Velen denken dat na de versoepeling van Obama de blokkade tegen Cuba stilaan verleden tijd is. Trump heeft de voorzichtige stappen van zijn voorganger volledig teruggedraaid en nog tientallen verstrengingen ingevoerd. Weinigen weten dat Biden niks heeft verbeterd en dat dus de blokkade vandaag erger is dan ooit. Kan je ons vertellen welke moeilijkheden dat meebrengt voor de Cubanen?

“Het voorbeeld van de covidpandemie is erg sprekend. Die vormde voor de hele wereld een gezondheidscrisis én een economische crisis. In Cuba kwamen daar de verstrengde blokkademaatregelen van Trump bovenop. Vaak in de geschiedenis worden strafmaatregelen tussen landen die in onmin leven minstens tijdelijk opgeheven tijdens een humanitaire crisis. Dat is ook wat Cuba en vele solidariteitsorganisaties in de wereld vroegen voor het eiland, maar dat gebeurde niet.”

“Onze regering vroeg ook om begunstigd te worden door het COVAX programma van de Wereld Gezondheidsorganisatie maar blijkbaar was ons land niet arm genoeg zodat er niets anders opzat om dan maar zelf onze vaccins te ontwikkelen. In plaats van het beschikbare geld te gebruiken om op de wereldmarkt dure vaccins te kopen voor maar een klein deel van onze bevolking, gingen we ermee aan de slag om er zelf te maken.”

“De Cubanen zijn gewoon pasmunt voor de kiesmannen die de president voor een volgende termijn in het Witte Huis nodig heeft”

“We slaagden erin 90 procent van de Cubanen efficiënt te beschermen op een moment dat vele andere landen uit het Zuiden maar ook uit het Noorden minder of veel minder bescherming konden bieden aan hun mensen.”

“Vandaag is het leven in Cuba hard, moeilijk. De schaarste van zowat alles neemt nog toe, maar eigenlijk denk ik niet dat dat het ergste is. Ik ben dertig jaar geleden geboren en opgegroeid in een land dat eigenlijk continu in economische crisis verkeert. Het is niet zozeer de schaarste maar het gevoel dat het niet beter gaat worden, dat het ons moeilijk maakt, ontmoediging, weinig hoop. Niemand verdient het om zo lange tijd alleen maar te kunnen overleven in steeds moeilijker omstandigheden.”

“We hebben een land dat barst van het talent, opgeleide mensen te over om een welvarend land te hebben waar iedereen zich kan ontwikkelen. Natuurlijk worden er ook fouten gemaakt door onze regering en zou het eind van de blokkade niet de oplossing voor alles brengen, maar dat zijn aspecten die wij Cubanen onder elkaar kunnen aanpakken.”

Liz in een panel met Chris Smalls (rechts), vakbondsleider van Amazon op Manifiesta. Foto: Cubanismo

“Ten aanzien van de blokkade staan we machteloos: we kunnen niet stemmen in Florida, ik beslis niet mee welke politiek de VS rond Cuba voert. Ze spelen daar een politiek spel met het leven van elf miljoen Cubanen. We zijn gewoon pasmunt voor de kiesmannen die de president er voor een volgende termijn in het Witte Huis nodig heeft. Daar lopen politici rond die zogenaamd spreken in naam van de Cubanen, hoewel ze nooit in hun leven op het eiland waren.”

“Het is belangrijk te zien dat alle Cubanen slachtoffer zijn van de blokkade. Er bestaat niet zoiets als sancties die enkel de regering treffen. Tot in het buitenland worden Cubanen persoonlijk geviseerd. Studenten in Europa kunnen geen bankrekening openen om het beursgeld dat ze met hard studeren hebben bekomen, op te laten storten, wat hebben zij in godsnaam fout gedaan? Ze worden gestraft om het simpele feit dat ze Cubanen zijn.”

“De banvloek is het kapitalisme en neoliberalisme die overal ter wereld de plak zwaaien”

“Het is alsof onze nationaliteit een banvloek vormt – zo voelt het voor vele jongeren aan – maar eigenlijk klopt dat niet. De banvloek is het kapitalisme en neoliberalisme die overal ter wereld de plak zwaaien en die grote delen van de wereld uitsluiten van toegang tot een waardig leven. Tegelijk praten ze ons een schuldgevoel aan, alsof het ons eigen schuld is dat we in die miserie zitten terwijl het deze wereldorde is die beslist wie ‘toegang’ krijgt en wie niet.”

Klopt het dat de migratie vanuit Cuba de laatste jaren sterk is toegenomen?

