Vorige week, 13 maart, publiceerde De Standaard een ‘reportage’ over Cuba waarbij auteur Lode Delputte een aantal ‘feiten’ op een rijtje zet over de zeer zware economische crisis die de Cubanen momenteel doormaken. Hij vermeldt echter nergens in welke internationale context deze crisis is ontstaan. We krijgen wel een citaat van een ‘politiek analist:’ “Deze situatie is Dantesk en louter het gevolg van slecht bestuur”.
Dat kan bezwaarlijk serieuze journalistiek genoemd worden. Het is alsof je een reportage zou maken over de economie en de toestand van Puerto Rico, zonder te vermelden dat er twee jaar geleden een vernietigende orkaan huishield, om vervolgens te besluiten dat de Puerto Ricaanse autoriteiten er een potje van maken daar.
Een totale economische en financiële blokkade
De “Sovjetlevenslijn” is weggevallen (in 1991), schrijft LDP, en hij verwijst daarmee naar het uiteenvallen van de Sovjetunie en het verdwijnen van het economisch samenwerkingsverband COMECON waarin Cuba een belangrijke rol had.
Uiteraard vormden de USSR en het Oostblok een belangrijke levenslijn, maar dat was pure noodzaak, nadat de VS de jonge revolutie al in ‘61 een economisch embargo oplegde en West-Europa niet over de brug kwam.
De VS had de expliciete bedoeling om de bevolking uit te hongeren en op te zetten tegen haar leiders. Dat Cuba met het verre Oost-Europa haar voornaamste handelsstromen had en niet met de VS op minder dan 100 km was dus allerminst een keuze van de regering in Havana, maar bittere noodzaak.
Toen het socialisme en de Cubanen veel beter bleken stand te houden dan Washington voor mogelijk hield, werd het embargo doorgetrokken tot een ware blokkade, wat betekent dat ook derde landen onder druk gezet worden om geen handel te voeren met Cuba.
Die blokkade bereikte onder Trump een nieuw hoogtepunt met 243 extra maatregelen én het plaatsen van Cuba op hun arbitraire lijst van staten die het terrorisme bevorderen. Dat laatste maakt elke internationale financiële transactie onmogelijk en zorgt er inderdaad voor dat Cuba vrijwel nergens op de internationale geldmarkt kredieten kan krijgen.
Voor de journalist is de langst durende blokkade uit de wereldgeschiedenis blijkbaar een onbelangrijk detail
Trump plaatste Cuba om louter politieke redenen op de terreurlijst. Israël noch Saudi-Arabië zal je op die lijst terugvinden. Het is als het ware het sluitstuk om het land uit te hongeren. Het gevolg is dat bijna geen enkele bank ter wereld nog zaken doet met Cuba uit schrik voor de illegale, maar wel effectieve sancties die hen vanwege de VS te wachten staan, tot en met uitsluiting uit de grootste economie ter wereld.
Stel je voor wat er met de Belgische economie zou gebeuren indien zowat alle handel met zijn buurlanden zou wegvallen en financiële transacties onmogelijk zouden zijn. In de nasleep van de Covid-crisis zakte onze economie met liefst 15 procent in elkaar.
Dat ging toen over een eenmalige schok. Indien zo’n situatie permanent was zouden we vandaag economisch ongetwijfeld aan de grond zitten. Toch is die langst durende blokkade uit de wereldgeschiedenis voor de journalist een blijkbaar onbelangrijk detail.
Covid en de wereldwijde economische crisis
Het artikel verwijst ook helemaal niet naar de wereldwijde economische crisis die in gang gezet werd door de pandemie en waar vooral de zwakkere economieën uit het globale Zuiden het slachtoffer van zijn. Covid zorgde voor het volledig stilvallen van het toerisme, een van de belangrijkste inkomstenbronnen van het eiland. Het toerisme heeft zich nog steeds niet hersteld, en dat heeft in de eerste plaats te maken met het verlies van koopkracht wereldwijd.
Cuba koos resoluut om zijn bevolking te beschermen via het ontwikkelen van vaccins, gezien de toegang tot de wereldmarkt onbestaande is
Bovendien koos Cuba resoluut om zijn bevolking te beschermen via het ontwikkelen van vaccins, gezien de toegang tot de wereldmarkt onbestaande is. Uiteraard was dat een enorme en onvoorziene investering.
Deze investering leidde tot vijf vaccins en een volledige gratis vaccinatie van de bevolking vanaf twee jaar, die de gezondheidscrisis een onmiddellijke halt toe riep en die intussen in verschillende andere landen uit het zuiden voor de broodnodige bescherming zorgen die firma’s als Moderna of Pfizer er niet garanderen.
Welke uitweg uit de crisis
Vrijwel geen enkel land – behalve China en Rusland– durft echt tegen de VS-moloch ingaan.
Venezuela vormde het voorbije decennium een van de alternatieven voor de verloren Oost-Europese handelspartners, tot het zelf ook slachtoffer werd van een gelijkaardige illegale blokkade van de VS. Daardoor kunnen de ruime olievoorraden van het land niet langer efficiënt boven gehaald worden of geëxporteerd. Daarom schroefde Venezuela zijn olietoevoer terug zoals LDP constateert.
Hoewel de blokkade al meer dan 60 jaar een normale economische ontwikkeling onmogelijk maakt, leggen de Cubaanse overheden de nadruk op het zoeken naar creatieve oplossingen en het maximaal verhogen van de efficiëntie binnen de eigen productie.
