Johann Trollmann. Foto: sintiundoma.de/Public Domain

Lorenzo Pedrini belicht in zijn boek ‘La boxe popolare – Etnografia di una Cultura Fisica e Politica’ de opkomst van links-identitaire boksclubs in Italië. Daarin toont hij aan dat de samenhang tussen vechtsporten en radicaal rechts meer het resultaat is van een historisch proces, dan het natuurlijke gevolg van een fysieke cultuur die zich zo heeft gevormd.

In de buurt Bergmannkiez van de Berlijnse wijk Kreuzberg prijkt een levensgrote gedenkplaat van een jonge bokser, die de voorbijgangers indringend aankijkt. Op het bijschrift leest men: “Johann Trollmann (1907-1944) werd Duits kampioen bij de halfzwaargewichten op 3 juli 1933. Zijn titel werd echter ingetrokken omdat hij “op een niet-Duitse, zigeunerachtige manier” in de boksring ronddanste.

Een maand na deze match stapte de jonge Sinti in de ring met geblondeerd kapsel en wit gepoederde huid. Doordat hij zijn beweeglijke stijl achterwege liet, werd hij na vijf ronden KO geslagen, wat meteen ook het einde betekende van zijn bokscarrière. Negen jaar later werd hij gedeporteerd en stierf hij in het concentratiekamp van Neuengamme.

Volgens Lorenzo Pedrini bestaat er een directe relatie tussen iemands individuele fysieke houding en de collectief georkestreerde gedachte¹. “Dit is zeker een van de belangrijkste stellingen in mijn boek over de manier waarop de samenspraak tussen fysieke en politieke cultuur tot stand komt. Het is ook een manier om te verduidelijken hoe nog steeds bepaalde politieke culturen bestaan, in het brede spectrum van onze sterk gefragmenteerde en geïndividualiseerde samenleving. Die culturen worden niet noodzakelijkerwijs tentoongesteld, maar ze bepalen hoe we in de wereld staan. Als ik het nog algemener bekijk, zou ik zeggen dat de focus op de dagelijkse levenservaring het fundamentele niveau van mijn veldanalyse is: alleen voortdurende observatie van kleine groepen in interactie kan ons in staat stellen om te begrijpen hoe bepaalde symbolische systemen in gebaren, harten en hoofden van mensen ingeprent raken.”

Linkse lichaamscultuur

“Het boek ‘La boxe popolare’ is een etnografisch essay over boksen met zelfbeheersing, een culturele beweging die de voorbije tien tot vijftien jaar populair is geworden in Italië,” zo schrijft Lorenzo Pedrini. “Het boek is gebaseerd op onderzoek in Milaan en beschrijft het ontstaan en de consolidatie van deze bijzondere boksstijl binnen het gegeven van het grootstedelijke antagonisme. Een van de boodschappen van het boek is zonder twijfel dat niet alle gevechtsdisciplines gekoloniseerd werden door rechts. Mijn essay geeft een historische context aan de verwevenheid tussen enerzijds lichamelijke activiteiten en anderzijds bepaalde gevoeligheden en denkpatronen die kenmerkend zijn voor politieke culturen die diep geworteld zijn in de burgermaatschappij.”

“Het zou een extreme vereenvoudiging zou zijn om in absolute termen te spreken van Jiujitsu of Mixed Martial Arts (MMA)² als fascistische lichaamsculturen – wat wel het moraliserende oordeel is van veel opiniemakers. Boksen op zich is echter rechts noch links. Populair boksen is een linkse cultuur omdat de vorming sociaal is georganiseerd.”

Wat deze sociale organisatie precies betekent lezen we ook bij het Brusselse politiek-sportief project Nemesis Fighting Club, dat zich richt op gemengde groepen van vrouwen en genderminderheden³. “We willen een feministische én volkse omgeving creëren die niet wordt beheerst door macho-gedrag, seksisme en paternalisme, waar ongezonde concurrentie wordt afgekeurd,” staat op de website te lezen.

“Integendeel, wederzijds respect en samenwerking tussen de deelneem.st.ers vormen de basis van dit project, in een geest van volledige gelijkheid. Nemesis Fighting Club is een praktische toepassing van onze libertaire ideeën in een georganiseerde omgeving zonder hiërarchie en met een horizontale werkwijze. In onze club is geen plaats voor consumentisme of de commodificatie van sport. Alle leden dragen gezamenlijk en in zelfbeheer bij tot de ontwikkeling van dit project en het goede verloop van de trainingssessies door deel te nemen aan alle taken (installeren, opberging, schoonmaak, etc.).”

Vechtsport versus fascisme

“Vele jongeren willen hun energie kanaliseren richting een radicale verandering van zichzelf,” schrijft Michele Sasso in een artikel over extreemrechtse ideologieën in de Italiaanse sport⁴. “Door gehoorzaamheid aan de coach en samenhorigheid bouwt men een nieuwe identiteit uit rond waarden als krijgshaftigheid, respect, verbondenheid, opoffering en toewijding.”