“Inderdaad. Mensen migreren om overlevingskansen te zoeken die ze thuis niet krijgen, daarom nemen sommigen uiteindelijk de beslissing te migreren. Dat is nog steeds het gevolg van het kolonialisme en het voortdurende neokolonialisme en imperialisme dat al eeuwen bepaalt waar de kansen om goed te leven liggen. Dat geldt zowel voor Cuba als voor bijvoorbeeld Zuid-Afrika of eigenlijk voor het hele globale Zuiden.”

“Weet je, migreren is geen gemakkelijke keuze, maar in Cuba blijven evenmin in de huidige omstandigheden. Velen denken: waarom gaan we niet, misschien hebben we dan over twee of drie jaar genoeg geld om terug te keren?”

“De economische migratie uit Cuba heeft zeer veel te maken met de blokkademaatregelen die het overleven in waardigheid erg lastig maken. Iedereen dacht: na Trump gaat het beter worden, Biden gaat het normaliseringsproces weer oppikken, maar …. tot op vandaag: Nada!”

“Dat is wat de migratie zo heeft vermeerderd. Maar, nu bijt de hond eigenlijk zichzelf in de staart, want in de komende presidentsverkiezingen in de VS zal migratie opnieuw een groot thema vormen. De VS regering heeft er nu misschien wel baat bij de sancties een beetje te lossen om de immigratiecijfers wat te doen dalen.”

“Mensen migreren om overlevingskansen te zoeken die ze thuis niet krijgen”

“Zij die migreren hebben het niet noodzakelijk gemakkelijk. Ik heb contact met velen die naar de VS migreerden. Ze zijn er vaak ongelukkig omdat de cultuur er erg vreemd is voor hen. Toch zijn ze er omdat ze hen de ‘American Dream’ hebben aangesmeerd waarop ze zijn ingegaan om te kunnen overleven. Het bracht hen in een constante uitbuitingssituatie waarbij ze voortdurend moeten werken om te overleven en dus geen mogelijkheid hebben om terug te kunnen keren, zelfs niet voor een vakantie van een maand bijvoorbeeld.”

Ondanks de immense economische moeilijkheden blijft het land goed functioneren, denk maar aan het onderwijs, de gezondheidszorg, de tuinbouw, kleine ondernemers, … Hoe verklaar je dat?

“Cubanen zijn erg solidair. We zijn sterk in het aanvoelen van de noden van anderen, alsof het die van onszelf zijn. Mijn moeder bijvoorbeeld is arts en had nog wat Ibuprofen liggen die voor mijn oma bestemd is, maar ze geeft er een deel van weg aan iemand in de kliniek die ze niet kent, maar die het dringend nodig heeft. Op die manier blijft ons land functioneren. Met die solidariteit, die collectieve spirit ben ik ook opgegroeid.”

“Ik groeide op in een bescheiden buurt. De buurvrouw van rechtover bakte voor mij koekjes om mee te doen naar de kleuterschool toen ik drie was. Mijn ouders konden de koekjes uit de winkel niet altijd betalen. De buurvrouw bleef dat elke zondag doen tot en met het secundair. Zij vond dat normaal om de studerende jeugd van haar buurt zo te steunen.”

“We gingen met de hele buurt ook samen naar de zee met de bus en eerst werd er gezamenlijk voor de picknick gezorgd zodat iedereen een toffe dag aan het strand zou kunnen meemaken.”

“n Cuba is het normaal dat de hele buurt samen zorg draagt voor de kinderen, voor de bejaarden, voor de mens die hulp nodig hebben. Hoeveel cyclonen zijn er niet gepasseerd in Cuba waarbij verschillende gezinnen alles kwijtspeelden. Telkens zet de buurt zich samen om te zien wie er het slechts aan toe was. ‘Bij ons is de helft van het huis weggeblazen, maar daar hebben ze niets meer over, laat ons dus daar beginnen’. Wanneer daar de basis hersteld werd gaat het heel buurtbouwteam naar het volgende huis dat er slecht aan toe is.”

“In Cuba is het normaal dat de hele buurt samen zorg draagt voor de kinderen, voor de bejaarden, voor de mens die hulp nodig hebben”

“Als ik dus spreek met anderen over imperialisme en kapitalisme is dat niet iets wat ik ken vanuit mijn eigen jeugd. Als ik zeg dat mijn ouders dokters zijn, denken de meesten dat ik uit een welgesteld milieu kom, maar in Cuba behoren artsen tot de werkende klasse. Taxichauffeurs in Havana verdienen veel meer dan artsen.”

