Besparingen, pensioen, loon: Belgische sociale beweging klaagt “kamikazeregering” aan

Over de betoging van 6 november is al veel geschreven. Door Vlaamse pennen, welteverstaan. DeWereldMorgen geeft een blik vanuit Wallonië op de plussen en minnen van de imposante samenkomst in Brussel. Interessant is dat de beschouwing ook een lijn trekt naar Griekse betogers en Spaanse Indignados – en verwachtingen uitspreekt over de korte en lange termijn.

dinsdag 18 november 2014 12:28
Spread the love

Tussen
110.000 en 130.000 mensen hebben betoogd in Brussel op 6 november.
Daarbij hoorden natuurlijk de belangrijkste Belgische socialistische
(ABVV), christelijke (ACV) en liberale (ACLVB) vakbonden. Maar zij
waren niet alleen: verschillende burgers die nooit hadden deelgenomen
aan een dergelijke samenkomst, waren ook aanwezig om hun afkeer te
uiten van de verschillende al goedgekeurde of nog goed te keuren
Belgische regeringsmaatregelen. Wat als die opkomst een blauwdruk
vormt voor een omvangrijke Belgische sociale beweging tegen de
besparingsmaatregelen?

Staat
Brussel in brand?

In
de algemene pers werd die vraag niet gesteld. Met schokkende foto’s
als bewijs, werd het geweld van de dokwerkers echter wel uitgebreid
becommentarieerd. De geschreven en audiovisuele pers zijn
teruggekomen op de aanvaringen tussen de politie en de betogers. Op
een kortzichtige manier werd alcoholmisbruik of de vermeende band
tussen havenarbeiders en extreemrechtse groeperingen voor het
voetlicht geplaatst. Van de 2.000 dokwerkers die aanwezig waren in
Brussel op 6 november, nam slechts een minderheid van ongeveer 200
mensen deel aan de onlusten met de politie. Alleen La Libre
Belgique 
[1], een Franstalig dagblad, heeft op 8 november de
context van dat uitgelokte geweld opnieuw onder de aandacht gebracht.

Sinds
1972 hebben de dokwerkers, voor betere werkomstandigheden en door
sociale strijd, een statuut verkregen waardoor ze beschermd zijn
tegen concurrentie. In elke Belgische haven is dat beroep beschermd.
Bedrijven zijn verplicht om te rekruteren uit een arbeiderspool
beheerd door een openbare instelling. Dat originele statuut “dat
buiten de arbeidsmarkt valt” laat de dokwerker toe om zijn salaris
en werkomstandigheden te behouden bij om het even welke werkgever.

11
miljard euro besparingen

Dat
statuut ligt sinds verschillende jaren onder vuur door de Europese
Commissie die het als een inbreuk beschouwt op de vrije concurrentie
en vrije vestiging van multinationals in de Europese havens. Die
bedreiging krijgt nu een tastbare vorm. De Europese Unie heeft een
inbreukprocedure opgestart tegen België en de federale regering
voorziet in haar regeringsakkoord een herziening van het
dokwerkersstatuut. In die context zijn de aanvaringen, die gepaard
gingen met de manifestatie in Brussel, beter te begrijpen.

De
havenarbeiders uit Antwerpen en Gent zijn niet de enigen die zullen
worden getroffen door de besparingsplannen van de federale regering.
Om de omvang van de betoging nog beter te begrijpen, moet men die ook
in de sociale context plaatsen waarbij, sinds een paar weken,
verschillende sectorconflicten uitbraken bij de politie, in
gevangenissen, bij werklozen of ook bij studenten geneeskunde. De
nieuwe Belgische regering, die door de sociale actoren omgedoopt is
tot de “Monaco-coalitie” of ook “kamikazeregering”, wil 11
miljard besparen tijdens de huidige legislatuur door voornamelijk te
knippen in de staatsuitgaven.

Wettelijke
pensioenleeftijd verschuift van 65 naar 67 jaar

Drie
maatregelen hebben voornamelijk de woede van de vakbondsorganisaties
ontketend. Eerst en vooral wil de regering de automatische indexering
van de lonen niet toepassen op de kosten van de levensstandaard in
2015 [2]
terwijl de vorige regering al besloten had om de lonen te bevriezen
in 2013 en 2014 (buiten de automatische indexering). Zoals dat in
Europa overal een beetje het geval is, behoort de verschuiving van de
pensioenleeftijd, die geleidelijk zal worden opgetrokken van 65 naar
67 jaar tegen 2030, tot de neoliberale pijlers om de vergrijzing van
de bevolking te stutten.