President Miguel Díaz Canel bezoekt overheidsbedrijven die onvoldoende presteren om met het betrokken management en de werknemers de problemen te identificeren en op te lossen. Het is een vrijwel dagelijks item op het primetime nieuws.
Cuba stelde zijn economie sinds enkele jaren ook open voor een meer uitgebreide economische activiteit van private ondernemingen. Zoals LDP terecht stelt zorgt dat voor een zekere bevoorrading, maar dan wel tegen “marktprijzen”, dat wil zeggen dat al wat schaars is, extreem duur is tegenover het gemiddelde inkomen van de Cubaan.
Door een tekort aan kippenvoer worden er minder eieren gelegd en kost zorgt er inderdaad ook voor dat een krat eieren op de zwarte markt tot twee maanden pensioen kost. Een titel die LDP overigens pikt uit een artikel van wat hij de “regimegetrouwe” website Cubadebate noemt.
Libreta of rantsoenboekje. Foto: Katrien Demuynck
Gelukkig is er ook nog steeds de door de overheid aangestuurde voedingsvoorziening via de ‘libreta’ of het familiaal rantsoenboekje voor gesubsidieerde voedings- en huishoudelijke producten. Via dat systeem wordt elk kind in Cuba, ondanks de diepe economische crisis, ook van melk voorzien.
De eerste oorzaak van het melktekort is het feit dat Cuba voldoende proteïnen wil verzekeren voor elk Cubaans kind
De prijzen op de wereldmarkt zorgen ervoor dat Cuba daarvoor meer dan voorheen beroep moet doen op het voedselprogramma van de VN. Naast het feit dat melkproductie in een tropisch land niet evident is, spelen het tekort aan voeding voor de melkkoeien, wisselstukken, elektriciteitspannes en nog een reeks andere factoren hierbij mee.
Maar je zou ook kunnen zeggen dat de eerste oorzaak van het melktekort het feit is dat Cuba die proteïnen wil verzekeren voor elk Cubaans kind.
In deze context van algemene tekorten is geen marge voor het maken van fouten op vlak van de economie. Maar mensen maken fouten, gewild of ongewild, die door het geheel van de context zware gevolgen hebben. Bovendien zorgt de schaarste voor een hollende inflatie die het loon vrijwel waardeloos maakt.
In plaats van de schandalige politiek van de VS aan te klagen hakt de journalist in op het slachtoffer van die politiek
De desastreuze geopolitieke situatie waarbinnen Cuba al meer dan 60 jaar probeert te overleven, vindt LDP welgeteld één zin waard: “Joe Biden toont zich schuchter in het ongedaan maken van de door Donald Trump weer aangescherpte sancties”. Nochtans is het opheffen van de economische blokkade de eerste voorwaarde om de problemen van de Cubaanse economie op te lossen.
Chomsky omschrijft de blokkade als “de hysterische obsessie van Washington om Cuba te verpletteren”. Deze blokkade is één van de grootste schandalen uit de recente geschiedenis, waartegen de hele wereld jaarlijks stemt in de VN.
Het artikel van De Standaard is een mooi staaltje van victim blaming. In plaats van de schandalige politiek van de VS aan te klagen hakt de journalist in op het slachtoffer van die politiek.
Protesten in Santiago
Op 17 maart 2024 waren er in een wijk van de tweede grootste stad Santiago spontane protesten tegen de veelvuldige stroompannes en de problemen met de melkvoorziening voor de kinderen. Onmiddellijk probeerde de contrarevolutionaire pers en een leger van trollen de feiten op te blazen. Zo wordt een protest, zoals er in Europa dagelijkse verschillende zijn, voorpaginanieuws voor de grote persagentschappen.
Een protest, zoals er in Europa dagelijkse verschillende zijn, wordt voorpaginanieuws voor de grote persagentschappen
Benieuwd of we zullen te horen krijgen dat Beatriz Jhonson Urrutia, een 55-jarige vrouw van kleur en partijsecretaris en voormalig gouverneur van de provincie Santiago, zich onmiddellijk tussen de mensen begaf om hun grieven te horen en te beantwoorden. Benieuwd ook of we beelden zullen zien van politiemensen die met deelnemers staan te praten.
Solidariteit
De situatie in Cuba is vooral uitputtend voor de bevolking van het eiland, dat al 65 jaar probeert een soevereine koers te varen tegenover de grote buur uit het noorden. Een deel van de Cubanen lost het op door al dan niet tijdelijk te migreren naar – vooral – de VS, waar miljoenen Cubanen van oudsher familieleden hebben.
Zij zorgen voor de ‘remesas’, de vele, vaak kleine bedragen die toegestuurd worden aan familieleden op Cuba en die daardoor toelaten de grootste problemen op te vangen. Of ze werken er een periode om wat centen te vergaren.
Het merendeel van de Cubanen werkt verder en probeert er het beste van te maken, vanuit de wetenschap dat het socialisme laten varen voor nog meer problemen zal zorgen voor het grootste deel van de bevolking. Ondanks het clichébeeld dat vaak opgehangen wordt over de ‘historische oude garde’, worden veel functies ingevuld door jonge mensen, geboren na de revolutie, met een groot engagement voor hun land.
In plaats van aan de zijlijn kritiek uit te oefenen, zetten we ons beter in voor een echte oplossing: de opheffing van de blokkade
Cuba verdient een kans. In plaats van aan de zijlijn kritiek uit te oefenen, zetten we ons beter in voor een echte oplossing: de opheffing van de blokkade. Eerlijke berichtgeving speelt daarbij een cruciale rol.