“Maar een zwarte draad verbindt de krijger met de sport. Ten tijde van het Ventennio (1922-1943, de twintig jaar van Italië onder fascistisch bewind van Benito Mussolini) verheerlijkte men de fascistische viriele man, bereid tot zelfopoffering. Deze mythologie leeft door tot vandaag op de sprotvelden in de buitenwijken, in de volkssportzalen en in de bijeenkomsten van extreem rechts.”

Il Circuito, sportvereniging van het neofascistische Casa Pound, heeft clubs over het hele Italiaanse grondgebied. Op de website www.sportallarovescio.it staat in een verklaring van de fitnesscentra Palestra Independente Vicenza en Palestra Popolare Antirazzista Brescia het volgende: “Neofascisme wordt bij Il Circuito niet eens verborgen. Je vindt ze op de flyers, op de truitjes van deze sportzaken en op de kleding van het merk Hard Wolf, sportieve kledinglijn van de ‘Spaanse kameraden’. De voornaamste activiteiten van Il Circuito zijn de organisatie van een “communautaire trainingen” van MMA, thaiboksen en Braziliaanse Jiu Jitsu, van evenementen in Area 19 in Rome en natuurlijk ook hun deelname aan officiële FIMT-kampioenschappen en andere federaties.”

“Ze organiseren ook reizen naar het Sityodtong Muay Thai Camp in Pattaya, Thailand, waar de militanten van Casa Pound sneller vechttechnieken kunnen aanleren om die vervolgens in de praktijk om te zetten bij aanvallen en incidenten, waarvan zij in de steden de hoofdrolspeler.”

Banner van een anti-fascistische boksschool in lokaal zelfbeheer (links in het icoon een afbeelding van een vrouwelijke bokser) “Wat we nodig hebben zullen we samen nemen, te beginnen bij de sport”. Foto: Lorenzo Pedrini

Niet zo lang geleden, op 6 september 2020, haalde een triest incident de internationale pers: de 21-jarige Willy Monteiro Duarte werd het slachtoffer van zinloos geweld in Colleferro, een stadje 60 kilometer ten zuiden van Rome. De vier daders waren leden van een MMA-vechtclub. Willy kreeg een staatsbegrafenis die werd bijgewoond door eerste minister Giuseppe Conte.

Italiaans MMA-kampioen Marvin Vettori riep in een video⁵ op om niet alle beoefenaars van MMA over dezelfde kam te scheren. Ook volgens Lorenzo Pedrini is de realiteit complexer dan men denkt, maar hij maakt hier de volgende kanttekening bij: “De meeste clubs zijn vrij van duidelijke tegenstellingen en veel fighters zouden er nooit aan denken om voor steun aan een politieke partij te kiezen. Maar betekent dat daarom dat het deze milieus ontbreekt aan bepaalde connotaties? Dat de dagelijkse activiteiten in deze sportscholen op geen enkele manier een partijdig wereldbeeld zouden overbrengen? Alles wat we doen ontvouwt zich in historisch gestructureerde relatienetwerken.”

Boksen en sociaal bewustzijn

Tot slot is er nog een andere toxische connotatie, met name die tussen lichaam/geest en actie/reflectie. Die wordt vaak in verband gebracht met politiek rechts of links. Pedrini wil in die zin ook de rol van het bewustzijn herwaarderen in het leerproces van boksen en in alle vechtsporten.

Monument ter nagedachtenis van bokser Johann Trollmann in Viktoriapark, Berlijn. Foto: VonRibbeck/CC BY-SA 3:0

“Volgens Loïs Wacquant (Frans socioloog, leerling van filosoof Pierre Bourdieu en zelf profbokser) staat leren boksen gelijk aan ‘wild denken’. Volledig bewust begrip zou overbodig zijn, niet echt schadelijk voor de maatschappelijke integratie van de discipline. Ik neem afstand van deze interpretatie omdat ik, met handschoenen aan, regelmatig heb ervaren dat je verstand in actie treedt wanneer je boxe popolare leert. Maar het gaat niet alleen om mij. In deze sportschool intensiveert het coaching-proces de bewustwording van zijn beoefenaar(s): iedereen wordt voortdurend gestimuleerd om in zichzelf te kijken en zichzelf te bevragen over wat ze doen en slechts af en toe wordt daar over gesproken in de groep. Dit is naar mijn mening een enorme politieke aangelegenheid, want we hebben het hier over een proces van zelfbeschikking en zelfbeheersing dat doorheen het boksen gaat, maar de sport ook overstijgt.”

“Bij boxe popolare wordt de competente bokser gevormd door de pedagogie van zijn lichaam. Die genereert alles wat nodig is om in de ring te kampen. Deze specifieke fysieke en sociale omgeving creëert actieschema’s, perceptie en beoordelingsvermogen die solidair zijn met de waarden en de actielogica van de tegenstander. Beoefenaars beseffen heel goed wat er gebeurt terwijl ze trainen, ze denken er de hele tijd over na. Dat het niet nodig is om dit expliciet te maken, komt niet zozeer uit een onvermogen om zich uit te drukken, dan wel uit de vaststelling dat het nutteloos is om dat te doen in het licht van deze als vanzelfsprekend aangevoelde zaken.”

Notes: