen zorgen als deze deal uiteindelijk mislukt
Dit geeft aan hoeveel verdeeldheid er binnen de VS-regering blijkt te zijn, waarbij de CIA een akkoord steunde waaruit andere elementen in de regering Biden zich terugtrokken nadat Israël het had verworpen.
Hoe dan ook, zeiden mijn bronnen, Hamas beschouwt dit niet als hun probleem. “Dit was niet de versie van een staakt-het-vuren die ze wilden”, vertelde een bron. “Ze hebben concessies gedaan om tot een akkoord te komen, maar ze maken zich geen zorgen als deze deal uiteindelijk niet lukt “.
Hij gaf ook een duidelijke waarschuwing: “Als deze situatie niet wordt opgelost, kan Hamas besluiten om niet meer deel te nemen aan onderhandelingen totdat er een staakt-het-vuren is. Hamas is bereid om te blijven vechten, totdat de Israëli’s zich realiseren dat ze een staakt-het-vuren nodig hebben.”
Het zelfvertrouwen van Hamas dat ze deze oorlog kunnen voortzetten is de enige kwestie die noch het Israëlische oorlogskabinet, noch Washington in het openbaar hebben aangekaart. Als Hamas echt met de rug tegen de muur zou staan, met nog maar een paar bataljons over in zijn laatste verdedigingslinie, Rafah, waarom handelt het dan vandaag zo zelfverzekerd? Hamas blijft Israëlische militaire doelen aanvallen, doodde zondag vier soldaten en verwondde anderen ernstig in Kerem Shalom.
‘Nog vier bataljons over’
Hoe is het mogelijk dat Hamas, na zeven maanden bombardementen die een groot deel van Gaza tot puin hebben gereduceerd, niet tot overgave is gedwongen? Het Israëlische leger heeft herhaaldelijk gezegd dat het de meeste strijders van Hamas heeft weggevaagd en dat er nog maar vier bataljons over zijn in Rafah.
Ik legde dit voor aan een bron met kennis over de militaire capaciteiten van Hamas. “Overal waar het Israëlische leger zich terugtrekt, duikt Hamas weer op: in het noorden, in het centrum en in het zuiden,” antwoordde hij. “Israëlische troepen bezetten de Netzarim Corridor, maar hun controleposten daar worden steeds kwetsbaarder, daarom hebben ze in onderhandelingen een aanbod gedaan om zich van die lijn terug te trekken.”
Sommige militaire experts in Israël zijn het daarmee eens en zijn bereid uit de biecht te spreken. Reserve generaal-majoor Yitzhak Barik schreef in Maariv: “Bibi weet heel goed dat we ons in een militair vastgelopen situatie bevinden.”
Nadat het leger 80 procent van de Gazastrook onder controle had gekregen, trok het zijn troepen daaruit terug omdat het geen andere troepen had om ze te vervangen. Het resultaat was dat Hamas massaal terugkeerde naar alle gebieden die door het Israëlische leger waren verlaten en er opnieuw controle over kreeg.”
Rekrutering noch explosieven vormen een probleem voor de Qassam Brigades, de gewapende vleugel van Hamas, die in het Verenigd Koninkrijk en andere landen als terroristische groepering wordt beschouwd. Na aanvankelijk verzet tegen de aanval van Hamas op 7 oktober in sommige delen van Gaza, hebben Palestijnen van alle facties zich achter de strijders geschaard, toen duidelijk werd dat de oorlog van Israël een existentiële bedreiging vormde voor de Palestijnen als geheel.
De explosieven die worden teruggewonnen uit bommen en raketten die niet afgingen kunnen Hamas nog lange tijd bevoorraden.
Dit alles geeft Hamas het vertrouwen dat het verdere pogingen van Israëlische grondtroepen om Hamas uit te roeien kan doorstaan en overleven. Na zeven maanden strijd zijn er nu tienduizenden rekruten voor Hamas. Deze golf van oorlogssteun overwint een bittere geschiedenis van politieke concurrentie tussen Fatah en Hamas.
