De hele Griekenland-deal is in een recordtijd een bijna onontwarbaar kluwen geworden. Alle hoofdrolspelers noemen het een slecht akkoord. Dat ernstige economen geen geloof hechten aan de haalbaarheid van de bijkomende besparingen, wisten we al. Stiglitz, Krugman en Sachs noemden het akkoord waanzinnig.
Christian Odendahl, hoofdeconoom bij de denktank Centre for European Reform voorspelt dat de Griekse economie nog met 4,5 procent zal krimpen door de besparingen. De voorzitter van de eurozone, de Nederlander Jeroen Dijsselbloem gaf dat openlijk toe op de Nederlandse tv. “Het zal nog zwaarder worden voor de Grieken voor het beter wordt.”
Premier Tsipras gaf voor het eerst na de marathononderhandelingen van dit weekend een uitgebreid interview op de Griekse overheidszender ERT. “Ik tekende een overeenkomst waar ik niet in geloof, maar ik wil de gemaakte afspraken wel doorvoeren”, zei hij. Hij was genadeloos voor zijn tegenstrevers binnen de eurozone. Verkiezingen doen er voor hen niet toe, zei hij en hij noemde hen wraakzuchtig.
De Duitse minister van Financiën Schäuble blijft stoken tegen het akkoord. Dinsdag liet hij weten dat veel Duitsers liever een grexit willen. “Maar dat is iets dat zij (de Grieken, nvdr) alleen kunnen beslissen”, zo wees hij naar de regels binnen de eurozone.
IMF geeft genadeslag
Maar de hardste klap kwam van het IMF. Griekenland miste ondertussen al twee betalingen aan het IMF en staat nu 2 miljard euro achter. Het IMF voorspelt in een nieuw rapport dat de Griekse schuld binnen twee jaar de symbolische grens van 200 procent van het BNP overschrijdt. Griekenland zal meer dan 15 procent van zijn nationaal inkomen moeten besteden aan de interest op die schuld. Niet te doen, aldus het IMF.
“De Griekse schuld is zeer onhoudbaar geworden”, schrijft het IMF al in de eerste regel. Volgens de berekeningen van het IMF zal de schuld in 2022 nog altijd 170 procent van het BNP bedragen. Maar die berekeningen gaan uit van voorwaarden die onmogelijk te halen zijn, geeft het IMF zelf toe.
Griekenland moet tientallen jaren lang een primair overschot op de begroting van 3,5 procent boeken. “Weinig landen zijn daar ooit in geslaagd”, aldus het IMF. Griekenland moet bovendien van de laagste groei binnen Europa doorstoten naar de grootste groei. Tegelijk staan ook de banken op instorten.
Die banken hebben snel 25 miljard euro nodig. Dat komt doordat de Europese Centrale Bank al in februari besliste om de Griekse banken droog te leggen. Na het referendum werd dat nog aangescherpt. De zogenaamd politiek neutrale instelling deed dat om Syriza onder druk te zetten. Kostprijs van die chantage: 25 miljard euro dus.
Transferunie Europa
Het IMF ziet nu drie mogelijkheden. De schuldeisers moeten de termijnen waarin de schuld moet terugbetaald worden dramatisch verlengen en toelaten dat Griekenland gedurende 30 jaar niets afbetaalt. De twee andere opties zijn rechtstreekse financiële injecties aan Griekenland (letterlijk: ‘explicit annual transfers to the Greek budget‘)
of een haircut (het afschrijven van schulden).
Het staat er echt. Deze keer niet in een niet-geautoriseerd rapport van één of andere stoffige studiedienst van het IMF maar in een officieel stuk gepubliceerd op de website. Het IMF stelt voor om de EU om te vormen in een transferunie waarbij rijke regio’s armere regio’s met ‘rechtstreekse jaarlijkse transfers’ ondersteunen. Het systeem zoals we dat kennen in België maar ook in Duitsland.
De enige alternatieven zijn een stevige haircut (letterlijk: ‘deep upfront haircuts’) of een moratorium op de schuld van 30 jaar. Een periode die zolang is dat de meeste onderhandelaars dan al lang onder de zoden liggen of in een rusthuis vertoeven. De haircut hebben ze trouwens zelf uitgesloten. Dat staat letterlijk in het akkoord dat de schuldeisers maandagochtend sloten met de Griekse premier.
De politieke implicatie hiervan is dat nu ook het IMF zegt dat de euro gedoemd is om te falen. Dat kan alleen werken met dramatische schuldverlichtingen of met transfers.
Kladaradatsch
De leiders van de eurozone waren voor ze aan hun marathononderhandeling begonnen, op de hoogte van het kritische rapport. Ze wisten ook dat het IMF niet opnieuw aan boord wil in het derde hulppakket als er geen oplossing is voor die schuld. Een verantwoordelijke van het IMF herhaalde dat dinsdag anoniem in de media: “Een nieuw programma moet aan onze voorwaarden voldoen. Eén van die voorwaarden is de haalbaarheid van de schuld.”
Tsipras weigerde aanvankelijk een nieuwe rol voor het IMF in het derde schuldprogramma. De andere euroleiders zetten hem het mes op de keel in een nachtelijke onderhandeling die door getuigen zelf omschreven werd als ‘waterboarding’.
Die euroleiders deden dat terwijl ze wisten dat het IMF niet eens wil mee doen als er geen schuldherschikking komt.
Ik geef hier nog eens letterlijk de slotparagraaf van het IMF-standpunt. De taal is nuchter en zeer scherp en weinig omfloerst. Het zijn misschien wel de belangrijkste zinnen die deze instelling ooit schreef.
“If Europe prefers to again provide debt relief through maturity extension, there would have to be a very dramatic extension with grace periods of, say, 30 years on the entire stock of European debt, including new assistance. Other options include explicit annual transfers to the Greek budget or deep upfront haircuts. The choice between the various options is for Greece and its European partners to decide.”
Boem paukeslag. Daar ligt alles plat (aldus Van Ostaeyen)