Maar
het is vooral de hervorming van het brugpensioen of de
carrière-uitstap die woede in de vakbondskringen heeft verwekt.
Verschillende maatregelen hebben ook tot doel om de Belgische
werknemer “flexibeler” te maken. Andere maatregelen, zoals de
privatisering van bepaalde openbare bedrijven, de actieve
inschakeling van en het toezicht op werklozen en de hervorming van de
arbeidsrechtbanken, staan ook in het middelpunt van de debatten in
België.

Afblijven
van het kapitaal

Uiteindelijk
voorziet het regeerakkoord nergens in inkomsten via een nieuwe
vermogensbelasting, met uitzondering van een nogal vaag ontwerp van
een belasting voor Belgen die een patrimonium hebben in de
belastingparadijzen. De onthullingen over de “fiscale deals”
tussen Luxemburg en grote Belgische bedrijven [3] door de pers op de
ochtend van de betoging, tonen dat dit soort maatregelen hun effect
krijgen door de manier waarop ze worden aangekondigd.

De
betoging van 6 november kondigt het begin aan van een
vakbondsactieplan met stakingen die om beurten zullen plaatsvinden in
de Belgische provincies op 24 november, 1 en 8 december. Dit zal
culmineren in een nationale staking op 15 december 2014. Zal dat
voldoende zijn om te slagen terwijl sociale bewegingen in Zuid-Europa
vooralsnog niet geslaagd zijn? Zal een Belgische sociale beweging de
besparingsplannen van de Europese instellingen, uitgevoerd door de
nationale regeringen, kunnen blokkeren?

Het
aantal betogers in Brussel op 6 november, maar ook hun diversiteit,
brengt een sterke verontwaardiging aan het licht bij de Belgische
bevolking tegen de besparingsmaatregelen van de nieuwe regering. Er
is zeker sprake van een “potentiële Belgische sociale beweging”.
Eén vraag moet nog gesteld worden: hoe zullen de
vakbondsorganisaties, de centrale spelers van die beweging, haar op
gang houden?

Nationale
staking op 15 december

Twee
elementen moeten hier in perspectief worden gebracht. Eerst en vooral
het ontbreken van een agressieve aanklacht door de vakbonden. Zoals
de nationale secretaris van de Confédération des syndicats
chrétiens
(CSC
– de Franstalige zusterorganisatie
van het
ACV) op radio RTBF
heeft gemeld, is de betoging van 6 november in geen geval “een
politieke betoging”.[4] De vakbonden willen niet noodzakelijk de
regering ten val brengen maar hebben de ambitie om het sociaal
overleg met de regering weer op te starten.  De omvang van de betoging
heeft er zonder twijfel toe bijgedragen dat de machtsverhoudingen
zijn verbeterd. De federale regering heeft sindsdien laten weten
dat zij de dialoog met de vakbonden opnieuw wil aanknopen. Op korte
termijn zal er echter enkel over de marges van de
regeringsmaatregelen kunnen onderhandeld worden.

Bijgevolg
zullen de vakbonden rekening moeten houden met het risico op een
verminderde dynamiek, en zelfs met de teleurstelling van een groot
deel van de betogers aanwezig in Brussel. Daarenboven hebben de
laatste verkiezingsuitslagen niet dezelfde meerderheid opgeleverd op
de verschillende niveaus in België. In het Noorden zal het succes
van de sociale beweging bestaan in haar vermogen om de
sociaalchristelijke partij (CD&V) te destabiliseren, het minst
neoliberale element van een Vlaamse regering waaraan ze deelneemt met
de N-VA en de liberalen.

Aan
Franstalige zijde heeft de meerderheid, die bestaat uit de
socialistische partij en de christendemocratische partij, zich snel
afgetekend. Toch hebben de twee grote vakbondsorganisaties (ABVV en
ACV) “geprivilegieerde” banden met de twee grote partijen.
Ondanks een meer sociaaldemocratische strekking, zal de Waalse
regering onvermijdelijk pijnlijke maatregelen treffen op sociaal
vlak. Zal de protestbeweging ook zo sterk zijn op dat niveau? Het
antwoord op die vraag zal afhangen van de legitimiteit van de
vakbonden als katalysatoren van een sterke sociale beweging die hen
vandaag de dag boven het hoofd zou kunnen groeien.

De
oorspronkelijke, Franse versie van dit artikel staat op
Basta!
Vertaald door Maité Lerate.

[1]
La Libre Belgique van 8 en 9
november 2014.

[2]
In België bestaat er een automatisch mechanisme waarbij lonen
evolueren in functie van de prijsevolutie van een groep goederen en
diensten.

[3]
Een internationale enquête “Lux Leaks” heeft 340 fiscale deals
tussen Luxemburg en multinationals aan het licht gebracht.

[4]
Interview met Marie-Hélène Ska, de nationale secretaris van de CSC
in het radioprogramma La Première, op 6 november 2014.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!