Er is ook een onbeperkte voorraad explosieven. Sinds 7 oktober zijn er zoveel explosieven op Gaza gegooid dat het 14 jaar zou kunnen duren om het gebied te zuiveren van niet-ontplofte bommen, zei de VN onlangs. Om het anders te zeggen: met een foutpercentage van ongeveer 15 procent kan de explosieven die worden teruggewonnen uit bommen en raketten die niet afgingen, Hamas nog lange tijd bevoorraden.
Sommige explosieven zijn al gerecycled. Qassam zei dat het explosieven en raketten van F 16 gevechtsvliegtuigen gebruikte bij een aanval in het al-Mughraqa gebied in centraal Gaza.
Als politie-ingenieurs alleen al in Khan Younis en Rafah vijf ton niet-geëxplodeerde munitie konden bergen na luchtaanvallen in 2014 die minder dan twee maanden duurden, hoeveel meer is er dan geborgen na zeven maanden van dagelijkse bombardementen?
Woordvoerder John Kirby van de Nationale Veiligheidsraad verdoezelde de vraag door te zeggen: “Het is veilig om te concluderen dat (het antwoord van Hamas) kwam als resultaat of aan het einde van deze voortdurende discussies waar directeur Burns deel van uitmaakte.”
Echter zei Kirby verder dat de VS de reactie van Hamas aan het evalueren was, alsof het aanbod dat de groep ondertekende niet was voorgelegd door twee andere bemiddelende regeringen: Egypte en Qatar – en alsof de aanwezigheid van Burns in zowel Caïro als Doha louter die van een waarnemer was.
De echte obstakels
Hamas kreeg te maken met twee pogingen om de regering van Gaza van Hamas te verdringen, bedreigingen die Hamas serieus nam. Beide mislukten.
De eerste was een poging in januari van Israël om clanleiders zover te krijgen Gaza op te delen in gebieden die worden bestuurd door stammen, die het civiele bestuur van de Gazastrook voor hun rekening zouden nemen en individuele afspraken met Israël zouden maken.
Maar lang voordat het op het niveau van het oorlogskabinet kwam, werd het verworpen door de stammen zelf, die trouw bleven aan Hamas. “De bezettingsstaat probeert zijn falen in Gaza te verdoezelen en verwarring en onrust te zaaien in de Palestijnse samenleving,” zei Akef al-Masry, de commissaris-generaal van de Hoge Autoriteit voor Palestijnse Stammen, in een verklaring.
Masry riep in plaats daarvan op om een einde te maken aan de politieke verdeeldheid tussen Hamas en Fatah en merkte op dat een verenigd nationaal leiderschap nodig was “om de standvastigheid van het volk te versterken en te voorkomen dat de plannen van de bezetting een kans krijgen”.
De tweede poging was serieuzer. Het plan werd naar verluidt bedacht door Jordanië, Egypte en Saoedi-Arabië en uitgevoerd door Majed Faraj, het hoofd van de inlichtingendienst van de Palestijnse Autoriteit (PA). Hij werd door zowel de Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant als oppositieleider Yair Lapid aangeprezen als een potentiële naoorlogse bestuurder voor Gaza. Een opvallende afwezige was de Verenigde Arabische Emiraten, die hun eigen man, de verbannen Fatah baron: Mohammed Dahlan, steunen om terug te keren naar Gaza.
Tientallen medewerkers van de geheime dienst van de PA infiltreerden Gaza, vermomd als beveiliging voor hulpkonvooien vanaf de Egyptische grens. Sommigen van deze groep kwamen tot in het noorden van het al-Shifa ziekenhuis in Gaza City en gaven naar verluidt inlichtingen aan Israëlische troepen, wat leidde tot een inval in de faciliteit. Het grootste deel van de groep bleef in Rafah, waar ze probeerden een hoofdkwartier op te zetten in het gebouw van de Palestijnse Rode Halve Maan.
Volgens een bron geciteerd door Al Jazeera, stapten 10 teams, elk bestaande uit vier personen, in 10 vrachtwagens aan de grensovergang bij Rafah om hulp te leveren aan de Rode Halve Maan. De aanwezigheid van de PA werd duidelijk in de chaos rond de vrachtwagens. Toen uitgehongerde Palestijnen de trucks bestormden, trokken leden van Faraj’s veiligheidsmacht hun wapens; ze werden vervolgens gearresteerd en ondervraagd door Hamas.
Vier van de gearresteerde officieren zijn geïdentificeerd. Getraind in Jordanië, geleverd door de PA, kwamen de samenzweerders, zoals altijd, vast te zitten in de realiteit van Gaza.
Een veel groter probleem
Dit alles geeft Hamas het vertrouwen dat het verdere pogingen van Israëlische grondtroepen om Hamas uit te roeien kan weerstaan en overleven.
“Hun vertrouwen in het voortzetten van het verzet is groot,” zei een van mijn bronnen. “Israël probeerde de verwoesting die het aanrichtte te gebruiken als hefboom om een overgave af te dwingen. Maar die vernietiging werd een tweesnijdend zwaard. Het stelde Israël op een ongekende manier bloot. Israël zelf zit nu in de problemen, niet Hamas. De volkssteun voor Hamas is het hoogst sinds het begin van de oorlog. En Joe Biden begint nattigheid te voelen. Dit alles geeft Hamas vertrouwen in de manier waarop ze onderhandelen.”
We kunnen er niet omheen dat de komende strijd om Rafah nog veel meer bloedvergieten zal betekenen, waarvoor Israël volgens het internationaal recht verantwoordelijk zal zijn. De menselijke prijs zal hoog zijn.
Als de Israëlische strijdkrachten met Rafah doen wat ze met Khan Younis hebben gedaan, zal de stad met de grond gelijk worden gemaakt. Khan Younis werd eerder beschreven als het hoofdkwartier van Hamas, maar de Israëlische troepen trokken zich terug na meer dan vier maanden bombarderen en konden niets bewijzen, behalve de volledige vernietiging van de stad
“Onze invasie van Rafah zal onze betrekkingen met de landen van de wereld en met de Arabische landen waarmee we vrede hebben, volledig vernietigen” – Reserve Majoor-generaal Yitzhak Barik
Na de vernietiging van Rafah, zal Israël nog steeds de gijzelaars die in leven zijn niet hebben teruggehaald, noch zal het de leiders van Hamas gevangen hebben genomen of gedood. Hamas heeft daar vertrouwen in.
Dit punt werd herhaald door Barik: “Netanyahu beseft ook dat Rafah binnengaan niets zal opleveren. Integendeel, het zal het probleem tientallen keren verergeren. We (het Israëlisch leger) zullen ook gedwongen worden om Rafah te verlaten na de bezetting … Onze invasie van Rafah zal onze relaties met de landen van de wereld en met de Arabische landen waarmee we vrede hebben volledig vernietigen.
“Dit zal zeer lastige gevolgen hebben, vooral: de politieke en economische isolatie van de staat Israël en het opleggen van een wapenembargo dat al begonnen is. Rafah binnengaan zal geen enkele ontvoerde in leven laten, en er zullen veel slachtoffers zijn.”
Na Rafah zal Netanyahu een nog veel groter probleem hebben dan nu: hoe de overwinning uit te roepen, terwijl de nederlaag duidelijk is.
David Hearst is medeoprichter en hoofdredacteur van Middle East Eye. Hij is commentator en spreker over de regio en analist over Saoedi-Arabië. Hij was ’Foreign leader writer’ van The Guardian en correspondent in Rusland, Europa en Belfast. Voordien schreef hij in The Scotsman, waar hij correspondent onderwijs was.
Verscheen eerder op Middle East Eye.
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