“Dat geeft een heel ander perspectief op een ‘artsencarrière’. Zij betaalde geen cent voor haar opleiding en de artsenroeping is in Cuba heel eerlijk. Je kan er bij ons niet rijk mee worden maar je doet het echt om mensen te helpen. Ik leerde hier op Manifiesta Geneeskunde voor het Volk kennen en ik denk dat zij diezelfde spirit hier in België willen uitdragen: Gratis gezondheidszorg voor iedereen en artsen die aan een eerlijk loon werken en niet rijk worden op kap van de gezondheidsproblemen van hun patiënten.”

Liz Oliva Fernández. Foto: Twitter Democracy Now.

Jij bent onafhankelijk journaliste in Cuba. Hoe zit dat precies en hoe is jouw werk geregeld in Cuba?

“Ik ben inderdaad onafhankelijk journaliste en ik werk voor het productie huis ‘Belly of the Beast’ (In de buik van het monster) in de VS.”

“Ik ben geaccrediteerd om te werken voor een onafhankelijk medium in de VS, en da’s echt wel een privilege. In Cuba zijn er wel verschillende onafhankelijke media, niet door de overheid betaald dus, die meestal geld krijgen van organisaties uit de VS. Het probleem is dat er een Cuba een mentaliteit gegroeid is van een belegerd land en dat dus vaak commentaren op de gang van zaken in het land gezien worden als steun aan de vijand.”

“Jaarlijks worden miljoenen uitgegeven door Washington om desinformatie te verspreiden met het oog op een regimeverandering in Cuba”

“Het is ook een realiteit dat er jaarlijks miljoenen worden uitgegeven door Washington om desinformatie te verspreiden met het oog op een regimeverandering in Cuba. Er zijn dus ook verschillende ‘journalisten’ die zichzelf onafhankelijk noemen maar in werkelijkheid steun krijgen van de overheid of anti-castristische organisaties in de VS.”

“Cuba is een erg moeilijk land om over te berichten. De nieuwsconsument houdt van zwart-wit, maar de Cubaanse realiteit is niet zwart-wit: er zijn veel tinten grijs en velen van die ‘onafhankelijken’ brengen enkel negatieve verhalen zonder de economische context te brengen.”

“Als ik die lees vraag ik me af: ‘Is dit werkelijk Cuba of is het de framing waarin het kapitalisme en imperialisme ons land willen dwingen?’ Nooit gaat het bij hen over de solidariteit, de enorme inzet van mensen voor een betere samenleving ondanks de enorme tekorten waar de blokkade ons voor heeft geplaatst. Het is miserieporno: beelden en story’s over de tekorten, de problemen, het verval, … zonder de oorzaken één keer te benoemen of de schuldige verantwoordelijkheid van buitenlandse regeringen.”

“Ook nooit één positief verhaal in dat soort ‘onafhankelijke’ media: over de medische brigades bijvoorbeeld of over de vele mooie en aantrekkelijke zaken in Cuba, de solidaire mensen die dagelijks alles inzetten om het land in beweging te houden.”

“In ‘War on Cuba 6’ brengen we o.a. het verhaal van Maykel González die een al verschillende keren werd lastig gevallen door de politie omdat hij kritiek uitoefent. Hij vindt het lastig dat ze hem om de haverklap opbellen en ondervragen. Maar hij benadrukt dat hij zich nooit fysiek bedreigd heeft gevoeld. In Cuba worden geen journalisten vermoord. In het slechtste geval worden ze niet meer toegelaten eens ze naar het buitenland zijn gegaan.”

“De buitenlandse berichtgeving is miserieporno: beelden en story’s over de tekorten, de problemen, het verval, … zonder de oorzaken één keer te benoemen”

“Maar niemand spreekt over de persvrijheid in Egypte of in Saoedi-Arabië en over het feit dat de EU sterke financiële en commerciële banden onderhoudt met die landen, dat wordt nauwelijks bekritiseerd. Het is makkelijker om het over Cuba te hebben. ‘Cuba is toch een dictatuur zonder vrije verkiezingen.’ Er wordt dan gezegd dat Cuba in 60 jaar slecht 3 presidenten heeft gekend.”

“Maar die drie hebben meer gedaan voor sociale rechtvaardigheid in hun land vóór en met de mensen, dan de tientallen presidenten in gelijk welk ander land ter wereld, zeker niet in gelijkaardige omstandigheden. Ze waren en zijn zeker niet perfect, er zijn veel fouten gebeurd in het proces, maar er is veel meer sociale vooruitgang geboekt dan gelijk waar.”

Dit is een ingekorte versie van een artikel dat eerder verscheen op Cubanismo.

Bekijk hieronder de zesde aflevering van ‘War on Cuba’